Harakatli o’yinlarni tarixi va qisqacha tushuncha, turkumlar, rivojlanishi bosqichlari va pedagogik ahamiyati

BMI ob’ekti:
-milliy harakatli o’yinlar;
-maktabgacha ta’lim muassasalari;
I bob. Harakatli o’yinlarni qisqacha tarixi, tushinchasi, davrlari va pedagogik ahamiyati.
Insoniyat madaniyatining xazinalaridan biri- bu harakatli harakatli o’yinlardir. Ularning turlari, har xilligi bepayon o’lkandir. Harakatli o’yinlar odamlarning barcha moddiy va ma’naviy ijodiyotini aks ettirib kelgan va yana ham boyitib kelgan.
Tabiydirki, harakatli o’yinlarning kelib chiqishi, mazmuni va ahamiyatini o’rganib kelishda ko’pgina bilim tarmoqlari azaldan o’rganib kelmoqda. Jumladan, tarix, etnopedagogikka, antrropologiya, pedagogika hamda jismoniy madaniyat nazariyasi va uslubiyati, shular qatorida boshqa fanlar ham qiziqib kelmoqda.
Harakatli o’yinlar to’g’risida ozmi- ko’pmi, deyarli darajada kitob va maqolalar mavjud. Sobiq sovet davrida yozilgan va chop etilgan nazariy , uslubiy tasnifida harakatli o’yinlarni roli, ahamiyati, ularni keng miqyosida targ’ib qilinishi,folklyorli o’yinlar bilan taqqoslanishi, hamda barcha xalqlar ijodiyoti va amaliyotida qo’llanilishi va hakazo aytib o’tilgan.
Shunungdek O’zbekiston Respublikasida ham harakatli xalq o’yinlari to’g’risida bir qancha ilmiy-amaliy ishlarni olib borilib bir necha qo’llanma tavsiyanomalar va kitoblar chop etilgan. Shu yuqorida aytib o’tilgan hamda joriy mamlakatlarning mutahasislari ijodiyotida chop etilgan adabiyotlarni o’rganib taxlil qilishda shu narsalar ma’lum bo’ldiki, harakatli o’yinlar ongli faoliyat bo’lib ularning aniq harakat vazifasini bajarishga bag’ishlangan.
Harakatli o’yinlarda o’yinchini ijodiy tashabbusi turli harakatlarni namoyon bo’lishi jamoanint birdamligi bilan kelishilgan holda ifodalanadi. Bolalarning o’yin faoliyatida ikkita juda muhim ob’ektiv biri birovi bilan bog’langan, mezonlar mavjud.Bir tomondan bolalar amaliy faoliyatga kirishib jismoniy rivojlanishida, mustaqil harakat qilishga odatlanadilar. Ikkinchi tomondan – shu faoliyat ma’naviy va nafosat ozuqa olishib qanoat hosil qilishadi, tevarak atrofdagi muhitni o’rganishni chuqurlashtiradilar. Bularni barchasini natijada shaxsni to’liq tarbiyalanishiga keng yordam beradi.Shunday qilib, harakatli o’yin tarbiyaning mujassamlangan bir vosita u har tomonlama jismoniy tayyorgarlikka yo’naltirilgan (jamoa faoloyatining o’zgaruvchan sharoitida asosiy harakatlarni o’zlashtiribgina qolmasdan, balki murakkab hatti-harakatlarni bajarish), bo’lib o’yin ishtirokchilarini organizmni funksiyalarini fe’l-atvorini ham takomillashtiradi.