Guliston davlat universiteti «tasdiqlandi»

Jahon iqtisodiyotini globallashuvi muammolarining oqibatlari va hal etish yo’llari

Globallashuvning afzalliklari. Globallashuv xalqaro raqobatni keskinlashtirish omili sifatida. Transport va kommunikatsiya xarajatlarini qisqarishi. Miqyos samarasidan foydalanish va barqaror iqtisodiy o’sishni ta’minlash omili sifatida. Globallashuv o’zaro manfaatli savdoni rivojlanishiga sabab bo’ladi. Globallashuv mehnat unumdorligini ortishi va jahon miqyosida innovatsiyani to’xtovsiz qo’llash imkoniyatini yaratadi. Jahon miqyosida YaIMni xajmini ortishi va jon boshiga to’g’ri keladigan daromadni o’sishi. Fan va texnika taraqqiyotini jadallashuvi.

Globalizatsiya oqibatlari: mamlakatlar iqtisodiy rivojlanishi jadallashuvi; jahon xo’jaligi qatnashchilari o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni kuchayishi. Jahon iqtisodiyotini globallashuv tufayli vujudga keladigan xavf-xatarlar: globallashuv afzalliklarini turli mamlakatlar o’rtasida notekis taqsimlanishi; jahonni taraqqiy etgan mamlakatlarida qayta ishlash sanoatida bandlikni kamayishi va iqtisodiyotda deindustrlashish xavfini vujudga kelishi; globallashuv tufayli dunyoning turli mamlakatlarida malakali va malakasiz ishlovchilarning ish haqi darajasidagi farqni ortishi va ishsizlikni o’sishi; ish haqi yuqori bo’lgan mamlakatlarda ishlab chiqarish quvvatini ish haqi past bo’lgan mamlakatlarga o’tkazilishi; ish kuchini mobilligini ortishi global beqarorlikni manbai sifatida; ommviy urbanizatsiya bolan bog’liq ravishda global demografik, texnologik va tarkibiy o’zgarishlarni xalqaro keskinlik va ixtiloflarni vujudga kelishiga olib kelishi; globallashuvni jahon ekologik tizimiga salbiy ta’sir ko’rsatishi va istiqbolda mamlakatlar o’rtasidagi mojoralar manbaiga aylanishi. Milliy iqtisodiyotining iqtisodiy suverinitetini qisqartirib, mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy aloqalarni va davlat tomonidan tartibga solishni qisqarishiga olib keladi. Transchegaraviy muammolarni internatsionallashuvi. Jahon moliyaviy tizimining beqarorligini ortishi va uni dunyoni bir mintaqasidan boshqasiga tarqalib global miqyosga ega bo’lishi. Jahon iqtisodiyotini globallashuvi afzalliklari tufayli olinadigan samara bilan gdoballashuvni xozirgi modeli o’rtasidagi ziddiyatni keskinlashuvi.
[A4, 142-146; A24, 387-409; A25, 66]