Hasta ve hasta yakınlarının hastalıkla daha iyi başedebilmelerini sağlamak ve yaşam kalitelerini artırmak için son derece önemlidir
Hasta ve hasta yakınlarının hastalıkla daha iyi başedebilmelerini sağlamak ve yaşam kalitelerini artırmak için son derece önemlidir
İyi bilgilendirilmiş ve kendi tedavilerine aktif katılan bireyler;
daha az ağrı yaşamakta
daha az sıklıkta doktora
başvurmaktadır
Romatoid artrit en sık görülen iltihabi eklem hastalığıdır
Romatoid artrit en sık görülen iltihabi eklem hastalığıdır
Genellikle Kronik bir durumdur. Yani süreklidir ancak zaman zaman alevlenmeler olur.
Eklemlerde ağrı, şişlik, katılık ve fonksiyon kaybına neden olabilen iltihabi bir hastalıktır
Kadınlarda erkeklere oranla 3 katdaha sık görülür
Görülme sıklığı 20-50 yaşları arasında en fazla olmakla beraber çocuklarda ve gençlerde de görülmektedir
RA'da bağışıklık sistemi bozulmuştur ve vücut kendi dokusunu yabancı gibi algılayıp buna karşı savaş başlatır
RA'da bağışıklık sistemi bozulmuştur ve vücut kendi dokusunu yabancı gibi algılayıp buna karşı savaş başlatır
Eklemlerde iltihap hücreleri toplanır ve bu hücrelerden dokulara zarar verecek maddeler salgılanır
Bilim adamları, hala romatoid artritte bağışıklık siteminin vücudun kendisine savaş açmasına yol açan nedeni tam olarak bilememektedir
RA direkt olarak anne-babadan çoçuğa geçen genetik bir hastalık değildir
RA direkt olarak anne-babadan çoçuğa geçen genetik bir hastalık değildir
Ancak RA'ya yatkınlık hali genlerle geçiş gösterebilir
RA'lı birçok hastada HLA-DR4 adı verilen belirli bir genetik belirleyicinin bulunduğu gösterilmiştir
Birçok araştırmacı ve hekim RA'nın başlangıcında enfeksiyonun rolü olabileceğini düşünmektedir, ancak kanıtlanmış değildir
Birçok araştırmacı ve hekim RA'nın başlangıcında enfeksiyonun rolü olabileceğini düşünmektedir, ancak kanıtlanmış değildir
RA bulaşıcı bir hastalık değildir.
Ortamda çok yaygın olarak bulunan bir mikrobun, RA'ya yatkınlığı olan kişilerde bağışıklık sistemini bozarak hastalığa neden olduğu varsayılmaktadır
Belli hormonlardaki yetersizlik veya değişiklikler, genetik olarak yatkın ve çevresel tetikleyiciye maruz kalmış bir kişide romatoid artrit gelişimini hızlandırabilir
Belli hormonlardaki yetersizlik veya değişiklikler, genetik olarak yatkın ve çevresel tetikleyiciye maruz kalmış bir kişide romatoid artrit gelişimini hızlandırabilir
Hastalık kadınlarda erkeklere oranla daha sık ortaya çıkmakta, gebelikte iyileşebilmekte veya gebelikten sonra ve emzirme döneminde alevlenebilmektedir.
Genelde el bileklerini ve ele en yakın parmak eklemlerini etkiler. Ancak eklemlerin yanında vücudun diğer bölümlerini de tutabilir.
Genelde el bileklerini ve ele en yakın parmak eklemlerini etkiler. Ancak eklemlerin yanında vücudun diğer bölümlerini de tutabilir.
Genelde eklemleri simetrik olarak tutar; yani bir diz veya el tutulduğunda diğer diz veya elin de tutulması beklenir.
El Bileği ve elin eklemleri
El Bileği ve elin eklemleri
Tırnaklara yakın uçtaki eklemler (başparmağı hariç) çok etkilenmez
Kalça
Diz
Omurilikte vertebraların arası
Gözyaşı kanalları
Gözyaşı kanalları
Tükürük salgı bezleri
Kalp ve akciğerler
Böbrekler
Hassas, sıcak, şiş eklemler
Hassas, sıcak, şiş eklemler
Etkilenen eklemlerde simetrik tutulum
Sıklıkla el bilekleri ve el parmak eklemlerinde iltihap
Yorgunluk, nadiren ateş, genel olarak kendini iyi hissetmeme durumu
Sabahları veya uzun süreli istirahat sonrası 30 dakika veya daha uzun süreli katılık
Romatoid artrit de çok sayıda romatizmal hastalık gibi bir otoimmün hastalıktır (“oto” öz anlamındadır)
Romatoid artrit de çok sayıda romatizmal hastalık gibi bir otoimmün hastalıktır (“oto” öz anlamındadır)
Bu hastalıkta normalde vücudu mikrobik hastalıklar ve diğer hastalıklara karşı koruması beklenen kişinin bağışıklık sistemi bilinmeyen bir nedenle eklemlere karşı savaşır
Beyaz kan hücreleri eklemleri oluşturan kemikleri saran “sinovyum” adlı zara göç eder ve ısı artışı, kızarıklık, şişlik ve ağrı ile belirlenen iltihaba neden olur (sinovit)
Beyaz kan hücreleri eklemleri oluşturan kemikleri saran “sinovyum” adlı zara göç eder ve ısı artışı, kızarıklık, şişlik ve ağrı ile belirlenen iltihaba neden olur (sinovit)
İltihap sürecinde, normalde ince olan sinovyum kalınlaşır ve eklemi şiş ve dokunmayla kabarık hissedilen hale getirir
İltihap sürecinde, normalde ince olan sinovyum kalınlaşır ve eklemi şiş ve dokunmayla kabarık hissedilen hale getirir
Çevredeki kas, tendon ve bağlar zayıflar
Romatoid artrit aynı zamanda daha yaygın kemik kaybı ve sonuçta osteoporoza (kemiklerin kırığa daha yatkın olmaları) neden olabilir
Romatoid artrit ilerledikçe eklemi destekleyen ve dengede tutan kaslar, bağlar ve tendonlar zayıflar ve normal işlev göremez hale gelir
Romatoid artrit ilerledikçe eklemi destekleyen ve dengede tutan kaslar, bağlar ve tendonlar zayıflar ve normal işlev göremez hale gelir
Bu etkiler, romatoid artritte sık görülen ağrı ve eklem hasarına yol açar
Hastalığın ileri evrelerinde, iki kemik birbirine doğru yaklaşıp eklemin yokolmasına neden olabilirler
Hastalığın ileri evrelerinde, iki kemik birbirine doğru yaklaşıp eklemin yokolmasına neden olabilirler
Etkilenen eklemin yanında, deri altında Romatoid nodül adı verilen küçük parçalar oluşabilir
Etkilenen eklemin yanında, deri altında Romatoid nodül adı verilen küçük parçalar oluşabilir
Bu parçaların ebatları bir bezelye ya da ceviz büyüklüğünde olabilir
Hastalığın ilk bir-iki yıl içinde kemiklerde hasara yol açtığına inanılmaktadır.
Bu nedenle hastalığın erken tanı ve tedavisi büyük önem taşımaktadır
Kalıcı, sürekli eklemlerde ağrısı ve şişlik olan kişiler romatoid artrit taraması için mutlaka hekime başvurmalıdır
Kalıcı, sürekli eklemlerde ağrısı ve şişlik olan kişiler romatoid artrit taraması için mutlaka hekime başvurmalıdır
RA tanısının konmasını sağlayan tek bir test bulunmamaktadır
RA tanısının konmasını sağlayan tek bir test bulunmamaktadır
Tanı, eklem iltihabı varlığında olası diğer nedenlerin elimine edilmesiyle konur
Tıbbi hikaye alınması
Tıbbi hikaye alınması
Fizik muayene
Laboratuvar testleri
Radyografiler
Eklem sıvısı ve doku örnekleri alınarak incelenmesi
Ağrıyı azaltmak
Ağrıyı azaltmak
İltihabı baskılamak
Eklem hasarını yavaşlatmak veya durdurmak
Sağlıklı olma hissi ve fonksiyonları iyileştirmek
Sağlık davranış değişiklikleri
Sağlık davranış değişiklikleri
İstirahat ve egzersiz
Eklem bakımı
Stres azaltma
Sağlıklı beslenme
İlaçlar
Cerrahi
Rutin izlem ve bakımın devamlılığı
Romatoid artritin seyri ve belirtileri farklı ilaçlarla kontrol altına alınabilinir veya yavaşlatılabilinir
Romatoid artritin seyri ve belirtileri farklı ilaçlarla kontrol altına alınabilinir veya yavaşlatılabilinir
Steroid Olmayan Anti inflamatuvar ilaçlar (SOAİİ’lar)
Steroidler
Hastalık değiştiren antiromatizmal ilaçlar
Biyolojik ilaçlar
RA tedavisinde en sık reçete edilen ve kullanılan ilaç grubunu oluştururlar
RA tedavisinde en sık reçete edilen ve kullanılan ilaç grubunu oluştururlar
Ağrı kesicilere üstünlüğü hem ağrıyı kesmesi hem de inflamasyonu azaltmalarıdır
SOAİİ’ler RA’nın oluşturduğu eklem harabiyetinin seyrini tek başlarına yavaşlatamazlar
SOAİİ’ler RA’nın oluşturduğu eklem harabiyetinin seyrini tek başlarına yavaşlatamazlar
S0Aİİ’lerin mide kanamalarına yol açabilen mide ülseri oluşturmak gibi bazı istenmeyen etkileri bulunmaktadır
Birçok bireyde hızlı ve etkin ağrı kontrolü sağlarlar
Birçok bireyde hızlı ve etkin ağrı kontrolü sağlarlar
En sık kullanılan formları ise düşük doz steroid içeren haplardır
Eklemlerdeki yangıları gidermek için eklem içine lokal enjeksiyonlar şeklinde kullanılabilirler
Yan etkileri artan doz ve kullanım süresi uzadıkça artabildiğinden mümkün olan en düşük dozda ve en kısa sürede kullanılmaları gerekir
Steroidler kan şekerinde yükselme, katarakt, hipertansiyon, çocuklarda büyüme geriliği, enfeksiyonlara artmış yatkınlık, osteoporoz ve tedavi süresinin uzunluğuna ve kullanılan doza bağlı olarak kilo artışı gibi riskleri de beraberinde getirmektedir
İltihabı azaltmak ve hastalığın ilerlemesini önlemek, en azından yavaşlatmak için kullanılırlar
İltihabı azaltmak ve hastalığın ilerlemesini önlemek, en azından yavaşlatmak için kullanılırlar
Semptom giderici etkilerinin ortaya çıkması uzun sürebileceğinden genellikle SOAİİ’larla birlikte kullanılırlar
Genel olarak diyare, göz hasarı, bulantı ve kusma gibi istenmeyen etkileri bulunabilir
RA tedavisinde en sık kullanılan hastalık değiştiren antiromatizmal ilaç metotreksattır.
RA tedavisinde en sık kullanılan hastalık değiştiren antiromatizmal ilaç metotreksattır.
Diğer ilaçların belirtileri geçirmeye yeterli olmadığı romatoid artritli bazı çocuklarda metotreksat güvenilir ve etkin bir tedavi seçeneğidir.
Artrit semptomlarının tedavisi için çok küçük dozlar gerektiğinden dolayı, olası zararlı etkiler nadiren ortaya çıkmaktadır.
En ciddi istenmeyen etki karaciğer hasarıdır.
Romatizma tedavisinde yeni bir çağı başlattığı düşünülen yeni bir ilaç grubudur
Romatizma tedavisinde yeni bir çağı başlattığı düşünülen yeni bir ilaç grubudur
Doğrudan, eklemlere zarar veren immün sistem hücrelerini hedef alırlar
Doğrudan, eklemlere zarar veren immün sistem hücrelerini hedef alırlar
Sağlıklı bireylerde TNF (tümör nekroz faktörü) seviyeleri dengede tutulurken, RA’lı hastalarda ileri derecede artabilir
Bazı ilaçlar, doğrudan, inflamasyonda rol oynayan birçok hücrenin fonksiyonunu düzenleyen TNF adlı proteinin etkilerini bloke ederek etki gösterir
Biyolojikleri ajanları kullanan hastalarda nadiren tüberküloz görülebilir
Biyolojikleri ajanları kullanan hastalarda nadiren tüberküloz görülebilir
Tüberküloz riski koruyucu tedavi ile çok azdır.
Bu nedenle koruyucu tüberküloz tedavisinin mutlaka düzenli kullanılması gereklidir
Klasik tedavilere rağmen hastalığı aktif olan hastalarda biyolojik ajanlar kullanılabilir
Eklem protezi takma
Eklem protezi takma
Tendon tamiri
Eklem zarının çıkarılması
Düzenli tıbbi bakım, hastalığın durumunu takip etmek, ilaçların etkinliğini ve olası olumsuz etkilerini değerlendirmek ve gerektiğinde tedavileri değiştirmek için önemlidir.
Düzenli tıbbi bakım, hastalığın durumunu takip etmek, ilaçların etkinliğini ve olası olumsuz etkilerini değerlendirmek ve gerektiğinde tedavileri değiştirmek için önemlidir.
Takipte düzenli doktor ziyareti önemlidir.
Aynı zamanda kan, idrar ve diğer laboratuvar testleri yapılabilir ve grafiler çekilebilir.
Romatoid artritli hastalar doktorlarından, uzun süreli bakımlarının bir parçası olan, osteporozu önleyici tedaviler hakkında bilgi alabilirler.
Romatoid Artritli kişiler istirahat ve egzersiz arasında iyi bir denge kurmalıdır.
Romatoid Artritli kişiler istirahat ve egzersiz arasında iyi bir denge kurmalıdır.
Hastalığın aktif olduğu dönemlerde daha fazla istirahat
Hastalığın daha iyi olduğu dönemlerde daha fazla egzersiz
Aktif eklem iltihabının ve ağrının azaltılmasında ve yorgunlukla savaşımda yardımcı olabilir
Aktif eklem iltihabının ve ağrının azaltılmasında ve yorgunlukla savaşımda yardımcı olabilir
İstirahatin süresi kişiden kişiye değişmekle beraber, genel olarak uzun süre yatakta vakit geçirmektense kısa istirahat molaları verip daha sonra aktiviteye devam etmek daha yararlıdır
İstirahatin süresi kişiden kişiye değişmekle beraber, genel olarak uzun süre yatakta vakit geçirmektense kısa istirahat molaları verip daha sonra aktiviteye devam etmek daha yararlıdır
Sağlıklı ve güçlü kasların sağlanması
Sağlıklı ve güçlü kasların sağlanması
Eklem oynaklığının korunması
Esnekliğin devam ettirilmesi için önemlidir
Ayrıca;
İyi uyumaya yardımcı olabilir
Ağrıyı azaltabilir
Olumlu düşünmeyi sağlayabilir
Kilo kaybettirebilir
Bazı insanlar eklem etrafına kısa süreliğine splint kullanmanın, eklemi destekleyerek ve onu dinlenmeye alarak ağrı ve şişliği azalttığını fark ederler
Bazı insanlar eklem etrafına kısa süreliğine splint kullanmanın, eklemi destekleyerek ve onu dinlenmeye alarak ağrı ve şişliği azalttığını fark ederler
Splintler çoğunlukla el bileklerinde ve ellerde, ayrıca ayak bileklerinde ve ayaklarda kullanılır
Doktor veya fizyoterapist splint seçiminde hastaya yardımcı olabilir
Ağrı ve fiziksel kısıtlılığa yol açan bu hastalık nedeniyle hissedilen duygular – endişe, kızgınlık ve düşkırıklığı - stres düzeylerini artırabilir
Ağrı ve fiziksel kısıtlılığa yol açan bu hastalık nedeniyle hissedilen duygular – endişe, kızgınlık ve düşkırıklığı - stres düzeylerini artırabilir
Stresin romatoid artritin ortaya çıkmasında rol oynadığına dair kanıt yoktur
Bazen stres hastalığı ağırlaştırabilir
Bazen stres hastalığı ağırlaştırabilir
Stres bir kişinin hissettiği ağrının derecesini de etkileyebilir
Stres ile başa çıkmak için pek çok yöntem vardır; düzenli dinlenme dönemleri, gevşeme ve eğlenme gibi
Egzersiz programlar, destek gruplarında yer alma ve sağlık ekibi ile iyi iletişim stresi azaltmanın diğer yollarıdır
Bazı hastalar hava durumunda ani bir değişiklik olduğunda artritlerinin kötüleştiğini söylerler
Bazı hastalar hava durumunda ani bir değişiklik olduğunda artritlerinin kötüleştiğini söylerler
Özel bir iklimin romatoid artritin etkilerinden koruyabildiğine veya onun etkilerini azaltabildiğine dair bir kanıt yoktur
Farklı iklimi olan bir yere taşınma, uzun dönemde kişinin hastalığında bir değişikliğe genelde yol açmaz
Akdeniz mutfağının romatoid artrit aktivitesine iyi geldiğine dair bir çalışma vardır
Akdeniz mutfağının romatoid artrit aktivitesine iyi geldiğine dair bir çalışma vardır
Bazı çalışmalar, bazı balıklarda bulunan omega-3 yağ asitlerinin romatoid artrit hastalığındaki iltihabı azalttığını göstermiştir
Yeterli kalori, protein ve kalsiyum içeren bir diyetin alınması önemlidir
Bazı hastalar, romatoid artrit için aldıkları ilaçlar nedeniyle alkollü içecekler içme konusunda dikkatli olmalıdırlar
Bazı hastalar, romatoid artrit için aldıkları ilaçlar nedeniyle alkollü içecekler içme konusunda dikkatli olmalıdırlar
Metotreksatın en önemli uzun-dönem yan etkisi karaciğer hasarı olduğu için metotreksat alan kişilerin alkolden uzak durması gereklidir