Guruh: mt-108 Bajardi: Erkaboyeva Muxlisa


MAKTABGACHA TA'LIM DAVRINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI



Yüklə 0,49 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/3
tarix15.06.2023
ölçüsü0,49 Mb.
#130788
1   2   3
Tarbiya jarayonini zamonaviy tashkil etishning o\'ziga xosligiyasash

MAKTABGACHA TA'LIM DAVRINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI 

2-3 yoshli bolalarning rivojlanish xususiyatlari. 

Bu 
davr 
o'ziga 
xos 
xususiyatlarga 
ega. 
Bir 
yoshdan 
ikki 
yoshgacha bo'lgan davr mobaynida bolaning nutqi va o'zgalar tomonidan aytilgan so'zlarni 
tushunish qobiliyatlari jadal rivojlangan bo'lsa, 2-3 yoshga kelib, o'zgalar nutqiga taqlid qilish 
jarayoni boshlanadi, bola musiqa, badiiy so'z ta'siriga tez beriladi. 

Shuning 
uchun 
ham 
unga 
xuddi 
shu 
davrdan 
boshlab 
she'rlar 
aytish hamda raqsga tushishni o'rgatish lozim. Ularda kattalarga jo'r bo'lib qo'shiq aytish,
musiqaga muvofiq harakat qilish, ohangni his etish ko'nikmasi shakllanadi. 

Bu 
yoshdagi 
bolalarni 
bir 
joyga 
jamlaganda 
ular 
orasida 
o'zaro muloqotga kirishish ko'nikmalari shakllana boshlaydi. 

Ta'lim-tarbiyaviy ishlar bolalarda shakllana boshlagan xuddi ana shu 
ko'nikmalarni rivojlantirishga va ularni malakalarga aylantirishga yo'naltirilmog'i lozim. 

3-4 yoshli bolalarning rivojlanish xususiyatlari 

Bola 3 yoshga qadam qo'yganda **oniy o'sishi bir qadar sekinlashadi. Bu davrda 
uning og'irligi 14-15 kg., bo'yi 90-95 sm. ga yetadi. Bola **onan ancha chiniqib, asab tizimi 
taraqqiy etadi. Tayanch harakat organlari takomillashib boradi. 

3 yoshli bolalar qisqa muddat davomida o'z xatti-harakatlarini idora qilish ko'nikmasiga ega 
bo'ladilar. Ulardagi mustaqillik ortib boradi, hissiyot hamda sensor idroki rivojlanib boradi. 
Jamoa bo'lib o'ynash ko'nikmalari shakllanadi. O'yin asosida amalga oshiriladigan mehnat 
faoliyatini farqlash imkoniyati kengayadi. Tasviriy faoliyat hamda qurish-yasash faoliyatining 
dastlabki ko'rinishlari namoyon bo'ladi. Uch yoshli bolalarning diqqati qisman markazlashadi
xotirasi mustahkamlanib boradi, moddiy borliqni idrok etish jarayoni boshlanadi, faraz 
qilish imkoniyatlari vujudga keladi. Bunda o'yin faoliyati yetakchi rol o'ynaydi. Mazkur dastur 
xuddi mana shu faoliyatni kengaytirishga va rivojlantirishga keng yo'l ochadigan ta'limiy 
mashg'ulotlar tizimini belgilab berishga yo'naltirilgan. 



4-5 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari 

Bola to'rt yoshga yetgach, uning **oniy o'sishi bir muncha jadallashadi, bu davr mobaynida bo'yi 
105-108 sm gacha o'sadi, og'irligi esa 18-19 kg bo'ladi. Bu davrda bolaning miyasi tez 
rivojlanadi. 
Katta 
yarim 
sharlar 
po'stlog'ining 
faoliyati 
takomillashib boradi. Boladagi asosiy harakatlarning rivojlanishi da jiddiy-sifat o'zgarishlar sodir 
bo'ladi, ularni bajarishda tabiiylik ortib boradi, bolalarda qiyoslash ko'nikmasi shakllanadi. Bu 
yoshdagi bolalarning nutqi ravon, xotirasi ancha teran, mustaqil fikrlash darajasi bir qadar 
rivojlangan bo'Iadi. Barcha harakat va faoliyatlarni o'zi mustaqil bajarishga intiladi. Bu 
yoshda bola nihoyatda serharakat, o'yinqaroq, o'ta qiziquvchan bo'Iadi. U har qanday 
tadbirga 
bajonidil 
qatnashadi. 
Shuning 
uchun ham ularni to'g'ri ovqatlantirish, o'z vaqtida uxlatish, salomatligini muhofaza 
qilish, ruhiy holatini nazorat qilib borish, quvnoq kayfiyatda bo'lishini ta'minlash muhim 
ahamiyatga ega. 

5-6 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari 

Bu davrda bolaning bo'yi 7-8 sm ga o'sadi. Uning oyoqlari 
gavdasiga nisbatan tezroq rivojlanadi, og'irligi 20-22 kg.ni tashkil etadi. Bolalarning umurtqa 
suyaklari qotmaganligi tufayli tez qiyshayib qolishi mumkin. Shuning uchun ham suyaklarning 
to'g'ri o'sishini ta'minlashga alohida e'tibor berish kerak. Ularning yuragi chaqaloq yuragiga 
nisbatan 
4-5 
barobar 
kattalashgan, biroq muskullari hali yetarli darajada mustahkamlanmagan bo'Iadi. Olti yoshga 
yetganda miya po'stlog'ining asab katakchalari rivojlanib, og'irligi va tashqi ko'rinishidan 
kattalarnikiga yaqinlashadi. Shuning uchun ham bolaning asablariga juda ehtiyotkorlik bilan 
munosabatda bo'lish talab etiladi. Uning talaffuzi aniq, nutqi ravon bo'lishini ta'minlash kerak. 
Bolaning 
bu 
faoliyatida 
nuqson 
bo'lgan 
taqdirda 
uning 
oldini 
olish 
choralarini 
ko'rish 
lozim. 
Bu 
yoshdagi 
bolalarning 
so'z boyligining rivojlanishiga alohida e'tibor berish lozim. 

Ularning nutqidagi so'zlar bolaning fikr ifodalash ehtiyojlarini to'la qondirishi kerak. Bu davrda 
bolalarning matematik tafakkuri, hisoblash ko'nikmalarini rivojlanishi lozim. Dastlabki iqtisodiy 
tushunchalarga 
ehtiyoj 
seziladi. 
Bolaning 
faraz 
qilish qobiliyatini jadal rivojlantirishga alohida e’tibor qaratish maqsadga muvofiqdir. 



6-7 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari 

Bola hayotining yettinchi yilida undagi harakatlar ko'lami kengayadi va aniqlashadi, 
uning **ida harakatlarning o'zaro moslashuvi boshlanadi. 6-7 yoshli bolalar o'zini 
idora qilish va o'z harakatlarini nazorat qilish imkoniyatiga ega bo'la boshlaydi. Bu 
yoshdagi 
o'g'il 
bolalarda 
mustaqil 
faoliyat 
ko'rsatish, 
tashabbuskorlik 
rivojlanadi 
hamda 
kattalar 
fikrini 
tinglash 
ishtiyoqi shakllanadi. Bu davrda bolaning bo'yi 120 sm ga yetadi, og'irligi 22-
24 kg bo'ladi. Bu yoshda bola chiniqadi, qiziquvchan bo'ladi, o'z salomatligini 
nazorat qila oladi. Uning idrok kuchi va tafakkuri jadal rivojlanadi, moddiy borliqni 
bilishga intila boshlaydi. Bolalarda gigiyenik malakalar shakllana boradi. 

Bolani 
maktabga 
tayyorlash 
jarayonida 
ularda 
faoliyatning 
yangi turi bo'lgan ta'lim olishga o'qishga ishtiyoq uyg'otish lozim. Bu o'rinda 
bolalarni ruhan ta'lim jarayoniga kirishishga tayyorlash maqsadida dastlabki o'quv 
elementlarini 
o'rgatish 
lozim. Har qanday olti yoshli bola maktabga qabul qilinishi mumkin. Buning 
uchun 

**onan, 
ruhan 
hamda 
aqliy 
jihatdan ta'lim olishga tayyor bo'lishi kerak. Bolalarni maktabga tayyorgarlik 
darajasini aniqlashda tashxis markazlarining



xulosalariga tayanish lozim. Shu bilan bir qatorda maktab
ning moddiy-texnik bazasi olti yoshli bolalarga ta'lim berish 
imkoniyatiga ega bo'lishi shart. O'qituvchining pedagogik-
psixologik 
bilim 
darajasi, 
axloq-
odobi va shaxsiy sifatlari olti yoshli bolalarga ta'lim va 
tarbiya berish uchun loyiq bo'lganda, u olti yoshli bolalarni 
o'qitish huquqiga ega bo'ladi. Shuning uchun ham 6-7 yoshli 
bolalar, ularni qabul qiladigan maktablar hamda bu bolalarni 
o'qitadigan o'qituvilar pedagogik-psixologik nuqtayi 
nazardan alohida-alohida diagnostika qilinishi va shundan 
keyingina ta'lim jarayoniga kirishilishi kerak. 
Xulosa 


Adabiyotlar ro’yxati

Azizxo‘jaeva N.N. O‘qituvchi mutaxassisligiga tayyorlash texnologiyasi. –
T.: TDPU, 2000.

Zunnunov A., Mahkamov U. Didaktika. –T.: Sharq, 2006. 

Ishmuhamedov R.J. Innovatsion texnologiyalar yordamida ta’lim 
samaradorligini oshirish yo‘llari. –T.: TDPU, 2004.

Arxiv uz 

Fayllar org 

Yüklə 0,49 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin