Хalqarо munosabatlar va diplоmatiya tariхi fanindan ma’ruza matnlari

 
Qadimgi Hind diplomatiyasida Chandraguptaning tutgan o’rni. 
Aleksandr 
Makedonskiy SHimoliy xindistondan qaytib ketganidan so’ng oradan ko’p o’tmay, 
xind qabilalari O’rtasida ozodlik xarakati boshlanib ketdi, bu xarakatga 

---

Mauryalarning yangi dinastiyasiga asos solgan CHandragupta raxbarlik qildi. 
Qadimgi xind larning eng qudratli dinas giyalaridan biriga asos solgan 
CHandraguptaning kaerdan kelib chikxanligi birbiriga zid bo’lgan afsonalar 
orasida o’z anikligINI yuqotadi . Bir xil ma’lumotlarga ko’ra, CHandragupta yosh 
kshatriya bo’lgan boshqa ma’lumotlar uni Nanh da dinastiyasiga mansub bo’lgan 
eng so’nggi podshoning krnud"iz o`g`li bo’lgan va xatto shudraUar qastasidan 
chikdan deb taxmin qiladilar. Ammo uning o’zurpatog’ bo’lganligining o’zi yetar 
lidir, darxaxik.at shunday bo’lsa ham mumkin, chunki ke ying’ok. tuxilgan 
afsonalar uning davlat xokimiyatini zur lik bilan bosib olganligini oklashga yoki 
anixlab berishga majbur bo’lgan. Chandragupta katta xalq qo’zgoloni natija sida 
xokimiyat tepasiga chiqqan bo’lsa kerak. Makedoniyaliklar istilosi davom qilgan 
ralayon li davrda Chandragupta xokim lar ta’k.ibidan kochib, Pan jobga ketgan va 
u yerda greq larning x.arbiy san’atini urgangan.Taksila yonidagi Sirkop xarobalari 
dan topilgan.Chandragupta hind istondamakedoniyaliklarning garni zonlariga 
k.arshi xo’zgolon ku targan shimolig’arbiy qabila larga boshchilik xilib, 318 yilda 
butun Shimoliy Hindistonni to Narbadgacha ishgol Xilgan va bu yerda katta hamda 
Qudratli yangi davlat tashkil etgan. Chandragupta Nanda dinastiyasidan bo’lgan 
eng shiggi podshoni taxtdan yiqitib, churushkok utmishdoshlarinikg ishini davom 
ettirgan. Aleksandr Makedonskiy vafotidan keyin uning xarbiy boshliq laridan biri 
bo’lgan Salavk, Suriyada mustaxkamlanib olib, eramizdan av. 305 yilda Shimoliy 
xind istonni yana istilo qilishga o’rin ib ko’rgan. Ammo Salavk Chandragupta 
bilan urush boshlab, muvaffakiyaqizlikka uchragan. U fakat chekinishgagina 
majbur bo’lmay, balki Chandraguptaga jang qiluvchi 500 fil evaziga o’z 
davlatining bir kancha oblastlarini: Ariyani, Araxoziyani, Gedg’oziyaning sharqiy 
qismini va parapamisadlar mamlakatini berishga majbur bo’lgan. Shunday qilib, 
xind ikush tog’lari Salavk podsholigi bilan Chandragupta davlatining chegarasi 
bo’lib qolgan. Grek yozuvchisi Megasfen Chandragupta davlatini tasvirlab kk" ,5 
yozgan; Megasfen Salavkning elchisi sifatida Pata lynutrada besh yil yashagan va 
shuning uchun ham usha davrdagi xind larning xayot va turmushini yaxshilab 
o’rganish im koniyatiga ega bo’lgan. Megasfen 5'3 asarida Chandragupta 
davlatidagi jamoa yer egaligi, dexkonchilik xujaligi, davlatni idora k.ilish 
sisgemasini tasvirlagan. Chandragupta va ayniqsa uning ugli va taxt vorisi 
Bipdusara (eramizdan av. 297—272 yillar) bir kancha urushlar qilishi natija sida 
katta davlat barpo qilganlar, bu davlat Afgoniston va Belujistonniig anchagina 
qismINI, shimoliy xind istonni va deyarli Dekanning hammasini o’z ichiga olgan. 
Hind hukmdоrlari nafaqat qadimhind davlati pоdshоhlari bilan, balki Hind 
yarimоrоli chеkkasida jоylashgan qo’shni davlatlar bilan ham faоl tashqi siyosat 
оlib bоrganlar. Chunоnchi, buyuk qadimhind davlati Mauryaning asоschisi