Heç bir uşaq qanunsuz olaraq və ya özbaşınalıqla azadlıqdan məhrum edilməsin
Məhkəmə prosesləri və istintaq prosedurlarına dair təkliflər
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.5. Məhkəmə prosesləri və istintaq prosedurlarına dair təkliflər:
1. Yetkinlik yaşına çatmayanların müdafiəsinin daha yaxşı təşkili məqsədilə paytaxt üzrə yetkinlik yaşına çatmayanlara dair daxil olan bütün işlərin baxılması üçün Bakı şəhərində yuvenal məhkəmənin, həmçinin, bir neçə rayondan daxil olan yetkinlik yaşına çatmayanlara dair bütün işlərin baxılması üçün bir neçə iri şəhərdə regional yuvenal məhkəmələrin yaradılması.
2.
Hər bir rayon məhkəməsindən (Bakı şəhər məhkəmələri istisna olmaqla) iki hakim seçilərək yuvenal ədliyyə və uşaq hüquqları sahəsində intensiv təlim keçməlidir ki, gələcəkdə öz rayonu üzrə yetkinlik yaşına çatmayanlar tərəfindən törədilmiş az ağır cinayətlərə dair işlərə baxsın. Ağır və xüsusilə ağır cinayətlərə dair işlər Regional Yuvenal Məhkəmələrə və ya Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmənin tərkibində yaradılması təklif edilən Yuvenal İşlər üzrə Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəməyə göndərilməlidir.
3. Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu yanında yetkinlik yaşına çatmayanların cinayət işlərinin baxılması məqsədilə yetkinlik yaşına çatmayanların işləri ilə məşğul olan ixtisaslaşmış yuvenal prokurorluq şöbəsi və ya sektorunun yaradılması. Bu şöbə və ya sektorun ştatı ixtisaslaşmış yuvenal prokurorlardan ibarət olmalıdır. Baş Prokurorluq yanında yaradılmış bu yuvenal prokurorluq şöbəsi və ya sektoru, Bakı şəhəri istisna olmaqla, respublikanın bütün rayonlarını əhatə etməlidir. Bakı şəhəri üzrə isə yetkinlik
43
yaşına çatmayanlara dair cinayət işləri Bakı şəhər Prokurorluğu tərkibində yaradılması təklif edilən yuvenal prokurorluq şöbəsi və ya sektoru tərəfindən aparılmalıdır.
4.
Məhkəmə müvafiq yetkinlik yaşına çatmayanlarla iş üzrə komissiyadan məhkəmə işi üzrə keçən hər bir yetkinlik yaşına çatmayan barəsində standartlarşdırılmış formaya əsasən məlumat tələb etməlidir. Bu məlumat onun sosial durumu, ailəsinin vəziyyəti və digər faydalı məlumatı da əks etdirməlidir. Yetkinlik yaşına çatmayanlarla iş üzrə Komissiyanın nümayəndələrinin məhkəmə iclaslarında mütləq iştirakı təmin edilməlidir.
5.
Vəkillər Kollegiyası öz üzvləri üçün yuvenal ədliyyə, uşaq hüquqları və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı digər müvafiq beynəlxalq müqavilələrə, dair xüsusi təlim proqramları təşkil etməli, davamlı şəkildə təlim aparmalıdır.
6. Yetkinlik yaşına çatmayanlara dair məhkəmə işlərinin monitorinq edilməsi məqsədilə QHT-lərə icazə verilməlidir. Monitorinqlər nəticəsində hazırlanacaq hesabatlar müvafiq dövlət qurumları və monitorinq edilmiş məhkəmələrin sədrlərinə təqdim edilməlidir.
7.
Cinayət-Prosessual Məcəllədə 62 cinayət işlərində şahid, zərərçəkmiş və ya cinayətdə təqsirli bilinən şəxs qismində çıxış edən yetkinlik yaşına çatmayanların hüquqlarının və mənafelərinin müdafiəsinə dair verilmiş zəmanətlər daha da gücləndirilməlidir. Əsasən, 18 yaşınadək olan hər bir şəxsin, dindirilməsi də daxil olmaqla, cinayət işinə dair aparılan bütün prosedurlar zamanı pedaqoq, psixoloq və qanuni nümayəndənin iştirakı şərtsiz olaraq təmin edilməlidir. Uşağın valideyni və ya qanuni nümayəndələrinin araşdırılan cinayət əməlinin törədilməsində iştirakı güman edildiyi halda onların yuxarıda qeyd edilmiş prosedurlar zamanı iştirakı məhdudlaşdırıla bilər. Həmçinin, əgər valideyn və ya qanuni nümayəndələrin iştirakı uşaq mənafelərinin üstünlüyü prinsipinə uyğun deyilsə, onların iştirakı məhdudlaşdırıla bilər. Bu zaman cinayət işini aparan məsul şəxs cinayət işinə dair sənədlərdə xüsusi qeydlər aparmalıdır.
8.
Tutulmuş, barəsində həbs qətimkan tədbiri seçilmiş, və ya azadlıqdan məhrum edilmiş yetkinlik yaşına çatmayanlar üçün xüsusi mentorluq proqramlarının təşkil edilməsi məqsədilə QHT-lərin fəaliyyəti stimullaşdırılmalıdır. MST-lər və istintaq təcridxanalarında, habelə Tərbiyə Müəssisəsində saxlanıldığı müddət ərzində yetkinlik yaşına çatmayanların icma əsaslı, həmçinin ixtisaslaşmış və akkreditasiya keçmiş QHT- lər tərəfindən təqdim edilən mentorluq xidmətlərindən yararlanması üçün müvafiq şərait yaradılmalıdır. Bu proqramların arxasında duran məqsəd təcrid edilmiş uşağı onun inana biləcəyi və xüsusi təlimdən keçmiş şəxslə təmin edilməsidir.
9.
Hüquq sahəsində olan mütəxəssislər – hakimlər, prokurorlar və vəkillər bir araya gələrək Cinayət-Prosessual Məcəllədə verilmiş alternativ tədbirlər siyahısını nəzərdən keçirməlidir. Həbs qətimkan tədbiri və ya azadlıqdan məhrumetmə ilə bağlı çıxarılan qərarların müvafiq olaraq yalnız ağır və xüsusilə ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən və ya təqirli bilinmiş uşaqlara dair çıxarılması istiqamətində səylər göstərilməlidir. Mütəxəssislər həmçinin azadlıqdan məhrumetməyə alternativ olan tədbirlərin tətbiq edilməsinin genişləndirilməsini nəzərdən keçirməlidir.
10. Məhkəmə zallarında, beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırma məqsədilə, müvafiq dəyişikliklər edilməlidir. Əsasən də, məhkəmə prosesləri zamanı yetkinlik yaşına
62 CPM, Maddə 228.1: “Yetkinlik yaşına çatmayan şahid iş üçün əhəmiyyətli məlumatları şifahi və ya digər formada təqdim edə bilərsə, o, yaşından asılı olmayaraq dindirilə bilər.” CPM, Maddə 228.2: “14 yaşınadək, müstəntiqin mülahizəsinə görə isə 16 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmamış şahidin dindirilməsi müəllimin, zəruri hallarda isə həkimin və onun qanuni nümayəndəsinin iştirakı ilə aparılır.” 44 çatmayan şəxslərə əl qandalları vurulmamalı və məhkəmə zalında onlar barmaqlıqlar arxasında əyləşdirilməməlidirlər. Bu birbaşa qeyri-insani və alçaldıcı rəftar kimi qiymətləndirilir. Təhlükəsizlik təminatı digər vasitələrlə təmin edilə bilər. Məsələn, yetkinlik yaşına çatmayanlara polis əməkdaşları nəzarət edə bilər.
11. Uşaqların böyük əksəriyyətinin məhkəmə prosedurlarını, hüquqi terminologiyanı, o cümlədən məhkəmə tərəfindən qəbul edilən qərarları başa düşmədiyini nəzərə alaraq, məhkəmə bütün tərəflərdən uşaqların başa düşə biləcəyi sadə danışıq dilindən istifadə etməyi tələb etməlidir. Bu mümkün olmadığı halda, məhkəmədə baş verənləri aydınlaşdırmaq üçün yetkinlik yaşına çatmayan şəxs pulsuz olaraq pedaqoqla təmin edilməlidir.
12. Məhkəmə prosedurları və hüquqi terminologiyanın uşaqlar tərəfindən daha asan başa düşülməsini təmin etmək məqsədilə hökumət qurumları və QHT-lər tərəfindən xüsusi aydınlaşdırıcı materialların (bukletlər, plakatlar, broşürlar və s.) hazırlanması tövsiyə edilir.
Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|