Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
-§. Qilmishning kam ahamiyatli ekanligi
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- JK 36-moddasida
- NOTA BENE ! Qilmishning kam ahamiyatli
- JK 36-moddasiga
|
2-§. Qilmishning kam ahamiyatli ekanligi
Vatanimizdagi jinoyat to‘g‘risidagi qonun hujjatlari uchun an’anaviy bo‘lgan shaxsning kam ahamiyatli qilmish sodir etgan holda uni jinoiy javobgarlikka tortilishini istisno qiladigan qoidalar JK 36-moddasida aks ettirilgan, uning qoidalariga ko‘ra, «garchi ushbu Kodeksda jinoyat sifatida nazarda tutilgan qilmishning alomatlari mavjud bo‘lsa-da, o‘zining kam 380 ahamiyatliligi tufayli ijtimoiy xavfli bo‘lmagan harakat yoki harakatsizlik jinoyat deb topilmaydi». NOTA BENE ! Qilmishning kam ahamiyatli bo‘lishi qilmish biror-bir jinoyatning barcha alomatlariga ega ekanligi, birinchi navbatda, shaxsning aybdorligi va jinoiy huquqqa qarshi ekanligini bildiradi, lekin bunday qilmishning mohiyat tomoni jinoyat deb tan olish uchun unga qo‘yiladigan talablarga javob bermasligi, ya’ni buzilishi ijtimoiy xavfli qilmish deb qaraladigan chegaralardan tashqari yotadi, bu esa uning jazolanishini istisno etadi. Jinoyat tarkibining moddiy belgisi jihatidan kam ahamiyatli qilmish uni jinoyat deb tan olish uchun zarur bo‘lgan ijtimoiy xavf darajasiga yetmaydi (masalan, yozish ruchkasini, daftarni yoki birovning bog‘idan olmani yashirin o‘g‘irlash). Bunday qilmish yuzasidan jinoiy ish qo‘zg‘atilmaydi, qo‘zg‘atilgan ish esa JK 36-moddasiga tayangan holda JPK 83-moddasining 2-qismiga muvofiq tugatilishi lozim. Kam ahamiyatli qilmishning xususiyati shuki, u qilmishning jinoiyligini istisno qiladigan boshqa holatlardan farqli ravishda ijtimoiy foydali va ma’naviy jihatdan hamda qonun tomonidan ma’qullanishi mumkin emas. Qilmishning kam ahamiyatli ekanligi masalasi u tergov va sud organlari tomonidan har bir muayyan holat yuzasidan hal etilishida ifodalanadi. Huquqni muhofaza qilish organlari sodir etilgan qilmish kam ahamiyatli ekanligi belgisiga ega ekanligi yoki ega emasligini uning xarakteri va ijtimoiy xavfliligining darajasini hisobga olish asosida aniqlaydilar. Qilmishni kam ahamiyatli deb tan olish muayyan jinoiy qilmish sodir etilgan barcha holatlarning jamuljamligini tahlil qilishga asoslanishi lozim (aybning shakli, jinoyatni sodir etish usuli, motiv, sharoitlari va bosqichi, yuzaga kelgan oqibatlarning og‘irligi, jinoyatdagi sheriklardan har biri ishtirok etishining darajasi, xarakteri va hokazo). Xususan, agar aybdor shaxs jabrlanuvchini o‘ldirishga qaratilgan harakatlarni sodir etgan bo‘lsa, lekin amalda unga hech qanday zarar 381 yetkazilmagan bo‘lsa, sodir etilgan qilmish odam o‘ldirishga qasd qilish deb malakalanishi lozim va kam ahamiyatli deb qaralishi mumkin emas. Xuddi shu holatda, agar jabrlanuvchini qo‘rqitmoqchi bo‘lib, aybdor shaxs shunday bir qilmishni sodir etgan bo‘lsa va uning oqibatida jabrlanuvchiga og‘ir tan jarohatlari (ruhiy shikastlanish) yetkazilgan bo‘lsa, bu qilmish ham kam ahamiyatli deb tan olinishi mumkin emas, chunki kam ahamiyatli bo‘lishining tegishlicha obyektiv elementi mavjud emas, subyekt belgisi mavjud bo‘lsa ham. Qilmishning kam ahamiyatli ekanligi masalasini hal etishga aybdor shaxsini tavsiflovchi xususiyatlar ta’sir etmaydi. Faqat qilmishning o‘z xususiyatlarigina bunday qaror qabul qilishda hisobga olinishi kerak, aybdor shaxsi to‘g‘risidagi ma’lumotlar faqat jazoning turi va miqdorini belgilash uchungina, ya’ni shaxsning qilmishida jinoyat tarkibining moddiy va rasmiy belgilari aniqlanganidan keyingina muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Bir qator hollarda jinoiy qonunchilik ma’lum miqdorda (ancha, ko‘p miqdorda va juda ko‘p miqdorda) zarar yetkazilishini jinoyatning majburiy belgisi deb tan olishini qayd etish lozim. Bunday hollarda kam ahamiyatli zarar yetkazilishi sodir etilgan qilmish hatto, rasman jinoyat belgilariga mos kelmasligini ko‘rsatadi. Jinoiy ish bunday hollarda Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|