Guliston davlat universiteti «tasdiqlandi»

Jahon iqtisodiyotni globallashuv muammolari va ularning guruhlanishi

Global muammolar. Global muammolarning belgilari. Global muammolarning guruhlanishi. Siyosiy global muammolar (tinchlikni saqlash, qurorsizlanish va konversiya, mahalliy urushlar va nizolar, xalqaro terrorizm, yopiq mamlakatlar). Iqtisodiy global muammolar (transmilliy kapital, iqtisodiy urushlar va nizolar, rivojlanayotgan mamlakatlarni qoloqligini kuchayishi, Demografik global muammolar (rivojlanayotgan mamlakatlardagi demografik portlashlar, aholi ortiqchaligi, taraqqiy etgan mamlakatlarda aholi sonini qisqarishi, aholi qarishi, migratsiya). Shimol-Janub, xalqaro qarzdorlik, moliyaviy-iqtisodiy inqirozlar, energetika muammosi.va boshqalar). Ijtimoiy global muammolar (aholi daromadlaridagi tabaqalanishni kuchayishi, ishsizlik va qashshoqlik, to’yib ovqatlanmaslik, kasallik va narkomaniyaga qarshi kurash, megopolislar, inson salohiyatini rivojlantirish muammosi, oziq-ovqat, xavfsizlik, demografik va boshqalar). Ekologik muammolar (global ifloslanish, radioaktiv ifloslanish, kislota yomg’irlari, tuproq eroziyasi, resurslarni cheklanganligi, iqlimni isishi, ozon qatlamini emirilishi, ekologiya va barqaror rivojlanish, inson havfsizligini ta’minlash muammosi, jahon okeani muammosi va boshqalar). Shimol-Janub muammosi. Kambag’allik muammosi. Oziq-ovqat muammosi. Demografik muammo. Jahon iqtisodiyotning globallashuvining tsiklligi tarixi va uning rivojlanish qonuniyatlari. 1. Tsikl. XII asr o’rtalari – XV asr oxiri. 2. Tsikl. XVI asr o’rtalari – XVII asr ikkinchi yarmi. 3. Tsikl. XVIII asr. 4. Tsikl. 1840-1920 yillar. 5. Tsikl. 60 yillarning oxiri – hozirga qadar. Xalqaro savdoni ustun darajada rivojlanishi. Globalizatsini tsiklik rivojlanish qonuniyatlari: xalqaro savdoni ustun darajada rivojlanishi; inflyatsiya va oltin bahosining tsiklik o’zgarishi; foyda normasini pasayishi va bahoni baravarlashuvi. Jahon iqtisodiyotini globallashuvini bosqichlari: 1. 1980-1920 yillar – xom ashyo manbalarini egallab olish. 2. 1920-1970 yillar – mahsulot sotish bozorlarini egallash. 3. 1970 yildan -hozirga qadar – investitsiya tarkibining optimallashuvi, global yoki mintaqaviy xalqaro iqtisodiy integratsiya afzalliklaridan foydalanish, global raqobatbardoshlikni ta’minlash, saqlash va oshirish asosida jahonni tez o’sib borayotgan bozorlarida o’rnini mustahkamlash. Jahon iqtisodiyotini globallashuvini qarama-qarshiliklari: mamlakatlar va mamlakatlar guruhi o’rtasidagi qarama-qarshiliklar, mamlakatlar va tegishli moliya institutlari o’rastidagi qarama-qarshiliklar, ayrim mamlakatlar bilan TMK va jahon moliya markazlari o’rtasidagi qarama-qarshiliklar, yirik TMK, TMB va xalqaro moliya markazlari o’ratsidagi qarama-qarshiliklar.

[A2, 202-218; A24, 429-454; A25, 76]