Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi pedagogik diognostika va korrektsiya

25-MAVZU. NEYROLINGVISTIK DASTURLASHTIRISHNING ASOSIY TEXNIKALARI


Asosiy savollar:
1.
“Shaxs holatini o‘zgartirish: XN-ESh” modeli
2.
Langar joylashtirish texnikasi.
3.
"Men” obrazini o‘zgartirish texnikasi.

Neyrolingvistik dasturlashtirishning asosiy texnikalari
N.L.Dning bazaviy metodlari quyidagi holatdan kelib chiqadi: inson psixikasida sodir bo‘ladigan har qanday murakkab hodisalarni miya faoliyatining elementar
jarayonlari va kodlari tizimiga keltirish mumkin bo‘lib, ularni o‘zgartirish o‘z navbatida aynan shu psixologik hodisalarni ham o‘zgartiradi¹.
Shaxs holatini o‘zgartirishning asosiy modellaridan biri “Shaxs holatni o‘zgartirish: XH-EIH” bo‘lib, quyidagi sxemada berilgan.
Resurslar
(natijaga erishish uchun foydalanilishi mumkin bo‘lgan har qanday vositalar)
Xozirgi holat Erishish istalayotgan holat

(muammoli holat) (samarali holat, natija)


Texnika
(ko‘zlangan natijaga erishishda qo‘llaniladigan usullar va metodlar)
3-rasm. “Shaxs holatini o‘zgartirish: ХН-ЕШ” modeli
Sxemadan ko‘rinib turibdiki, korreksiya jarayonida shaxsga samarali ta’sir ko‘rsatish uchun u qanday holatga erishishini istashining o‘zi yetarli bo‘lmasdan, bunda shaxsning ayni vaqtda qanday holatda ekanligini ham bilish muhimdir.

NLDning bazaviy texnikalari sifatida “langar joylashtirish” (якорение), “Men” obrazini o‘zgartirish, xulq-atvor ssenariysini modifikatsiyalash va submodal tahrirlash.

Langar joylashtirish texnikasi - O‘quvchiga o‘zi uchun sninarali bo‘lgan, faoliyatida muvaffaqiyatga erishishi uchun ma’qul hisoblagan holatini so‘z bilan aniq ifodalashi so‘raladi. Bunda ijobiy hissiyot va kechinmalarga alohida va atroflicha e’tibor qaratilib, o‘quvchi faoliyatining boshqa sohalariga salbiy ta’sir etmasligiga ahamiyat berilishi kerak bo‘ladi.
O‘quvchidan o‘zi uchun samarali bo‘lgan, samarali faoliyat uchun uni qul hisoblagan holatga imkon qadar to‘liq o‘tishi so‘raladi.
O‘quvchi faoliyati uchun samarali hisoblangan holatiga biron-bir ibora yoki qisqa va aniq harakatni langar sifatida “joylashtirishi” inkor qilinadi.
Langar nisbatan samarali ishlashi uchun o‘quvchiga har-bir ir|iie/.cntativ (vizual, audial, kinestetik) tizimdan bittadan o‘ziga hos nip.iinl lanlanishi tavsiya qilinadi
Langar joylashtirish texnikasi o‘quvchi ongidagi faoliyat uchun iiivdiili bo‘lgan harakat dasturlarini shakllantirishda qo‘llanilishi mumkin Biroq, ayrim langarlar shaxs faoliyati uchun zararli ta’sir kin hign ega bo‘ladi. Chunki ayrim langarlar, ya’ni biron-bir tovush, •cliiisqin yoki jismlar o‘quvchi ko‘ngilsiz xotiralarni eslashiga yoki I» iiiikiinshiga, qo‘rquv holatlariga tushib qo‘lishiga olib kelishi mumkin. Hiiiuliiy hollarda langarlarni o‘zaro to‘qnashtirish yoki navbatdagi iiniikii shaxsning “Men” obrazini o‘zgartirish texnikalaridan 111vi Inliinish tavsiya qilinadi.