Zamonaviy oila turlari. Ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan taraqqiy etgan
har qanday zamonaviy jamiyatda ham oila muhim ahamiyatga ega. Zamonaviy
sharoitda oilalarning quyidagi shakllari mavjud (1-rasm):
энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2003. – 523-бет.
54
Ўша манба. – 75-бет.
55
Ўзбекистон Миллий энциелопедияси. Парчин – Солиқлар / 7-том. – Тошкент: “Ўзбекистан миллий
энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2003. – 15-бет.
Турлари
Патриархал-авторитар
оила (бу каби оилаларда
оила бошлиғи эркак киши
бўлиб, оилавий
муносабатлар унинг
етакчилиги асосида ташкил
этилади; оиланинг
таъминоти асосан эркак
кишининг ҳаракатлари
ҳисобига яратилади; турли
йўналишлардаги
муносабатларда хотин ва
фарзандлар оила бошлиғи
саналувчи эркакка
бўйсунади; оила ҳаёти ва
фаолиятига тегишли
Аралаш оила (бу каби
оилалар эр, хотин ва
фарзандлардангина эмас,
шу билан бирга бува, буви,
ака-ука ва опа-сингиллардан
иборат бўлиб, оилавий
муносабатлар катта ёшли
кишилар, кўпроқ, бува,
бувилар, баъзан эса эрнинг
етакчилиги асосида ташкил
этилади; меҳнат тақсимотида
оиланинг барча аъзолари
иштирок этади, оила ҳаёти
ва фаолиятига оид муҳим
масалалар бўйича оила
аъзоларининг ўзаро
Нуклеар-демократик
оила (бу каби оилаларда
оила бошлиғи сифатида
алоҳида шахс (эркак ёки
аёл) алоҳида мавқега эга эмас,
оилавий муносабатлар эр
ва хотиннинг биргаликдаги,
ҳамкорликдаги
ҳаракатларига асосланади;
оиланинг таъминоти ҳам эр
ва хотиннинг биргаликдаги
ҳаракатлари ҳисобига
яратилади; оилавий
муносабатлар эр ва
хотиннинг
ўзаро келишуви асосида
йўлга қўйилади; оила ҳаёти
65
Oila va oilaviy munosabatlarga oid manbalarda oilalar, yana shuningdek,
quyidagi holatlar bo’yicha ham turlarga ajratiladi:
1) nikohning holatiga ko’ra;
2) oiladagi bolalarning soniga ko’ra;
3) oilaning tarkibiga ko’ra;
4) oila a’zolari o’rtasidagi munosabatning xarakteriga ko’ra;
5) oilaning ijtimoiy holatiga ko’ra.
Quyidagi va yuqoridagi holatlarga ko’ra oilalarning turlari, ularga xos jihatlar
yuzasidan fikr yuritiladi.
Nikohning holatiga ko’ra oilalarni quyidagi turlarga ajratish mumkin (2-rasm):
Oilalar, shuningdek, bolalarning soniga ko’ra ham turlarga ajratiladi.
Bolalarning soniga ko’ra zamonaviy oilalarning quyidagi turlari mavjud (3-rasm):
Ma’lumki, oilaning tarkibi shu muhitda yashovchi sub’ektlarga ko’ra ham
muayyan turlarga bo’linadi. Xususan (4-rasm):
Оила
Ота-она ва фарзандлардан
иборат тўлиқ оила
Ота (ёки она) ва фарзандлардан
иборат нотўлиқ оила
Dostları ilə paylaş: |
