Hayot faoliyati xafsizligi

5.2. Kompressor o’rnatiladigan joyni tanlash
Kompressor qurilmasi kletli stvol atrofi sanoat maydonchasida chang paydo bo’ladigan joydan chetroqda, zamini mustaxkam bo’lgan va siqiq havo iste’molchilariga nisbatan o’rtaroqda joylashtiriladi. Konchilik ishlarini olib borish rejasi va siqiq havo iste’molchilarning soni hamda ularning o’rnatilgan joyi asosida havo o’tkazuvchi tarmoq sxemasi(8-rasm) tuziladi. Bu sxemada siqiq havo o’tkazuvchi tarmoq bo’laklarining uzunliklari, iste’molchilarning tipi va soni ko’rsatiladi.



Kompressor stansiyasi



8-rasm.
5.3.Tarmoq bo’laklari orqali o’tuvchi siqiq havo sarfini hisoblash. Havo sarfi quyidagi formula bilan hisoblanadi.
, m³/min (51)
bu yerda tarmoq zichlamalarning bo’shligi tufayli sizilib yo’qotiluvchi havoni hisobga oluvchi koeffitsent;
-bir hil iste’molchilarning bir vaqtda ishlash koeffitsenti. Uning qiymati iste’molchilarning soni va turiga qarab quyidagicha olinadi: Burg’ulash mashinalar soni 1-10 bo’lsa, 1-0,85 va 10 bo’lsa 0,85-0,75.
-iste’molchilarning eskirishi oqibatida havo sarfi ko’payishini hisobga oluvchi koeffitsient. qo’porish bolg’asi va perfaratorlar uchun 1,15; pnevmo yuritgichlar uchun 1,1;
-har bir tipdagi iste’molchilarning soni;
-har bir tipdagi bitta iste’molchining texnik pasporti bo’yicha sarflaydigan siqilgan havo sarfi, m³/min;
-qurilma o’rnatilgan joy sharoiti ta’sirini hisobga oluvchi koeffitsient.Uning qiymati 9-jadvaldan olinadi.
9-jadval

Dengiz sathidan baland, m	300	600	900	1200	1500	1800	2000	2400	2700	3000	3600	4000
Havo sarfini ko’payish koef.	1,03	1,07	1,1	1,14	1,17	1,2	1,23	1,26	1,29	1,32	1,37	1,43

Yuqorida keltirilgan 51-formuladan foydalanib pnevmatik qurilma tarmoq bo’laklarining havo sarfi hisoblanadi va natijalar jadvalga yoziladi.

Tarmoq bo’laklaridagi havo sarfi.

10-jadval

Tarmoq bo’laklari

Iste’molchilar tipi

Havo sarfi

I

II

III

kv

k1

n1

q1

k2

q2

v

1-2































2-3





-

-

-

-



















2-4













-

-

-

-











2-5























-

-

-







-

-

-

-









-

-

-

-



5-6













-

-

-

-











5-7





















-

-

-

-



5-8





-

-

-

-









-

-

-

-



5.4. Siqiq havo o’tkazuvchi tarmoq quvurlarining ichki diametrlarini hisoblash va ularni tanlash.Tarmoq quvurlarining ichki diametrini analitik va chizma analitik usullar bilan hisoblash mumkin. Analitik usul ancha murakkab bo’lganligi uchun pnevmatik qurilmalarni loyihalash jarayonida asosan, chizma analitik usulni qo’llash tavsiya etiladi.
Tarmoq quvurining diametrlarini bu usul bilan hisoblashda masalaning bir qismi, ya’ni tarmoq quvuridagihavo sarfi, tarmoqdagi o’rtacha bosim va qabul qilingan nisbiy bosim isrofi analitik usulda yechiladi.
Nisbiy bosim isrofini hisoblash uchun bosh magistral tanlanadi. Bosh magistral sifatida kompressor stantsiyasidan to eng olisda joylashgan iste’molchilarga bo’lgan masofadagi siqiq havo quvurlari qabul qilinadi va uning uzunligi quyidagicha hisoblaniladi.
; (52)
Bosh magistralda yo’qotilgan bosim miqdori (11,5) 10⁵Pa atrofida) beriladi va undagi nisbiy bosim isrofi hisoblanadi.
; (53)
bundaL_p-bosh magistralning hisoblash uzunligi bo’lib, yerli qarshiliklardagi bosim yo’qotishlarni nazarda tutadi.
Nisbiy bosim isrofi tarmoq quvurlarining diametrlarini hisoblashda o’zgarmas deb qabul qilinadi.
Siqiq havo o’tkazuvchi tarmoqdagi o’rtacha bosim quyidagicha hisoblanadi, ya’ni
; (54)
bu yerda, P_n-iste’molchilarning normal ishlashi uchun zaruriy havo bosimi. Uning qiymati iste’molchilarning texnik xarakteristikasidan olinadi;
P_k-dastlabki, ya’ni 1-punktdagi havo bosimi.
U quyidagicha hisoblanadi.
; (55)
Hisoblangan o’rtacha bosim, nisbiy bosim isrofi hamda tarmoq bo’laklardagi havo sarfi qiymatlari asosida 9-rasmda keltirilgan nomogrammadan havo quvurlarining standart diametrlari- d: haqiqiy nisbiy bosim isrofi- ; topiladi.
Tarmoq bo’laklaridagi bosim isrofi esa
(56)
ifoda bilan hisoblanadi.
Bunda -tarmoq bo’lagining hisobiy zo’riqmasi, m
Hisoblash natijalari 11-jadval ko’rinishida keltiriladi.
11-jadval
Siqiq havo o’tkazuvchi tarmoq quvurlarining ichki diametri

№	Tar-moq bo’lak-lari	Bo’laklardagi havo sarfi, m^3 min	Bo’laklarning uzun ligi, m	Bo’laklarning hisob Iy uzun- ligi,m	qabul qilin-gan nisbiy bosim isrofi	qabul qilingan bosim isrofi	Tarmo’qda gi o’rta cha bosim	Havo quvurining standart diametri, mm	Haqi-qiy nisbiy bosim isrofi	Haqiqiy bosim isrofi
1	1-2
2	2-3
3	2-4
4	2-5
5	5-6
6	5-7
7	5-8

5.5. Kompressor turini tanlash. Iste’molchilarning siqiq havoga bo’lgan talabi esa tarmoqning 1-2 bo’lagidan o’tayotgan havo sarfiga teng, ya’ni havo sarfiga teng, ya’ni
Kompressor turi siqiq havoga bo’lgan talab va uning bosim P_k asosida quyidagi shartlar bajarilgan holatda tanlanadi, ya’ni

(57)

o’rtacha bosim, P_sr H/m² 10⁴





Hava sarfi, m³/min





9- rasm.



O’rtacha bosim P_sr , atm

Kompressor stantsiyasining ishonchli ishlashi uchun zahirada turadigan kompressorlar soni quyidagi miqdorda olinadi.(12-jadval)

12-jadval

Ishdagi kompressor	1-2	3	4-6
Zahiradagi kompressor
Porshenli kompressor uchun	1	1	2
Markazdan qochma kompressor uchun	1	2	2