«hayot faoliyati xavfsizligi»

Atmosfera havosidagi zararli moddalarni doziometr orqali aniqlash.
Ishning maqsadi: radiatsiya xavfsizligida normallashtirilgan ekvivalent va samarali dozalarni amalda o'lchash.

Doza va dozimetr ko'rsatkichi

“Mehnat muhofazasi” kafedrasida “Ekologiya va atrof-muhit muxofazasi” yo‘nalishlari bo‘yicha “Ekologiya” o‘quv laboratoriyasi mavjud bo‘lib, ushbu laboratoriya zamonaviy asbob-uskunalar bilan jixozlangan.
“Ekologiya va atrof-muhit muxofazasi” yo‘nalishlari bo‘yicha “Ekologiya” o‘quv laboratoriyasi mavjud bo‘lib, ushbu laboratoriya zamonaviy asbob-uskunalar bilan jixozlangan.“Ekologiya” bo‘yicha laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘tkazishdan maqsad talabalar tomonidan avtomobillarni atmosfera havosiga chiqaradigan chiqindi gazlarining tarkibi, miqdori va ularni qabul qilingan me‘yorlarga nisbatan atrof-muhitga bo’lgan ta’sir darajalarini aniqlashdan iborat. Laboratoriyada talabalar bilan transport vositalarining shovqin darajasini aniqlovchi shovqin o’lchagich, chqindi gazlarni tarkibini o‘lchash (gazanalizator) asbobi, yorug‘lik miqdorini aniqlovchi lyuksometrlar, gazlarni xromotografik tahlil qiluvchi jixozlar hamda oqova suvlarning sifat ko‘rsatkichlarini aniqlovchi uskunalar yordamida bir qator laboratoriya mashg’ulotlari amalga oshiriladi. Yuqoridagi laboratoriya mashg‘ulotlarini guruh talabalari bilan o’tkazish orqali keltirilgan ekologik omillar bo‘yicha ularning amaliy bilim va ko’nikmalarga erishishlari nazarda tutilgan bo’lib, kelgusida egallagan bilim va ko‘nikmalarni ishlab chiqarish jarayonlarida foydalanish imkonini beradi.

So'rilgan dozadan [2] farqli o'laroq, radiatsiya xavfsizligida normallashtirilgan ekvivalent va samarali dozalarni amalda o'lchash mumkin emas[3]. Ularni konservativ baholash uchun radiatsiya monitoringi uskunalari (dozimetrlar) kalibrlangan o'lchov birliklarida operatsion kattaliklar joriy etildi. Hozirgi vaqtda quyidagi operatsion qiymatlar standartlashtirilgan va qo'llaniladi[4]:

• 
  atrof-muhit dozasi ekvivalenti H*(10);
  

• 
  yo'nalishli doza ekvivalenti H'(0,07,Ō);
  
• 
  individual doza ekvivalenti, Hp (d).
  
• 
  Birinchi ikkita miqdor atrof-muhit monitoringi uchun, uchinchisi esa individual dozimetriya uchun (masalan, shaxsiy kiyiladigan dozimetrlar yordamida) ishlatiladi.
  

O'lchangan operatsion qiymatlardan foydalanib, qabul qilingan samarali dozaning qiymatini konservativ tarzda baholash mumki]. Agar operatsion qiymatning qiymati belgilangan chegaralardan kam bo'lsa, qo'shimcha qayta hisoblash talab qilinmaydi.

• 
  Ilgari ishlab chiqarilgan dozimetrlarni maksimal ekvivalent doza (Hmax), ekvivalent doza indeksi (EDI) yoki maydon ekvivalent dozasi [7] [8] birliklarida kalibrlash mumkin edi, bundan tashqari, ta'sir qilish dozasining qiymati (X) ishlatilgan.