Hacı Əhməd-Cabir Hacı Ġsmayıl oğlu (Prof. Əhmədov Əhməd-Cabir Ġsmayıl oğlu) Əməkdar müəllim

SÖZ SONU 
 
Kitabda  qida  məhsulları  və  qidalanma  haqqında 
islami dəyərlərdən, “Qurani-Kərim”-də qida məhsulla-
rına aid buyurulan ayələrdən, Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) 
və  imamların  hədislərindən,  bu  sahədə  dəyərli  əsərlər 
yazan müəlliflərin məlumatlarından  geniş,  səmərəli  və 
yaradıcılıqla istifadə olunmuşdur. 
Kitabın 
yazılmasında 
“Qurani-Kərim”-in  41 
surəsinin 128 ayəsində mövzuya aid Allah kəlamlarına 
istinad edilmiş  və  kitabın müvafiq  bölmələrində  yazılı 
olaraq təfsir olunmuşdur. 
Burada  əsas  qida  məhsulları,  qida  maddələri 
haqqında  qısa  məlumat  verilməklə,  müsəlmanın 
qidasında  istifadə  olunan  məhsulların  halal  və  haram 
olması  Quran  ayələri  əsasında  yazılmışdır.  Müsəlman 
gündəlik  qidasında  Allahın  buyurduğu  “Ey  insanlar! 
Yer  üzündəki  Ģeylərin  təmiz,  halal  olanlarını 
yeyin…”  ayəsini  əsas  tutmalıdır.  Donuz  əti,  Allahdan 
başqasının  adına  kəsilən  heyvanlar,  leş,  ölü  heyvan, 
qan,  spirtli  içkilər  (sərxoşluq  verən  hər  şey),  narkotik 
maddələr  və  digər  insan  orqanizminə  zərərli  olan 
məhsullar müsəlman üçün haram sayılır. 
“Susuz  həyat  yoxdur”  başlığı  ilə  yazılan 
məlumatlardan  göründüyü  kimi,  insan  gün  ərzində 
bütün  qidalarla  2800-3000  ml  su  qəbul  etməlidir  və 
bunun 1000-1200 ml-ni su, çay və digər spirtsiz içkilər 
təşkil  etməlidir.  Bu  bölmədə  canlı  suyun  istifadə 
olunması,  su  və  inanclar,  “Qurani-Kərim”-dəki  su 
haqqında  buyurlan  (35  surənin  65  ayəsi)  ayələr,  zəm-
zəm suyu haqqında geniş məlumat verilmişdir. 
Insanın qidasında anadan olduğu ilk gündən vacib 

 
370 
həyat məlhəmi sayılan süd haqqında islami fikirlər hələ 
14 əsr öncə “Qurani-Kərim”-in ayələrində deyilmişdir. 
Kitabda  südün  təkamülü,  ana  südünün  möcüzəsi  və 
körpə uşaqların qidasında fizioloji, bioloji və müalicəvi 
əhəmiyyəti,  süd  və  süd  məhsullarının  kimyəvi  tərkibi 
və qidalılıq dəyəri və pəhrizi əhəmiyyəti haqqında elmi 
cəhətdən əsaslandırılmış məlumatlar vardır. 
Ət  və  balıq  insan  qidasında  ən  əhəmiyyətli  və 
əvəzedilməz  məhsuldur.  Fizioloji  normaya  əsasən 
insan  gündə  ən  azı  190-200  q  ət,  50-55  q  balıq 
yeməlidir.  Kitabda  ət  və  balıq  yeyilməsinin  islami 
şərtləri geniş izah edilmişdir. Burada halal və haram ət 
məhsulları,  toyuq  və  digər  quş  ətləri,  yumurta  və 
dəyərli  qida  mənbəyi  olan  balıq  haqqında  islami 
dəyərlər ətraflı şərh edilir. 
Insanların  qidalanmasında  bitki  mənşəli  məhsul-
ların,  o  cümlədən  taxıl  bitkiləri,  çörək,  meyvə-tərəvəz 
və  onların  emalı  məhsullarının  fizioloji  əhəmiyyəti 
vardır.  Çünki  bitkiçilik  məhsullarının  tərkibində  insan 
orqanizmində asan həzm olunan şəkərlər, üzvi turşular, 
mineral  maddələr,  vitaminlər  və  digər  bioloji  fəal 
maddələr  vardır.  Bu  baxımdan  kitabda  Quran  mey-
vələri,  o  cümlədən  zeytun, xurma,  əncir  haqqında  ma-
raqlı  məlumatlar  verilmişdir.  Ayrı-ayrı  meyvə-tərə-
vəzlərin  yeyilməsi  haqqındakı  hədislər  də  oxuculara 
əhəmiyyətli dərəcədə maraqlı olacaqdır. 
Kitabda  arı  balı,  onun  əmələ  gəlməsi,  tərkibi, 
müalicəvi  əhəmiyyəti  və  balın  insan  orqanizminə 
şəfası təsnifat şəklində oxuculara çatdırılır. 
Xörək duzu, şəkər və sirkə haqqındakı məlumatlar, 
yemək-içməyin  ədəbi  və  bunlar  haqqında  hədislər 
oxucuda maraq yaradan dəlillərdir. 

 
371 
Islam dininin əsas ərkanlarından olan oruc haqqın-
dakı  məlumatlar,  o  cümlədən  Ramazanın  mənası, 
orucun tarixi, orucu pozan və pozmayan şeylər,  imsak 
və iftar yeməyi, Qədr gecəsi və bütün bunlara həsr olu-
nan hədislər maraqlı və tarixi məlumatlarla zəngindir. 
Qida  məhsulları  ilə  yanaşı  müsəlmanın  həyatında 
haram hesab olunan şərabın günahları və şərab haqqında 
hədislər,  siqaretin  zərəri  haqqındakı  məlumatlar  da 
maraqlı və gənclər üçün tərbiyəvi əhəmiyyət kəsb edir. 
Qida  məhsullarından,  onların  haram  və  halallı-
ğından  söhbət  gedərkən  “Qurani-Kərim”-də  ticarət 
haqqında  olan  ayələri  də  təfsir  etmək,  ticarət  və  alver 
haqqında  olan  kəlamları  oxuculara  çatdırmaq  da 
günümüzün vacib poblemlərindəndir. 
Kitabın  son  bölmələrində  ərzaq  məhsullarının 
qidalılıq  dəyəri,  balanslaşdırılmış  qida  normaları,  qida 
qəbulu  mədəniyyəti,  səmərəli  qidalanmanın  islami  və 
müasir  prinsipləri  geniş  və  dəqiq  məlumatlar  əsasında 
oxucunun nəzərinə çatdırılmışdır. 
Kitabdakı  bütün  yazıların  əsas  məzmununu  və 
elmi cəhətdən əhəmiyyətini qeyd edərkən yalnız bir və 
əsas məqamı qeyd etmək lazımdır. Qida məhsulları və 
qidalanma  haqqında  günümüzdə  elmi  cəhətdən  bizə 
məlum  olan  bütün  məlumatlar  haqqında  14  əsr  öncə 
“Qurani-Kərim”-in 
ayələrində 
buyurulmuş 
və 
Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) hədislərində deyilmişdir. 
Kitabda  oxuduğumuz  bütün  məlumatlar  bizə 
əsasən  bir  həqiqəti  göstərir.  Qida  məhsulları  və  qida-
lanma  haqqındakı  “Qurani-Kərim”-də  qeyd  edilən  xə-
bərlərin  hamısı  günümüzdə  elmi  araşdırmalarla  doğru 
çıxmışdır. Bu məlumatların 14 əsr öncəki dövrün elmi 
səviyyəsi  və  texnologiyası  ilə  izah  edilməsi  mümkün 

 
372 
olmamışdır.  Əlbəttə,  bu  vəziyyət  Quranın  insan  sözü 
ola bilməməsinin çox aydın sübutudur. 
Quran  hər  şeyi  yoxdan  yaradan  və  elmi  bütün 
varlıqları  əhatə  edən  Uca  Allahın  sözüdür.  Qida 
məhsulları  və  qidalanma  haqqındakı  Quran  ayələri  bu 
ilahi  kitabın  yeni  möcüzələrini  ortaya  çıxarmaqdadır. 
Insanın üzərinə düşən vəzifə isə Allahın göndərdiyi bu 
ilahi  kitaba  sarılmaq  və  onu  gündəlik  həyatında,  o 
cümlədən  düzgün  qidalanmaqda  özünə  yolgöstərən 
olaraq qəbul etməkdir. 
Allah Təbarəkə Təala Quranda buyurur: “Bu nazil 
etdiyimiz  (Quran)  mübarək  bir  kitabdır.  Ona  tabe 
olun  və  Allahdan  qorxun  ki,  bəlkə  sizə  rəhm 
edilsin!” (əl-Ənam, 6/155). 
Mənim  qida  məhsulları  və  qidalanma  haqqındakı 
“Qurani  Kərim”-in  ayələrindən,  Peyğəmbərimizin 
(s.ə.v.) və imamların hədislərindən, eləcə də bu sahədə 
yazılmış  bir  çox  kitablardan  və  dövrü  mətbuatda  nəşr 
olunan  yazılardan  əldə  etdiyim  dəyərli  və  məzmunlu 
məlumatlardan  öyrəndiklərim  və  bildiklərim  əsasında 
oxuculara çatdırmaq istədiyim hələlik bu qədər.  
Əsl həqiqət tək Allaha məlumdur.  
Əgər  özümdən  asılı  olmayaraq  səhvə  yol 
vermişəmsə Allah Təbarəkə Təala öz cəlalı hörmətinə 
məni hifs etsin, bağışlasın. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi 
eşidəndir,  biləndir,  bağışlayandır,  mərhəmətlidir  və 
rəhm edəndir. 
Vəssalamu əleyküm və rəhmətullahi və bərəkətuh. 
 
Mart 2013 / Rubiül – Axir 1434  
 
 

 
373 
ĠSTIFADƏ OLUNMUġ MƏNBƏƏLƏR 
 
1.
 
“Qurani-Kərim”.  Ərəbcədən  tərcümə  edənlər 
akad. Ziya Bünyadov, akad. Vasim Məmmədəliyev. 4-
cü nəşr, Bakı, 1420/2000. 
2.
 
Qurana  dair  101  sual.  Tərcüməçilər  və  tərtib 
edənlər:  Arif  Əli-Əşrəf  oğlu  Mədətov,  İsrafil  Sayad 
oğlu Nəsibov. Bakı, 1992. 
3.
 
Əbdüləzim  ibn  Bədəvi  əl-  Xələfi.  Quran  və 
səhih  hədislərlə  əsaslandırılmıĢ  Ġslam  Fiqhi.  İkinci 
nəşr. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2010. 
4.
 
Harun  Yəhya  -  Adnan  Oktar.  “Quran 
möcüzələri”. Türkiyə, İstanbul, 2009. 
5.
 
Prof.Dr. Alparslan Özyazıcı. Alkoqollu içkilər, 
siqaret  və  digərləri.  Türk  dilindən  çevirəni  Mehman 
Musaoğlu. Ankara,1997. 
6.
 
Ayətullah  Məhəmməd  Məhəmmədi  Reyşəhri. 
“Tibbi  hədislər  toplusu”.  I  və  II  cildlər.  “Nurlan” 
Nəşriyyat-poliqrafiya mərkəzi, 2008. 
7.
 
 Əliheydər  Mahmudov.  Quran  və  Ģəriətdə 
balıq. Bakı, 1994. 
8.
 
Qəhrəmanov M. Orucluq. Hökm və qaydalar. 
Bakı, “Araz” 2000 
9.
 
Mehmet  Soymen.  Müsəlmanın  cib  kitabı 
(İslam dininin qayda-qanunları). Türk dilindən çevirəni 
Mehman Musaoğlu. Ankara,1997. 
10.
 
“Qisar”  Ġmam  Əlinin  (ə)  qısa  kəlamları. 
Bakı, Azərnəşr 1991. 
11.
 
Lütfi  Şentürk.  Ġslam  dinində  haramlar  və 
böyük  günahlar.  Türk  dilindən  çevirəni  Mehman 
Musaoğlu. Ankara,1999. 
12.
 
Hacı  Fərhad  Mirzə.  “Kəlamlar”,  “Vektor” 

 
374 
Nəşrlər evi, Bakı, 2009. 
13.
 
1001  Hədis.  Buxarı  səhihindən.  Seçib  türk 
dilinə  çevirən.  N.Ərdoğan.  Azərbaycan  dilinə  tərcümə 
Fərahim Sələbinindir. Bakı,2008. 
14.
 
Müsəlman  bayramları.  Tərcüməçi  Akif 
Qəhrəmanov. Bakı, “Azərbaycan” nəşriyyatı, 1993. 
15.
 
Osman  Nuri  Topbaş.  Varlıq  Nuru  (Bədii 
publisistika). Bakı, “Gənclik”. 1998. 
16.
 
ġərab  haqqında  qırx  hədis.  Toplayan 
Mahmud Şərifi. “Əlhuda” nəşriyyatı, 1417/1996. 
17.
 
Yusif  Əl-Kərdavi.  Halal  və  haramın  islami 
əsasları. Bakı,1994. 
18.
 
 Əhmədov  Ə.İ.  “Qida  məhsulları  və  qidalan-
manın  islami  Ģərtləri”.  BDƏKI-nin  prof.-müəl., 
aspirant  və  tələbə  heyətinin  1998-cı  ilin  elmi-tədqiqat 
işlərinin  yekununa  həsr  edilmiş  IV  elmi-nəzəri  kon-
fransının materialları. Bakı, “Çaşıoğlu” 1999. səh. 3-11. 
19.
 
 Əhmədov  Ə.İ.  Ərzaq  malları  əmtəəĢünas-
lığı. Bakı “İqtisad Universiteti” nəşriyyatı, 2012. 
20.
 
 Əhmədov 
Ə.İ.  “Azərbaycan  Mətbəx 
Ensiklopediyası”, Bakı, Azərnəşr, 2012. 
21.
 
Библейские 
сказания. 
Сказания 
Евангелистов. Москва, 1991. 
22.
 
Ислам.  Энциклопедический  словарь. 
Москва, “Наука” 1991. 
23.
 
Кизеветтер 
И.В. 
Биохимия 
сырья 
водного происхождения. Москва 1973.         24.       
24.
 
 Криес 
А.Е. 
Микроорганизмы 
и 
биологическая 
продуктивность 
водоемов. 
Москва 1954. 
 
 

 
375 
M Ü N D Ə R Ġ C A T 
 
 Söz önü . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
3 
Müsəlmanın inanc təməlləri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
8 
Qida məhsulları və əsas qida maddələri . . . . . . . . . .  . . .  
13 
Maddi və mənəvi qida haqqında kəlamlar. . . . . . . . . . . .  
21 
ISLAMDA HALAL VƏ HARAMLAR . .. .  . . . . . .. . . 
23 
 Haramın növləri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Haram olan məhsullar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Əti yeyilən və yeyilməyən heyvanlar. . . . . . . . .  . . . . . .  
 Içkilərdən haram olanlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Donuz ətini yemək niyə haramdır? . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Haram və halallıq haqqında kəlamlar . . . . . . . . . . . . . .  
28 
28 
30 
31 
34 
44 
SUSUZ HƏYAT YOXDUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..  
47 
 Təmiz içməli suyun üstün cəhətləri . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Canlı su . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Canlı suyun istifadə olunması şərtləri . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Su və inanclar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   
 Islam dinində suya dua etməyin fəziləti . . . . . . . . . . . .  
 Su haqqında kəlamlar . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
49 
51 
52 
55 
58 
59 
“QURANI- KƏRIM”də su haqqında . . . . . . . . . . . . . . . .   60 
ZƏM-ZƏM SUYU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  65 
 Zəm-zəm suyunun ayaq üstə içilməsi . . . . . . . . . . . . . . .  
 Zəm-zəm içmək . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Zəm-zəm suyu ilə bağlı fərzlər . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Ən sağlam su: Zəm-zəm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Zəm-zəm - Altı min illik möcüzə . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Suyun ruha təsiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Su haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Firudin Batmanqılıncın su ilə bağlı düşüncələri . . . . . . . . . 
66 
67 
67 
68 
69 
70 
71 
72 
SÜD HAQQINDA ISLAMI DƏYƏRLƏR . . . . . . . . . . .  
77 
 Qan dövranı və südün təşəkkülü. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Ana südü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Ana südü möcüzəli qidadır. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 
 “Ən təzə qida” ilə bağlı həqiqətlər . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Ana südü və zəka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Ana südü xərçəngin dərmanıdır . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Bu bənzərsiz nemət Uca Allahın lütfüdür. . . . . . . . . . .  
79 
82 
85 
88 
89 
89 
91 

 
376 
 Südün kimyəvi tərkibi və qidalılıq dəyəri . . . . . . . . . . . . . . 
 Süd və süd məhsulları haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . .  
 Turşudulmuş süd məhsullarının pəhrizi əhəmiyyəti . .. . .  
 Pendir haqqında hədislər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
91 
96 
98 
101 
ƏT YEYILMƏSININ ISLAMI ġƏRTLƏRI . . . . . . . . . .    104 
 Müsəlmanın həyatında halal və haram ət məhsulları . . . .  
 Nəcib yeməklərə izin verilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Ölü heyvan əti nə üçün haramdır? . .. . . . . . . . . . . . . .  
 Nəyə görə heyvanın qanını içmək olmaz? . . . . . . . . . . . 
 Nəyə görə donuz əti yemək qadağandır? . . . . . . . . . . .   
 Nəyə görə Allahdan başqasının adı ilə kəsilmiş heyvan  
 ətini yemək qadağandır? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Istisna olunan hallar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Ət və piy haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
109 
111 
112 
114 
114 
 
114 
114 
115 
Toyuq və digər quş ətləri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
118 
 Toyuq və quş ətləri haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . .   
 Yumurta haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .  
 Yumurta haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .  
121 
123 
125 
BALIQ ƏTI YEYILMƏSININ ISLAMI ġƏRTLƏRI . . .   127 
 Balıq dəyərli qidadır . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .  
 Balıq yağındakı omeqa-3 yağ turşusunun faydası . . . . . . .  
 Balıqdakı yağ turşularının həyati əhəmiyyətli faydası . . . .  
 Ürək-damar sisteminin sağlamlığında balığın əhəmiyyəti .  
 Balığın yeni doğulan uşaqların inkişafında rolu . .. . . . . . .  
 Oynaqların sağlamlığına faydası . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Beyinin və sinir sisteminin sağlam fəaliyyəti üçün faydası . 
 İnfeksiya narahatçılığına faydası, immunitet sistemini  
 gücləndirməsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Təptəzə balıq . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Balıq – şəriətdə . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Pulcuqsuz balığı yemək haramdır? . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Balıq suda ölsə, onu yemək haramdır . . . . . . . . . . . . . . ..   
 Balıq əti haqqında hədislər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
130 
132 
133 
133 
135 
135 
135 
 
136 
137 
145 
146 
153 
155 
ġəfa mənbəyi – zeytun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Ürək və qan-damar sağlamlığına faydası . . . . . . . . . . . . . . .  
 Xərçəng xəstəliyinin qarşısının alınması . . . . . . . . . . . . . . .  
 Artritin (oynaq iltihabı) qarşısının alınması . . . . . . . . . . . . .  
Sümüyün inkişafına kömək etməsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..  
158 
158 
160 
161 
161 

 
377 
Qocalmağın qarşısını alır. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Uşaqların inkişafına müsbət təsiri .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Təzyiqin aşağı salınması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Daxili orqanlara faydası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
161 
162 
163 
163 
Zeytun yağı haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .  
Zeytun yağı haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
166 
169 
Bitkiçilik haqqında. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   172 
TAXIL BITKiLƏRI VƏ ÇÖRƏK HAQQINDA . . . . . . .   174 
Çörək haqqında qısa oçerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Çörək haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
179 
185 
QURAN MEYVƏLƏRI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
187 
Cənnət meyvəsi – xurma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Xurmanın yetişmə mərhələləri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Xurmanın kimyəvi tərkibi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
Xurma ağacından çoxməqsədli istifadə . . . . . . .. . . . . . . . .  
 Məryəmin (ə) xurması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .  
 Peyğəmbərin (s.ə.v.) xurma möcüzəsi . . . . . . . . . . . . .. . . . 
 Məzəli əhvalat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . … . . . 
 Xurmanın faydaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . … . . . … . .  
 Təmr (quru xurma) haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . ..  
 Mükəmməl meyvə – əncir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..  
 Əncir haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …. . .   
 Meyvə-tərəvəzlər haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . … .   
193 
194 
194 
195 
196 
197 
197 
198 
203 
204 
209 
211 
ARI BALI HAQQINDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   222 
 Dişi bal arısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .  
 Baldakı şəfa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Balın kimyəvi tərkibi və müalicəvi əhəmiyyəti .. . . . . . . . .  
 Bal haqqında hədislər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Bal təfsiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
225 
226 
230 
237 
239 
Şəkər haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Şəkər haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
243 
245 
Xörək duzu haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Xörək duzu haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
246 
248 
Sirkə haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Sirkə haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   
249 
250 
Yemək və içmək qaydaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Yemək yeməyin ədəbləri haqqında hədislər . . . . . . . . .. 
251 
260 
Qəsavət və daşürəklilik . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 
263 

 
378 
 
 
 
Xilal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
263 
 
263 
ORUC HAQQINDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   
265 
 Ramazanın mənası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Allahın mömin bəndələri ilə fəxr etdiyi ay . . . . . . . . . .  
 Orucun müalicəvi xüsusiyyətləri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Orucun tarixi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Ramazan ayında baş verən mühüm hadisələr . . . . . . . .  
 Oruc tutmağın vacibliyi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Orucu pozan şeylər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Orucu pozmayan şeylər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Imsak və iftar yeməyi haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Qədr gecəsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Qədr gecəsi və orucluq haqqında hədislər . .. . . . . . . . .  
 Orucluq haqqında kəlamlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
265 
266 
268 
270 
272 
273 
276 
277 
278 
282 
282 
293 
 ġƏRABIN HARAM OLMASI HAQQINDA . . . . . .  
295 
 Şərab içməyin günahları haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Şərab haqqında hədislər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 
300 
306 
SIQARETIN ZƏRƏRLƏRI HAQQINDA . . . . . . . . .  
312 
 Siqaretin həzm sistemi ilə əlaqədar zərərləri . . . . . . . . . 
 Siqaretin tənəffüs sistemi ilə əlaqədar zərərləri . . . . . . . 
 Siqaretin qan dövranı sistemi ilə əlaqədar zərərləri . . . . 
 Siqaretin digər zərərləri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Siqaret çəkənin gücü, qüvvəti azalır . . . . . . . . . . . . . . .  
 Siqaret əleyhinə kompaniya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Siqaret və qadın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 Siqaret haqqında dini hökm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
314 
314 
314 
315 
316 
316 
317 
319 
“Qurani Kərim” ticarət haqqında . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Ticarət və alver haqqında kəlamlar. . . . . . . . . . . . . .. . . . 
321 
326 
Ərzaq məhsullarının qidalılıq dəyəri və balanslaşdırılmış 
qida normaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
 
327 
Qida qəbulu mədəniyyəti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..   
336 
Səmərəli qidalanmanın islami prinsipləri . . . . . . . . . . . . 
349 
Səmərəli qidalanmanın müasir prinsipləri . . . . . . . . . . .  
351 
Söz sonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
369 
Istifadə olunmuş mənbələr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
373 

 
379 
 
Texnika üzrə fəlsəfə doktoru, professor 
HACI ƏHMƏD-CABIR HACI ĠSMAYIL OĞLU 
ƏHMƏDOV 
(Əməkdar müəllim) 
 
 
 
 
“QURANĠ-KƏRĠM”-DƏ 
QĠDA MƏHSULLARI 
 VƏ 
ĠSLAMDA QĠDALANMA 
 
Bakı - 2013 
 
  
 
Yığılmağa verilib 06.02.2013  
Çapa imzalanıb 05.04.2013 
Formatı 60 x 84 
1
/
16
.  23,8 ç.v. 
Ofset kağızı №1. Sifariş № 84 
Sayı 500 nüsxə.  
Hədiyyə 
 
 
 
“Iqtisad Universiteti” nəşriyyatı, 
AZ 1001, Bakı, Istiqlaliyyət küçəsi,6 
 
 
 

 
380 
Qeydlər üçün