Guruh talabasi Fayzullayev Xurshidning Akademik yozuv fanidan bajargan topshirig‘i

215-20 guruh talabasi Fayzullayev Xurshidning Akademik yozuv fanidan bajargan topshirig‘i

11-Mavzu. Muloqot texnologiyasi va texnikasi. Muloqot shakllari

4- topshiriq.

Muso al- Xorazmiy

Buyuk matematik, astronom va geograf Muhammad al-Xorazmiy VIII asrning oxiri va IX asrning birinchi yarmida yashab ijod etgan.

Xorazmiy dunyo faniga katta hissa qo‘shdi. U–algebra fanining asoschisi. “Algebra” so‘zi uning “Al-kitob al-muxtasar fi hisob al-jabr va al-muqobala” nomli risolasidan olingan. Uning bu arifmetikaga oid risolasihind raqamlariga asoslangan. Hozirgi kunda biz foydalanadigan o‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi va shu sistemadagi amallar Yevropada keng tarqalgan. Olimning “al-Xorazmiy” nomi esa “algoritm” shaklida fanda abadiy o‘rnashib, Xorazmiy asos solgan yangi fanning nomi bo‘lib qoldi.

Xorazmiyning eng yirikastronomik asari uning “Zij”idir. Bunda shaharlar, tog‘lar, dengizlar, orollar va daryolardagi 2402 ta geografik joyning koordinatalari keltirilgan. Uning bu asari o‘rta asrdagi eng birinchi geografik asar bo‘lib, keyingi davrlarda geografiya fanining rivojlanishida katta ahamiyat kasb etdi.

Xorazmiy asarlari dunyoning turli kutubxonalarida saqlanib, g‘arb va sharq tillariga tarjima qilingan. Hozirda uning nomiga turli mamlakatlarda (Eron, Turkmaniston, O‘zbekiston va boshqalar) mukofot va medallar ta’sis etilgan.

Tushunchalar	Tushunchalartаhlili
Algebra	matematikaning bir sohasi. Algebraning asosiy masalasi – toʻplamlarda kiritilgan matematik amallarni oʻrganish.
O‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi	raqamlar tizimi, unda raqamlarni yozishda har bir raqamli belgining (raqamning) qiymati uning pozitsiyasiga (raqamiga) bog'liqdir.
Algoritm	berilgan natijaga erishish uchun qilinishi kerak boʻlgan aniq koʻrsatmalar ketma-ketligi
Zij	qadimiy astronomik jadval
Koordinata	nuqtaning toʻgʻri chiziq, tekislik, fazo va turli yuzalardagi holatini aniqlovchi son
Astronomik	koinot jismlari va ularning sistemalari paydo boʻlishini, taraqqiyoti va tuzilishini, koʻrinma va haqiqiy harakatlarini, kimyoviy tarkibi va fizik holatini, koinotning bir butun umumiy qonuniyatlarini oʻrganuvchi fanga oid
Hind rаqаmlari	o‘nta matematik belgi 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

3-topshiriq.

1. 
   Men bu gapni faqat tarjima vajidan aytayotganim yo‘q. Yozuvchi o‘z ona tilisi ustiga o‘z zamonasining boy, madaniy tilini bilmasdan qanot bog‘lamaydi. Buning misolini adabiyotimiz tarixida, hozirgi adabiyotimizda ham ko‘rishimiz mumkin (A.Q.)
   

Publitsistik uslub

2. 
   Bulardan birinchisi, nutq madaniyati sohasining vazifasi til va nutqdagi nuqson va kamchilliklarni aniqlash, to‘plash, uni o‘rganish va bartaraf etishdan iboratdir, deyilgan nuqtai nazar.
   

Ilmiy uslub

3. 
   O‘sha “masalang” o‘rniga tushsa dashnomingga qalqon bo‘lishi, lovillagan asablarga suv purkab, seni ortiqcha dilsiyohliklardan asrashi ham mumkin!(O‘.Usmonov)
   

Badiiy uslub

4. 
   Men, Rasulov Anvar, “Eng yaxshi kitobxon” ko‘rik-tanlovini o‘tkazishga litseyimiz kutubxonasidan 10 ta badiiy kitob oldim.
   

Publitsistik uslub

5. 
   Axir, talaba jamiyatning oldi qatlami sanaladi-ku .Shuni aytishsa kerakda, “o‘qib uqmasa bekor” deb.
   

Publitsistik uslub