Həcər Adil qızı Qasımova Elmi redaktor: h e. d., dos. MƏMMƏdov r. F

Maddə 36  
Göndərən dövlətin vətəndaşları ilə əlaqə və münasibətlər 
1.
 
Göndərən dövlətin vətəndaşlarına münasibətdə konsul 
funksiyalarının yerinə yetirilməsini yüngülləşdirmək məqsədilə: 
 a) konsulluğun vəzifəli şəxsləri göndərən dövlətin vətəndaşları 
ilə sərbəst şəkildə  əlaqə saxlaya və onlara baş  çəkə bilər. Göndərən 
dövlətin vətəndaşları da göndərən dövlətin konsulluq vəzifəli şəxsləri 
ilə  əlaqə saxlamaq və onlara baş  çəkməklə  əlaqədar eyni azadlığa 
malikdirlər.  
 b)  yerləşmə dövlətinin səlahiyyətli orqanları göndərən 
dövlətin konsulluq dairəsi hüdudlarında bu dövlətin hər hansı bir 
vətəndaşının həbs olunması, haqqında həbs qəti imkan tədbiri 
seçilməsi və ya məhkəməyə  qədər ibtidai həbsdə olması  və ya hər 
hansı bir digər formada tutulub saxlanılması barədə  əgər həmin 
vətəndaş bunu tələb edirsə göndərən dövlətin konsulluğuna 
yubadılmadan məlumat verməlidir. Həbsdə, dustaqxanada, nəzarət 
altında olan və ya tutulub saxlanılan  şəxs tərəfindən bu konsulluğa 
ünvanlanan bütün məlumatlar da, həmçinin yubadılmadan həmin 
orqanlar tərəfindən konsulluğa çatdırılır. Qeyd edilən orqanlar həmin 
şəxsə hazırkı yarımbəndə
 
uyğun olaraq onun malik olduğu hüquqları 
barədə gecikdirilmədən məlumat verməlidir;  
c) konsul vəzifəli  şəxsləri göndərən dövlətin həbsdə, nəzarət 
altında olan və ya tutulub saxlanılan vətəndaşı ilə söhbət etmək, ona 
baş çəkmək, həmçinin onunla yazılı əlaqə saxlamaq və onun hüquqi 
nümayəndəliyini təmin etməklə əlaqədar tədbirlər görmək hüququna 
malikdir. Onlar, həmçinin məhkəmə  qərarının icrası  məqsədilə 
konsulluq dairəsində  həbsdə, nəzarət altında olan və ya tutulub 
saxlanılan göndərən dövlətin istənilən vətəndaşına baş  çəkmək 
hüququna malikdirlər. Bununla yanaşı konsul vəzifəli  şəxsləri 
həbsdə, nəzarət altında olan və ya tutulub saxlanılan vətəndaşın 
adından  əgər o buna aydın etiraz edirsə  çıxış etməkdən 
çəkinməlidirlər.  
2. Hazırkı maddənin 1-ci bəndində göstərilən hüquqlar 
yerləşmə dövlətinin qanun və qaydalarına uyğun olaraq həyata 
keçirilməlidir. Lakin o şərtlə ki, bu qanun və qaydalar hazırkı 
maddəyə uyğun olaraq nəzərdə tutulan hüquqların xidmət etdikləri 
məqsədləri tam həyata keçirilməsinə gətirib çıxarsın.  
 
Maddə 37 
Ölüm, qəyyumluq və ya himayədarlıq haqqında  
və gəmi və təyyarələrin qəzaları haqqında bildiriş  
Yerləşmə dövlətinin səlahiyyətli orqanlarında uyğun 
informasiya olduqda bu orqanlar: 
a) göndərən dövlətin vətəndaşının ölümü halında ölümün baş 
verdiyi dairənin konsulluğunu bu barədə yubadılmadan xəbərdar 
etməlidirlər; 
b) göndərən dövlətin vətəndaşı olan yetkinlik yaşına çatmayan 
və ya tam fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxslərin marağına cavab 
verən qəyyum və himayəçilərin təyin edildiyi bütün hallarda təxirə 
salınmadan səlahiyyətli konsulluğa məlumat verməlidirlər. Lakin bu 
informasiyanın verilməsi bu cür təyin olunmaya aid yerləşmə 
dövlətinin qanun və qaydalarının tətbiqinə maneə yaratmamalıdır; 
c) əgər göndərən dövlətin gəmisi yerləşmə dövlətinin daxili və 
yaxud ərazi sularında qəzaya uğrayarsa və ya saya oturarsa, və yaxud 
göndərən dövlətdə qeydiyyatda olan təyyarə yerləşmə dövlətinin 
ərazisində qəzaya uğrayırsa gecikdirilmədən bu barədə hadisə yerinə 
yaxın konsulluğu məlumatlandırmalıdır.  
 
Maddə 38 
Yerləşmə dövlətinin orqanları ilə əlaqə 
Konsulluğun vəzifəli  şəxsi öz funksiyalarını icra edərkən 
müraciət edə bilər: 
a) öz konsulluq dairəsinin yerli səlahiyyətli orqanlarına; 
b) yerləşmə dövlətinin qanun, qayda və adətlərinin və ya 
müvafiq beynəlxalq müqavilələrin imkan verdiyi hallarda və 
dərəcədə yerləşmə dövlətinin mərkəzi səlahiyyətli orqanlarına.  
 
Maddə 39 
 
290
 
291

Konsulluq yığımları 
Maddə 42 
Həbs, ilkin saxlanılma və ya məhkəmə təhqiqatı barədə bildiriş 
1. Konsulluq yerləşmə dövlətinin  ərazisində icra etdiyi 
konsulluq aktları üçün göndərən dövlətin qanun və qaydaları ilə 
nəzərdə tutulmuş yığım və rüsumlar tuta bilər.  
Konsulluq heyətinin hər hansı  işçisinin həbs olunması, ilkin 
saxlanılması  və ya onun barəsində cinayət işinin açılması halında 
yerləşmə dövləti təxirə salınmadan bu haqda konsulluğun başçısına 
məlumat verir. Əgər sonuncusu özü belə  tədbirlərə  məruz qalırsa 
yerləşmə dövləti diplomatik kanallar vasitəsilə göndərən dövlətə bu 
haqda məlumat verir.  
2. Hazırkı maddənin 1-ci bəndində qeyd olunan yığım və 
rüsum  şəklində toplanmış  məbləğ  və bu yığım və rüsumların 
tutulması üçün verilən qəbzlər yerləşmə dövlətində bütün vergi, 
yığım və rüsumlardan azad olunur.  
 
 
II Bölmə. Ştatlı konsul vəzifəli şəxslərinin  
Maddə 43 
və konsulluğun digər işçilərinin üstünlük, imtiyaz və 
immunitetləri 
Yurisdiksiyadan immunitet 
1.
 
Konsul vəzifəli  şəxsləri və konsul əməkdaşları konsul 
funksiyalarını yerinə yetirən zaman həyata keçirdikləri hərəkətlərə 
münasibətdə yerləşmə dövlətinin məhkəmə  və inzibati orqanlarının 
yurisdiksiyasından azaddılar.  
 
Maddə 40 
Konsul vəzifəli şəxslərinin müdafiəsi 
Yerləşmə dövləti konsul vəzifəli şəxslərinə hörmətlə yanaşmalı 
və onların  şəxsiyyətinə azadlığına və ya ləyaqətinə  hər hansı 
qəsdlərin qarşısını almaq üçün bütün zəruri tədbirləri görməlidir.  
2.
 
Lakin hazırkı maddənin 1-ci bəndinin müddəaları  aşa-
ğıdakı mülki iddialara münasibətdə tətbiq olunmur: 
a) konsulluğun vəzifəli şəxsi və ya konsul əməkdaşı tərəfindən 
göndərən dövlətin agenti simasında bilavasitə  və ya dolayısı ilə öz 
üzərilərinə öhdəlik götürmədən bağladıqları müqavilədən irəli gələn 
hallarda; və yaxud 
 
Maddə 41 
Konsul vəzifəli şəxslərinin şəxsi toxunulmazlığı 
b) yol-nəqliyyat vasitələri, gəmi və təyyarə ilə bağlı yerləşmə 
dövlətində bədbəxt hadisələr nəticəsində üçüncü tərəfə vurulan zərərə 
görə.  
1.
 
Konsul vəzifəli  şəxsləri ağır cinayət törədilməsi halında 
səlahiyyətli məhkəmə hakimiyyətinin qərarı olan hallar istisna 
olmaqla nə həbs edilə, nə də tutulub saxlanıla bilməzlər.  
 
2.
 
Hazırkı maddənin 1-ci bəndində göstərilən hallar istisna 
olmaqla konsul vəzifəli  şəxsləri qanuni qüvvəyə minmiş  məhkəmə 
qərarının icrası olmayan hallarda həbsxanaya salına bilməz və onun 
şəxsi azadlığı heç bir formada məhdudlaşdırıla bilməz.  
Maddə 44 
Şahid ifadəsini vermək öhdəliyi 
1. Konsulluq işçiləri məhkəmə  və inzibati işlərin baxılması 
zamanı  şahid qismində çağırıla bilərlər. Konsulluq əməkdaşı  və ya 
xidmət personalı  işçisi bu maddənin 3-cü bəndində  nəzərdə tutulan 
hallar istisna olmaqla şahid ifadəsi verməkdən imtina edə bilməz. 
Konsulluğun vəzifəli  şəxsi  şahid ifadəsi verməkdən imtina edərsə, 
ona qarşı heç bir məcburiyyət və ya cəza tədbirləri tətbiq edilə 
bilməz.  
3.
 
Əgər konsul vəzifəli şəxsi haqqında cinayət işi qaldırılarsa 
bu  şəxs səlahiyyətli orqanlara gəlməlidir. Buna baxmayaraq, işin 
icraatı zamanı konsul vəzifəli  şəxsinin tutduğu rəsmi mövqeyə görə 
ona hörmət olunmalı və bu maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş 
hallardan başqa onun konsul funksiyalarının yerinə yetirilməsinə 
mümkün qədər az əngəl yaradılmalıdır. Hazırkı maddənin 1-ci 
bəndinə uyğun olaraq konsul vəzifəli  şəxsinin saxlanılması  zərurəti 
yarandıqda onun haqqında məhkəmə  təhqiqatı mümkün qədər qısa 
müddət ərzində başladılmalıdır.  
 
2. Konsulluğun vəzifəli şəxsindən şahid ifadəsi verməyi tələb 
edən orqan vəzifələrini yerinə yetirmək üçün ona maneə yaratmaqdan 
çəkinməlidir. Bu orqan imkan daxilində konsulluğun vəzifəli şəxsinin 
ifadəsini yaşadığı yerdə və ya konsulluqda dinləyə və yaxud da yazılı 
 
292
 
293

Maddə 47 
qayda da qəbul edə bilər.  
İşləməyə görə icazə almaqdan azad edilmə 
3. Konsulluq işçiləri öz vəzifələrini yerinə yetirmələri ilə bağlı 
olan məsələlərə dair şahid ifadəsi verməyə  və ya onların 
funksiyalarına aid rəsmi korrespondensiyaları  və  sənədləri təqdim 
etməyə borclu deyillər. Onlar, həmçinin göndərən dövlətin milli qa-
nunvericiliyini izah edən şahid ifadəsi verməyə də borclu deyillər.  
1. Konsulluğun işçiləri göndərən dövlət üçün görülən işlərin 
yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar yerləşmə dövlətinin qanun və qaydaları 
ilə müəyyən edilən xarici vətəndaşların əmək fəaliyyətinə görə icazə 
almaq vəzifəsindən azad edilirlər.  
Maddə 45 
2. Konsulluğun vəzifəli 
şəxslərinin və konsulluq 
əməkdaşlarının xüsusi ev xidmətçiləri yerləşmə dövlətində  gəlir  əldə 
etmək məqsədilə heç bir digər fəaliyyətlə məşğul olmadıqları halda bu 
maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan vəzifələrdən azad edilirlər.  
İmtiyazlardan və immunitetlərdən imtina edilməsi  
1. Göndərən dövlət konsulluq işçilərinin 41, 43 və 44- cü 
maddələrdə 
nəzərdə tutulan istənilən imtiyazlarından və 
immunitetlərindən imtina edə bilər.  
 
Maddə 48 
2. Bu maddənin 3-cü bəndində  nəzərdə tutulan hal istisna 
olmaqla, belə imtina aydın ifadə olunmalı  və bu barədə yerləşmə 
dövlətinə yazılı şəkildə bildirilməlidir.  
Sosial təminata aid istisnalar 
1. Bu maddənin 3-cü bəndində  nəzərdə tutulan hallar istisna 
olmaqla yerləşmə dövlətində qüvvədə olan sosial təminat haqqında 
qərarlar göndərən dövlət üçün görülən işlərlə  əlaqədar olaraq 
konsulluq işçilərinə  və onlarla birlikdə yaşayan ailə üzvlərinə  şamil 
edilmir.  
3. Konsulluğun vəzifəli şəxsi və ya konsulluq işçisi tərəfindən 
43-cü maddəyə uyğun olaraq yurisdiksiyaya qarşı immunitetdən 
istifadə edə biləcəyi hallarda məhkəmə  işi qaldırılması, bilavasitə 
əsas iddia ilə bağlı  hər hansı qarşılıqlı iddiaya münasibətdə onun 
yurisdiksiyaya qarşı immunitetinə istinad etmək hüququndan 
mərhum edir.  
2. Bu maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan istisnalar eləcə 
də, yalnız konsulluq işçilərinin xidmətində olan xüsusi ev 
xidmətçilərinə aşağıdakı şərtlərlə aid edilir: 
4. Mülki və ya inzibati işlər üzrə yurisdiksiya immunitetindən 
imtina etmək, məhkəmə qərarlarının nəticəsi olan icra hərəkətlərinin 
yerinə yetirilməsi ilə bağlı immunitetdən imtina etmək deyildir; belə 
hərəkətlərə münasibətdə ayrıca imtina zəruridir.  
a) onlar yerləşmə dövlətinin vətəndaşları deyillər və bu 
dövlətdə daimi yaşamırlar; və 
b) onlara yerləşmə dövlətində və ya üçüncü dövlətdə qüvvədə 
olan sosial təminat haqqında müddəalar aid edildikdə.  
 
Maddə 46 
3. Bu maddənin 2-ci bəndində nəzərdə tutulan, istisnalar şamil 
edilməyən şəxsləri, əmək fəaliyyətinə cəlb edən konsulluq işçiləri iş 
fəaliyyətinə  cəlb edənin yerləşmə dövlətində qüvvədə olan sosial 
təminat haqqında qərarlarla üzərinə düşən öhdəliklərini yerinə 
yetirməlidir.  
Xarici vətəndaş sifətində qeydiyyata düşməkdən və yaşayış 
icazəsi almaqdan azadedilmə 
1. Konsulluğun vəzifəli  şəxsləri, konsulluq əməkdaşları  və 
onlarla birlikdə yaşayan ailə üzvləri yerləşmə dövlətinin xarici 
vətəndaşların qeydiyyatına aid qanun və qaydalarında nəzərdə tutulan 
bütün öhdəliklərdən və yaşayış icazəsi almaqdan azad edilirlər.  
4. Bu maddənin 1-ci və 2-ci bəndlərində  nəzərdə tutulan 
istisnalar yerləşmə dövlətinin icazə verdiyi təqdirdə, yerləşmə 
dövlətində sosial təminat sistemində könüllü iştiraka maneə yaratmır.  
2. Bu maddənin 1-ci bəndinin müddəaları göndərən dövlətdə 
daimi xidmətdə olmayan istənilən konsulluq əməkdaşına və ya 
yerləşmə dövlətində  gəlir  əldə etmək məqsədilə  fərdi fəaliyyətlə 
məşğul olan şəxslərə, həmçinin belə əməkdaşın istənilən ailə üzvünə 
tətbiq olunmur.  
 
Maddə 49 
Vergi istisnaları 
1. Konsulluğun vəzifəli şəxsləri, konsulluq əməkdaşları, habelə 
onlarla birlikdə yaşayan ailə üzvləri aşağıdakılar istisna olmaqla, hər 
 
 
294
 
295

növ  şəxsi,  əmlak, dövlət, rayon, bələdiyyə, vergi, yığım və 
rüsumlarından azad olunurlar; 
a)  əmtəə  və ya xidmətin dəyərinə, bir qayda olaraq, daxil 
edilmiş dolayı vergilər; 
b) 32-ci maddənin müddəalarında nəzərdə tutulan istisnalarla, 
yerləşmə dövlətinin ərazisində yerləşən şəxsi daşınmaz əmlaka görə 
vergi və yığımlar; 
c) 51-ci maddənin "b" bəndində  nəzərdə tutulan istisnalarla, 
yerləşmə dövləti tərəfindən tutulan miras qalmış  əmlaka görə ver-
gilər, vərəsəliyə görə rüsumlar və ya əmlakın keçirilməsinə görə 
vergilər; 
ç) mənbəsi yerləşmə dövlətində olan kapitaldan alınan gəlir də 
daxil olmaqla, şəxsi gəlirə görə vergi və  yığımlar və yerləşmə 
dövlətindəki kommersiya və ya maliyyə müəssisələrinə kapital 
qoyuluşuna görə vergilər; 
d) konkret xidmət növlərindən istifadəyə görə yığmalar; 
e) 32-ci maddənin müddəalarında nəzərdə tutulan istisnalarla, 
qeydiyyat, məhkəmə və reyestr rüsumları, ipoteka yığımları və gerb 
yığımları.  
2. Xidməti personalı  işçiləri öz işlərinə görə aldıqları  əmək 
haqqı vergilərindən, digər yığım və rüsumlardan azaddır.  
3.  Əmək haqları yerləşmə dövlətindəki vergilərdən azad 
olmayan şəxsləri əmək fəaliyyətinə cəlb edən konsulluq işçiləri gəlir 
vergisinin tutulmasına aid məsələlərdə yerləşmə dövlətinin qanun və 
qaydalarına uyğun olaraq, iş  fəaliyyətinə  cəlb edənin üzərinə düşən 
öhdəliklərə əməl edirlər.  
 
Maddə 50 
Gömrük rüsumlarından və nəzarətindən azadedilmə 
1. Yerləşmə dövləti özünün qəbul olunmuş qayda və 
qanunlarına uyğun olaraq, aşağıda göstərilən  əşyaları bu ölkəyə 
gətirməyə icazə verir, saxlamaya görə, miniklə daşınmaya görə  və 
buna oxşar xidmətlər üçün ayrılan yığımlar istisna olmaqla, onaları 
bütün gömrük rüsumlarından, vergi və bununla bağlı  yığımlardan 
azad edir; 
a) konsulluğun rəsmi istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş əşyalar; 
b) ev avadanlığı da daxil olmaqla, konsulluğun vəzifəli 
şəxsinin və onunla birlikdə yaşayan ailə üzvlərinin,  şəxsi istifadəsi 
üçün nəzərdə tutulan əşyalar.  İstehlak mallarının miqdarı müvafiq 
şəxslərin bilavasitə  tələbatı üçün lazım olan miqdardan artıq 
olmamalıdır.  
2. Konsulluq əməkdaşları ilk dəfə ölkəyə  gətirilmiş ev 
avadanlığı  və  əşyalarla bağlı bu maddənin 1-ci bəndində  nəzərdə 
tutulan imtiyazlardan və azadolunmalardan istifadə edirlər.  
3. Konsulluğun vəzifəli  şəxsləri, onlarla yaşayan və onları 
müşayiət edən ailə üzvlərinin şəxsi baqajları yoxlamalardan azaddır. 
Bu baqaj yalnız hazırkı maddənin 1-ci bəndinin "b" yarımbəndində 
nəzərdə tutulan istisnaların  şamil edilmədiyi  əşyaların olduğunu 
güman etməyə ciddi əsaslar olduqda, yaxud idxalı və ixracı yerləşmə 
dövlətinin qanun-qaydalarına uyğun olaraq qadağan edilmiş və eləcə 
də yerləşmə dövlətinin karantin qanunları  və qaydaları ilə 
tənzimlənən  əşyalar olduqda yoxlanıla bilər. Bu cür yoxlama yalnız 
müvafiq konsulluq vəzifəli şəxsinin və ya onun ailə üzvünün iştirakı 
ilə aparılır.  
 
Maddə 51 
Konsulluq işçilərinin və onların ailə üzvlərinin miras qalmış 
əmlakı 
Konsulluq işçisi və ya onunla birlikdə yaşayan ailə üzvü 
öldükdə, yerləşmə dövləti: 
1. Yerləşmə dövlətində  əldə olunan və  həmin  şəxsin ölümü 
anında ölkədən çıxarılması qadağan olunan əmlak istisna edilməklə 
ölənin qəbul edən dövlətdə əldə edilmiş daşınan əmlakını çıxarmağa 
icazə verir; 
2. Ölmüş şəxsin yerləşmə dövlətində konsulluq işçisi sifətində 
işləməsi, yaxud onun ailə üzvü kimi yaşaması ilə əlaqədar yerləşmə 
dövlətinin  ərazisində yerləşən miras qalmış daşınan  əmlakından 
vərəsəliyə görə yaxud mirasa görə, heç bir dövlət, rayon, bələdiyyə 
vergi və rüsumu tutmur.  
 
Maddə 52 
Şəxsi mükəlləfiyyətlərdən azad edilmə 
Yerləşmə dövləti konsulluq işçilərini və onlarla birlikdə yaşayan 
ailə üzvlərini, xüsusiyyətindən asılı olmayaraq əmək və dövlət 
mükəlləfiyyətlərindən, habelə rekvizisiya, kontribusiya və  hərbi 
düşərgələr salmaq kimi hərbi mükəlləfiyyətlərdən azad etməlidir.  
 
296
 
297

 
Maddə 53 
Konsulluq imtiyazlarının və immunitetlərinin başlanması və 
bitməsi 
1. Konsulluğun hər bir işçisi yerləşmə dövlətinin  ərazisinə 
daxil olub təyinat yerinə gedərkən və ya bu ərazidə olduğu təqdirdə 
konsulluqda öz vəzifələrinin icrasına başladığı andan hazırkı 
Konvensiyada nəzərdə tutulan imtiyazlardan və immunitetlərdən 
istifadə edir.  
2. Konsulluq işçisinin onunla birlikdə yaşayan ailə üzvləri və 
xüsusi ev xidmətçiləri, bu Konvensiya ilə nəzərdə tutulan immunitet 
və imtiyazlardan bu maddənin 1-ci bəndinə uyğun olaraq imtiyaz və 
immunitetlərin ona verildiyi andan, yerləşmə dövlətinin  ərazisinə 
gəldiyi vaxtdan və ya müvafiq olaraq ailə üzvülüyünə daxil olduğu, 
yaxud onun ev xidmətçiləri hesab olunduğu andan hansının daha gec 
baş verməsindən asılı olaraq istifadə edirlər.  
3. Konsulluq işçisinin funksiyaları dayandırıldıqda onun 
immunitet və imtiyazları  və  həmçinin onunla birgə yaşayan ailə 
üzvlərinin yaxud xüsusi ev xidmətçilərinin imtiyazları  və 
immunitetləri adətən həmin  şəxsin yerləşmə dövlətini tərk etdiyi 
andan və ya bu dövləti tərk etmək üçün lazım olan müddəti keçəndən 
sonra, bu hallardan hansı birinin tez başladığından asılı olaraq, 
dayandırılır. Lakin həmin vaxtadək, hətta silahlı münaqişə olduqda 
belə, bu imtiyazlar və immunitetlər davam edir. Bu maddənin 2-ci 
bəndində göstərilən  şəxslərin imtiyazları  və immunitetləri onların 
müvafiq olaraq, həmin  şəxsin ailə üzvləri sayılmadığı  və ya onun 
yanında xidmətini tərk etdiyi andan dayandırılır. Lakin o qeyd şərtlə 
ki, onlar lazımi müddət  ərzində yerləşmə dövlətini tərk etmək 
niyyətində olduqda, ölkədən gedənədən imtiyazları və immunitetləri 
saxlanılır.  
4. Lakin konsulluğun vəzifəli şəxsi və konsulluq əməkdaşının 
öz funksiyalarını yerinə yetirərkən həyata keçirdikləri  əməllərinə 
münasibətdə onun yurisdiksiya immunitetləri heç bir müddətlə 
məhdudlaşdırılmadan davam edir.  
5. Konsulluq işçisi öldükdə, onunla birlikdə yaşayan ailə 
üzvləri yerləşmə dövlətini tərk edənədək və ya yerləşmə dövlətini 
tərk etmək üçün məqbul müddət keçənədək, bu hallarda hansına tez 
başlanmasından asılı olaraq, onlara verilmiş imtiyaz və 
immunitetlərdən istifadə etməkdə davam edirlər.  
 
Maddə 54 
Üçüncü dövlətlərin öhdəlikləri 
1. Öz vəzifəsini tutmaq üçün gedərkən və ya vəzifəsinə 
qayıdarkən və ya öz ölkəsinə qayıdarkən konsul vəzifəli şəxsi zərurət 
olduqda, ona viza verən üçüncü dövlətin  ərazisindən keçirsə  və ya 
üçüncü dövlətin  ərazisində yerləşirsə, bu üçüncü dövlət onun keçib 
getməsini və ya qayıtmasını təmin etmək üçün hazırkı Konvensiyanın 
digər maddələri ilə nəzərdə tutulan bütün immunitetləri verir. Bunlar 
onunla bir yerdə yaşayan və bu cür imtiyaz və immunitetlərdən 
istifadə edən, konsul vəzifəli  şəxsini müşayiət edən və ya ayrılıqda 
ona çatmaq üçün gedən və ya öz ölkəsinə qayıdan onun ailə üzvlərinə 
də aiddir.  
2. Hazırkı maddənin 1-ci bəndində göstərilən vəziyyət 
yarandıqda üçüncü dövlət konsulluğun digər işçilərinin və ya onlarla 
bir yerdə yaşayan ailə üzvlərinin onun ərazisindən keçib getməsinə 
maneçilik törətməməlidir.  
3. Üçüncü dövlətlər tranzitlə gedən rəsmi korrespondensiyaya 
və kodlaşdırılmış,  şifrəli depeşlər də daxil olmaqla digər rəsmi 
məlumatlara da yerləşmə dövlətinin hazırkı Konvensiyaya uyğun 
olaraq verdiyi azadlıq və mühafizəni verməlidir. Bu dövlətlər tranzitlə 
gedən, zərurət olduqda viza verilmiş konsul kuryerlərinə və həmçinin 
konsul valizinə  də yerləşmə dövlətinin hazırkı Konvensiyaya uyğun 
olaraq verdiyi eyni azadlıq və mühafizəni verməlidir.  
4. Üçüncü dövlətlərin bu maddənin 1, 2 və 3-cü bəndləri ilə 
nəzərdə tutulan vəzifələri bu bəndlərdə nəzərdə tutulan və fövqəladə 
vəziyyətlə  əlaqədar üçüncü dövlətin  ərazisində olan rəsmi 
məlumatlara və konsul valizinə də aid edilir.  
 
Maddə 55 
Yerləşmə dövlətinin qanun və qaydalarına hörmət 
1.  İmtiyazlardan və immunitetlərdən istifadə edən bütün 
şəxslər imtiyazlarına və immunitetlərinə  xələl gətirmədən yerləşmə 
dövlətinin qanun və qaydalarına hörmət etməlidirlər. Onlar, eləcə də, 
bu dövlətin daxili işlərinə qarışmamalıdırlar.  
2. Konsulluq binaları konsulluq funksiyalarına uyğun 
gəlməyən məqsədlər üçün istifadə edilməməlidir.  
 
298
 
299

3. Bu maddənin 2-ci bəndinin müddəaları  dəftərxanaların, 
digər orqanların və ya idarələrin konsulluğun tutduğu binada 
yerləşməsi imkanını istisna etmir, bu şərtlə ki, belə  dəftərxanalara 
verilmiş otaqlar konsulluğun istifadə etdiyi otaqlardan ayrılmış olsun. 
Bu halda hazırkı Konvensiyaya əsasən göstərilən dəftərxanalar 
konsulluq binalarının hissəsi hesab edilmir.  
 
Maddə 56 
Üçüncü şəxslərə vurulan zərərdən sığorta 
Konsulluğun işçiləri istənilən yol nəqliyyat vasitələrinin, gəmi və 
təyyarənin istifadəsi ilə əlaqədar üçüncü şəxslərə vurula biləcək zərərdən 
sığortaya münasibətdə yerləşmə dövlətinin qanun və qaydaları ilə 
nəzərdə tutulan bütün tələblərə riayət etməlidirlər.  
Maddə 57 
Gəlir əldə etmək məqsədilə şəxsi fəaliyyətə aid xüsusi müddəalar 
1.  Ştatlı konsulluq vəzifəli  şəxsləri yerləşmə dövlətində  şəxsi 
gəlir  əldə etmək məqsədilə heç bir peşəkar və ya kommersiya 
fəaliyyəti ilə məşğul olmamalıdırlar.  
2. Hazırkı Konvensiyada nəzərdə tutulmuş imtiyazlar və 
immunitetlər aşağıdakılara aid edilmir.  
a) yerləşmə dövlətində şəxsi gəlir əldə etmək məqsədilə şəxsi 
fəaliyyətlə  məşğul olan konsulluq əməkdaşları  və xidmət personalı 
işçisinə; 
b) hazırkı  bəndin "a" yarımbəndində göstərilən  şəxsin ailə 
üzvlərinə və ya xüsusi ev xidmətçilərinə; 
c) konsulluq işçilərinin yerləşmə dövlətində  gəlir  əldə etmək 
məqsədilə şəxsi fəaliyyətlə məşğul olan ailə üzvlərinə.  
 
 
III Fəsil. Fəxri konsul vəzifəli şəxslərinə və fəxri konsul vəzifəli 
şəxslərinin rəhbərlik etdikləri konsulluqlara tətbiq olunan rejim 
 
Maddə 58 
Üstünlük, imtiyaz və immunitetlərə aid olan ümumi müddəalar 
1.
 
28, 29, 30, 34, 35, 36, 37, 38 və 39-cu maddələr, 54-cü 
maddənin 3-cü bəndi və 55-ci maddənin 2 və 3-cü bəndləri fəxri 
konsul vəzifəli  şəxslərinin rəhbərlik etdikləri konsulluqlara şamil 
olunur. Bundan başqa belə konsulluqların üstünlük, imtiyaz və 
immunitetləri 59, 60, 61 və 62-ci maddələrlə tənzimlənir.  
2.
 
42 və 43-cü maddələr, 44-cü maddənin 3-cü bəndi 45 və 
53-cü maddələr və 55-ci maddənin 1-ci bəndi fəxri konsul vəzifəli 
şəxslərinə  şamil olunur. Bundan başqa belə konsul vəzifəli 
şəxslərinin üstünlük, imtiyaz və immunitetləri 63, 64, 65, 66 və 67-ci 
maddələrlə tənzimlənir.  
3.
 
Hazırkı Konvensiya ilə  nəzərdə tutulan imtiyaz və 
immunitetlər fəxri konsul vəzifəli  şəxslərinin ailə üzvlərinə  və ya 
fəxri konsul vəzifəli  şəxsinin rəhbərlik etdiyi konsulluqda işləyən 
konsul əməkdaşına verilmir.  
4.
 
Fəxri konsul vəzifəli  şəxslərinin rəhbərlik etdikləri və 
müxtəlif dövlətlərdə yerləşən konsulluqlar arasında konsul valizinin 
mübadiləsinə iki uyğun yerləşmə dövlətinin razılığı olmadan icazə 
verilmir.