Guliston davlat universiteti xolbekova m., Fayzullayeva o

Identiv o’quv maqsadlari:

• 
  Badiiy uslubning o’zi uchun xarakterli bo’lgan tomonlarini tasavvur qiladi va tushuntira oladi.
  
• 
  Funktsional jihatdan biqiq chegaralangan emasligini izohlaydi.
  
• 
  Badiiy nutqning so’z san’ati ekanligini tushuntira oladi.
  

• 
  Badiiy nutqda umumxalq tili va adabiy tilning barcha qatlamlariga mansub so’z va iboralarning, turli uslub unsurlarining, hatto butun-butun parchalarning keng va faol ishlatilishi mumkinligini tushuntira oladi.
  
• 
  Badiiy uslubda lug’aviy birliklar, grammatik ko’rsatkichlar va gap turlarining qo’llanishini tasavvur qiladi va tushuntira oladi.
  
• 
  Badiiy uslubning o’ziga xos xususiyatlarini izohlay oladi.
  

1-asosiy savolning bayoni:
Xoslangan uslublarning har bir turi ijtimoiy hayotning u yoki bu sohasi uchun xizmat qilishi va inson amaliy faoliyatining muayyan doirasiga mansubligi bilan farqlanadi. Shu sababli ular nutq faoliyatning ma’lum sohasiga taalluqli bo’ladi.
Badiiy nutq uslubi juda xilma-xil ko’rinishlarda namoyon bo’ladi. Badiiy nutq uslubi mualliflarga asarning estetik ta’sirini kuchaytirish uchun tilning barcha leksik va grammatik vositalaridan ustalik Bilan foydalanish, tanlash, shuningdek, yangidan-yangi ifoda vositalari yaratish imkonini beradi. Badiiy nutq uslubida til obraz, xarakter va manzaralar yaratish vositasi bo’lib xizmat qiladi. Badiiy nutq o’zining obrazliligi Bilan adabiy tilning boshqa funktsional uslublaridan ajralib turadi.
Badiiy adabiyotda so’zlarni obrazli ishlatish badiiy obraz yaratish va hayotni tasvir yo’li bilan tahlil etish vositasidir. Badiiy nutq uslubida Ayniqsa, individual obrazli so’z va iboralar juda kata ta’sir kuchiga ega.
Aabiy asarlarda individual xususiyatlar asarning badiiylik qimmatini belgilovchi asosiy o’lchovlardan biridir. Agar asar uslubida individuallik sezilmasa, bunday asar trafaret, badiiy sayoz asar sifatida tasavvur qilinadi.
Yozuvchining adabiy asarda voqelikni badiiy idrok etishi, obraz yaratishi, asar kompozitsiyasi bilan bog’liq bo’lgan individual xususiyatlarning hammasini asar tilida yorqin namoyon etadi. Yozuvchi qanday voqea va xodisalarni tasvirlashga harakat qilsa, uning asarlarda ham xudi anna shu voqea va hodisalarni ifodalovchi so’zlar, til elementlarining ko’proq qo’llanishi tabiiydir.
Lug’aviy birliklar: so’z va iboralarning badiiy nutqda ishlatilishi. So’z yozuvchining qurolidir. So’z o’ldirishi ham, davolashi ham mumkin. Yozuvchi nutqi va tilining boy yoki qashshoqligini yozuvchining so’z qo’llash mahoratiga qarab belgilaymiz. Ayniqsa, iboralar yozuvchi asarlarini o’qimishli, jozibali va xalqchilligini ta’minlaydi
Badiiy nutq so’z san’atiga, timsoliy fikrlash sohasiga oid bo’ladi. Funktsional jixatidan chegaralangan emas. Mazmun doirasi nixoyatda keng. Badiiy uslubda adabiy til va umumxalq tili vositalari va ularga xos bor imkoniyatlar nisbatan keng va to’liq namoyon bo’ladi. Proza, poeziya, dramaturgiya va rang barang janrlardan iborat,majoziy fikrlar manzaralar asosiy o’rin tutadi. Badiiy to’qima va yozuuvchilar fantaziyasi ishtirok etadi.
Badiiy nutqda umumxalq tili va adabiy tilning barcha qatlamlariga mansub so’z va iboralarning, turli nutq uslublarining unsurlarini xatto butun butun parchalarning keng va faol ishlatilishi. Muximi so’zning turli timsollar ifodalashi tasavvurlar o’yg’otishga yo’naltirilganligi. Butun bir tasviriy-ta’sirchan vositalarning silsilasiga, uslubiy san’atlar majmuiga egaligi. Baddiy uslubning nutq nafosatiga daxldorligi. Badiiy nutq uslubiyati boy tarixi va an’analari bilan o’zbek tili stilistikasining poydevori yaratilganli o’ziga xos xususiyatlaridir.