Guruh: mt-108 Bajardi: Erkaboyeva Muxlisa

---

Mavzu: Tarbiya jarayonini zamonaviy tashkil 
etishning o'ziga xosligiyasash 
Guruh: MT-108 
Bajardi: Erkaboyeva Muxlisa. 
Qabul qildi: Gaziyeva N.Sh. 
MUSTAQIL ISH 
ANGREN UNIVERSITETI 
Fan: Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi. 

---


Reja: 

Shaxs rivojlanishi va tarbiyasi masalalari 

Bola shaxsi rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar 

Zamonaviy pedagogikada shaxs shakllanishiga doir 
yandoshuvlar 

Xulosa 

Foydalanilgan adabiyotlar

---


«Shaxs» - kadrlar tayyorlash tizimining bosh subyekti va obyekti, ta'lim sohasidagi 
xizmatlarning iste'molchisi va ularni amalga oshiruvchidir. 

Harakat 
usullarini 
egallab 
borish 
orqali 
bolada 
faollik 
rivojlanadi. 
Ammo 
faollikning 
qay 
darajada rivojlanib borishi irsiyatga hamda taqlidchanlik qobiliyatiga bog'liq. Bola
hayotining dastlabki yillarida kattalar bilan bo'ladigan munosabati va narsa-
buyumlar bilan bajargan harakati asosiy faoliyat turi hisoblanadi. Bola bilan muomala 
qilish orqali kattalar ularni asta-sekin buyumlar olamiga olib kiradilar. 

Mana shu yo'l bilan bola buyumlar bilan bo'ladigan faoliyatning o'ziga xos tomonlarini 
egallab boradi. 

2,5 
yoshdan 
keyin 
buyumlar 
bilan 
bo'ladigan 
faoliyatda 
bolalar ancha yuqori ko'rsatkichlarga erishadilar va ularning o'yin hamda tasviriy 
faoliyatga o'tishlari uchun asos yaratiladi. 

Kattalar tomonidan tashkil etilgan muomala munosabatlarida, faoliyatlarda o'z-
o'zini anglab olishning dastlabki shakllari shakllanadi. 

Mashg'ulotlardagi o'quv faoliyati orqali bolalar tevarak atrofidagi tabiat to'g'risida, 
ijtimoiy 
hayot, 
kishilar 
to'g'risidagi 
bilimlarni o'zlashtirib oladilar. Shuningdek, ularning aqliy va amaliy bilimlari 
kengayib boradi. 

---


Agar ta'lim jarayonida 3-4 yoshli bolalar diqqati tabiat, 
kishilar to'g'risidagi konkret faktlarga qaratilsa, 5-6 yoshli bolalarga 
ta'lim 
berishda 
asosiy 
e’tibor 
muhim 
bog'liqliklar 
va munosabatlarga, ulardagi oddiy tushunchalarni shakllantirishga 
qaratiladi. Bular orqali bolalarda tushunarli tafakkur rivojlantiriladi. 

Kichik maktab yoshidagi bolalar uchun o'qish asosiy faoliyat 
bo'lib qoladi va bu faoliyatni bolalar ijtimoiy ahamiyatli faoliyat deb 
anglay boshlaydilar, Bola o'zini maktab o'quvchisi deb tushuna 
boshlaydi. 

Demak, bolani tarbiyalashda, uning rivojlanishida faoliyat yetakchi rol 
o'ynaydi. Shuning uchun ta'lim-tarbiya muassasalarida va oilada 
bolaning hayotini u turli-tuman faoliyatlar bilan shug'ullana oladigan qilib 
tashkil etish kerak. Bunga albatta, bolalar faoliyatining mazmunini 
boyitib 
borish, 
yangi 
bilim 
malakalarni singdirish mustaqilligini rivojiantirish bilan erishiladi. 

Odam 
shaxsini 
shakllantirish 
bu 
tevarak-
atrofdagi dunyoga, tabiatga, mehnatga, boshqa odamlarga va o'ziga
munosabat sistemasini izchil o'zgartirish va murakkablashtirishdir. 

Bu uning butun hayoti davomida ro'y beradi. Bunda bolalik va o'smirlik 
yoshi, ayniqsa, muhimdir. 

Odamning shaxs sifatida rivojlanishi uning **oniy va 
ma'naviy kuchlari birligida har tomonlama va yaxlit amalga oshiriladi. 
Dunyoqarash, e'tiqod, ma’naviy sifatlar, his-tuyg'ular (burch, vijdon, 
mas'uliyat, muhabbat] madaniyati aniq tarixiy ijtimoiy sharoitda 
yaratiladi va shaxsning shakllanishiga ta’sir, etadi. 

---


Shaxs faoliyati muomalada shakllanadi hamda rivojlanadi. Agar odam ijtimoiy faoli
yatning turli xillarida: o'quv, ishlab chiqarish faoliyati va hokazolarda ishtirok etsa, 
bu faoliyat shaxsni rivojlantiradi, lekin faoliyat odamni u yoki bu ijtimoiy 
munosabatlardan chegaralab qo'ysa, u shaxsning rivojlanishiga to'sqinlik qiladi, yoki 
uning 
rivojlanishini 
buzadi. 
Shaxsning 
yetakchi xususiyatlari shaxsga, uning ichki dunyosiga tashqi ta'sir natijasida 
rivojlanadi. Shaxsning ma'naviy hayot mazmuni - bu shaxsning o'z ichki ishining yakuni 
bo'lib, bu jarayonda tashqi ta'sirlar qayta ishlanadi va o'zlashtiriladi. 

Odamning rivojlanishi - bu miqdor va sifat o'zgarishi, eskining yo'q bo'lishi va 
yangining vujudga kelishi jarayoni bo'lib, uning manbayi va harakatlantiruvchi kuchlari 
shaxsning ham tabiiy, ham ijtimoiy tomonlarining ziddiyatli o'zaro aloqasida 
yashiringandir. 

Odamning 
tabiiy 
tomoni 
uning 
butun 
umri 
davomida 
rivojlanadi va o'zgaradi. Bu rivojlanish va o'zgarishlar yosh xususiyatiga ega 
bo'ladi. 
Shaxsning 
ijtimoiy 
rivojlanish 
manbayi 
shaxs bilan jamiyatning ziddiyatli o'zaro aloqasida yashiringandir. 

Maktabgacha pedagogika fani bu ziddiyatli o'zaro aloqani ochib tashlaydi va ular
dan 
shaxsni 
shakllantirish 
uchun 
foydalanadi. 
Jumladan, 
bolaning 
odamlar 
hayotida 
ishtirok 
etish ehtiyoji bilan u intilishni amalga oshirish imkoniyatlari o'rtasidagi ziddiyat 
faoliyat 
sifatida 
o'yinning 
vujudga 
kelishi 
va rivojlanishiga hamda bolalardagi o'yin faoliyatida ijtimoiy xulq-
atvor shakllari, ijtimoiy munosabatlar va hokazolarning shakllanishiga olib keladi. 

---

