Xətai rayonu, Ə.Əliyev adına

Xətai rayonu, Ə.Əliyev adına

• Xətai rayonu, Ə.Əliyev adına

• 204 saylı tam orta məktəbin

• 7 “d” sinif şagirdi

• Zəhra ABDULLAYEVA

Uşaq Hüquqları Konvensiyası – BMT tərəfindən qəbul edilmiş bir saziş olaraq, dünyanın hər bir yerində yaşayan uşaqlara konvensiya ilə müəyyən edilmiş hüquqları təmin edir. Konvensiya uşaqların yaşaması və inkişafı üçün zəruri olan minimum standartları müəyyən edir. Konvensiyanın ratifikasiya etmiş bütün dövlətlər bu öhdəlikləri yerinə yetirməlidirlər. Onlar daimi xüsusi təşkil edilmiş Uşaq Hüquqları Komitəsinə hesabat və həyata keçirdikləri bütün işlər haqda məlumat verirlər. Bu Konvensiya uşaqların hüquqlarını təmin edən birinci universal kodeksdir. O, uşaq hüquqlarına dair bütün məsələləri bir sənəddə cəmləşdirib.

• Uşaq Hüquqları Konvensiyası – BMT tərəfindən qəbul edilmiş bir saziş olaraq, dünyanın hər bir yerində yaşayan uşaqlara konvensiya ilə müəyyən edilmiş hüquqları təmin edir. Konvensiya uşaqların yaşaması və inkişafı üçün zəruri olan minimum standartları müəyyən edir. Konvensiyanın ratifikasiya etmiş bütün dövlətlər bu öhdəlikləri yerinə yetirməlidirlər. Onlar daimi xüsusi təşkil edilmiş Uşaq Hüquqları Komitəsinə hesabat və həyata keçirdikləri bütün işlər haqda məlumat verirlər. Bu Konvensiya uşaqların hüquqlarını təmin edən birinci universal kodeksdir. O, uşaq hüquqlarına dair bütün məsələləri bir sənəddə cəmləşdirib.

• Konvensiya uşaqların iqtisadi, sosial, mədəni və hətta siyasi hüquqlara malik olmasını vurğulayır. Əsasən uşaq hüquqlarının qeyri-formal tədris prosesi vasitəsi ilə öyrədilməsi üçün yazılmasına baxmayaraq, bu vəsait çox asanlıqla və müvəffəqiyyətlə məktəblərdə də istfiadə edilə bilər. Bu vəsaitdən istifadə edərək və öz yaradıcılıq qabiliyyətinizi əlavə edərək siz tədris prosesini lazımi istiqamətə yönəldə bilərsiniz. Giriş hissədən sonra siz Konvensiya tərəfindən qorunan hüquqların bölündüyü 4 kateqoriya ilə yaxından tanış olacaqsınız.

İnkişaf hüquqları – bu hüquqlar uşaqların öz potensiallarının tam inkişafına olan ehtiyaclarını təmin edir. Bura, məsələn, təhsil almaq, oynamaq və istirahət etmək, mədəni tədbirlərə cəlb edilmə və iştirak etmə, məlumat əldə etmək, azad fikir və din hüquqları aiddir.

• İnkişaf hüquqları – bu hüquqlar uşaqların öz potensiallarının tam inkişafına olan ehtiyaclarını təmin edir. Bura, məsələn, təhsil almaq, oynamaq və istirahət etmək, mədəni tədbirlərə cəlb edilmə və iştirak etmə, məlumat əldə etmək, azad fikir və din hüquqları aiddir.

• Müdafiə hüquqları – bu hüquqlar uşaqları müxtəlif növ zorakılıq və istismardan qorumalıdır. Bu hüquqlar, məsələn, qaçqın uşaqlara qayğının göstərilməsi, zorakılıq, cəzalandırma, hərbi münaqişələrə cəlb edilmə, uşaq əməyinin istismarı, narkotik maddələrin istifadəsi və seksual istismar kimi məsələləri əhatə edir.

• İştirak hüquqları – bu hüquqlar uşaqlara yaşadıqları cəmiyyətdə fəal iştirak etməyə imkan yaradır. Bunlar azad fikir söyləmək, onların həyatlarına təsir göstərən hallarda öz sözlərini demək, birləşmək və assosiasiyalar əmələ gətirməkdir. Uşaqların bacarıqları inkişaf edərkən onların cəmiyyətdə fəal iştirakı və bunun üçün imkanları daha da artır. Bu da məsuliyyətli vətəndaş kimi yetişməkdə onlara yardım edəcək.

• Yaşamaq hüquqları – bunlara uşaqların yaşamaq və bunun üçün lazımi tələbatları təmin etmək hüquqları aiddir; həmçinin adekvat yaşayış standartları, qida və tibbi xidmətə malik olmaq kimi hüquqlar da bura aiddir.

AİLƏDƏ OĞLAN, QIZ SEÇİMİ APARILIRSA, ARTIQ HÜQUQLAR POZULMUŞ OLUR

• AİLƏDƏ OĞLAN, QIZ SEÇİMİ APARILIRSA, ARTIQ HÜQUQLAR POZULMUŞ OLUR

• Hazırda uşaq hüquqlarının müdafiəsi dünyada ən aktual məsələlərdən birinə çevrilib. Çünki müasir dünyada uşaq hüquqları ən müxtəlif şəraitlərdə pozulur. Evdə, məktəbdə, müəssisələrdə və ən nəhayət icmalarda uşaqlar fiziki, psixoloyi və cinsi təzyiqlərə məruz qalırlar. 

Ekspertlərin fikrincə, bu məsələdə ailələr arasında fərq qoymaq düzgün olmazdı. Ümumilikdə ziyalı, təhsilli, kasıb ailələrin hər birində elementar uşaq hüquqları pozulur.  Məlumat üçün bildirim ki, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin iki Ailə və Uşaqlara Dəstək Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Onlardan biri Goranboyda, digəri isə Şüvəlandadır. Bu mərkəzlər ailələrdə olan uşaqların vəziyyətini öyrənməklə məşğuldur. Məsələn, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan bir uşaq var ki, o, çox imkanlı bir ailədə böyüyür. O uşaq üçün ayrıca bir otaq ayrılıb, onun üçün hər bir şərait yaradılıb, hər gün müəllim və psixoloq gələrək uşaqla məşğul olur. Buna baxmayaraq, uşağın inkişafında bir addım da olsun irəliləyiş yoxdur. Uşaqda ona görə irəliləyiş yoxdur ki, o, sanki bir təcridxanada yaşayır, cəmiyyətə inteqrasiya olunmayıb. Uşaq uşaqla oynayar, uşaqdan nə isə götürər. Ancaq valideyn elə bilir ki, onun üçün hər bir şərait yaradıb, deməli uşaq inkişafdan geri qalmayacaq. Dərinə getsən, valideyn xəstə uşağının cəmiyyətə çıxarılmasından xəcalət çəkir. Bu isə uşağın yox, valideynin günahıdır. Kökünü axtarsaq, uşağın xəstə olmasının səbəbləri yenə də böyüklərlə bağlı olacaq. Hazırda həmin mərkəzlər belə valideynlərlə işləyir ki, fiziki və əqli qüsuru olan uşaqlar cəmiyyətə inteqrasiya olunsun, mərkəzlərə gətirilərək uşaqlarla təmas qursunlar. Deməli, uşaq hüquqlarının pozulması ailənin imkanlı, kasıb, təhsilli, savadlı, savadsız olmasından yox, valideynlərin məsələyə yanaşmasından irəli gəlir. 

• Ekspertlərin fikrincə, bu məsələdə ailələr arasında fərq qoymaq düzgün olmazdı. Ümumilikdə ziyalı, təhsilli, kasıb ailələrin hər birində elementar uşaq hüquqları pozulur.  Məlumat üçün bildirim ki, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin iki Ailə və Uşaqlara Dəstək Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Onlardan biri Goranboyda, digəri isə Şüvəlandadır. Bu mərkəzlər ailələrdə olan uşaqların vəziyyətini öyrənməklə məşğuldur. Məsələn, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan bir uşaq var ki, o, çox imkanlı bir ailədə böyüyür. O uşaq üçün ayrıca bir otaq ayrılıb, onun üçün hər bir şərait yaradılıb, hər gün müəllim və psixoloq gələrək uşaqla məşğul olur. Buna baxmayaraq, uşağın inkişafında bir addım da olsun irəliləyiş yoxdur. Uşaqda ona görə irəliləyiş yoxdur ki, o, sanki bir təcridxanada yaşayır, cəmiyyətə inteqrasiya olunmayıb. Uşaq uşaqla oynayar, uşaqdan nə isə götürər. Ancaq valideyn elə bilir ki, onun üçün hər bir şərait yaradıb, deməli uşaq inkişafdan geri qalmayacaq. Dərinə getsən, valideyn xəstə uşağının cəmiyyətə çıxarılmasından xəcalət çəkir. Bu isə uşağın yox, valideynin günahıdır. Kökünü axtarsaq, uşağın xəstə olmasının səbəbləri yenə də böyüklərlə bağlı olacaq. Hazırda həmin mərkəzlər belə valideynlərlə işləyir ki, fiziki və əqli qüsuru olan uşaqlar cəmiyyətə inteqrasiya olunsun, mərkəzlərə gətirilərək uşaqlarla təmas qursunlar. Deməli, uşaq hüquqlarının pozulması ailənin imkanlı, kasıb, təhsilli, savadlı, savadsız olmasından yox, valideynlərin məsələyə yanaşmasından irəli gəlir. 

Azərbaycanda küçə uşaqları ilə bağlı vəziyyət də arzuolunan səviyyədə deyil.  Coğrafi baxımdan Azərbaycan kiçik bir ölkə olmasına baxmayaraq küçə uşaqları faktoru mövcuddur. Amma müqayisəli şəkildə götürsək, bizdəki vəziyyət bir sıra inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisə olunası deyil. Azərbaycanda belə faktlar olsa da kütləvi xarakter daşımır. Amma bu bizi arxayın sala bilməz. Hüceyrə, başlanğıc varsa, onun qarşısı erkən vaxtlardan alınmalıdır. Bu məqsədlə ölkədə yuvenal ədliyyənin yaradılmasına çox böyük ehtiyac var. Kənardan baxanda bunun fərqi elə də diqqəti cəlb etmir, yəni düşünürük ki, nə fərqi var ki, müstəntiq elə müstəntiqdir, eyni qaydada böyüyün də, kiçiyin də işinə baxa bilər. Əslində isə cinayət törətmiş uşaqla böyüklər arasında çox ciddi psixoloyi fərq var. Araşdırma zamanı uşaqların nə səbəbdən cinayət törətmələrini öyrəndikdə onun səbəbləri gəlib böyüklərə çıxır. Amma böyüklər adətən cinayəti şüurlu surətdə edirlər. Bax, bu psixoloyi məqamlar öyrənilməli və cəzaların təyinatında nəzərə alınmalıdır. Eyni cinayətə görə uşaqla böyüyə eyni cəza verilməsi gələcəyə potensial cinayətkar hazırlamaq deməkdir. Çünki bu məsələlərdə böyük fərqlər var. Ona görə, mövcud vəziyyət öyrənilməlidir. Bəlkə də belə uşaqlar üçün xüsusi mərkəzlərin yaradılmasını  böyük ehtiyac var. 

• Azərbaycanda küçə uşaqları ilə bağlı vəziyyət də arzuolunan səviyyədə deyil.  Coğrafi baxımdan Azərbaycan kiçik bir ölkə olmasına baxmayaraq küçə uşaqları faktoru mövcuddur. Amma müqayisəli şəkildə götürsək, bizdəki vəziyyət bir sıra inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisə olunası deyil. Azərbaycanda belə faktlar olsa da kütləvi xarakter daşımır. Amma bu bizi arxayın sala bilməz. Hüceyrə, başlanğıc varsa, onun qarşısı erkən vaxtlardan alınmalıdır. Bu məqsədlə ölkədə yuvenal ədliyyənin yaradılmasına çox böyük ehtiyac var. Kənardan baxanda bunun fərqi elə də diqqəti cəlb etmir, yəni düşünürük ki, nə fərqi var ki, müstəntiq elə müstəntiqdir, eyni qaydada böyüyün də, kiçiyin də işinə baxa bilər. Əslində isə cinayət törətmiş uşaqla böyüklər arasında çox ciddi psixoloyi fərq var. Araşdırma zamanı uşaqların nə səbəbdən cinayət törətmələrini öyrəndikdə onun səbəbləri gəlib böyüklərə çıxır. Amma böyüklər adətən cinayəti şüurlu surətdə edirlər. Bax, bu psixoloyi məqamlar öyrənilməli və cəzaların təyinatında nəzərə alınmalıdır. Eyni cinayətə görə uşaqla böyüyə eyni cəza verilməsi gələcəyə potensial cinayətkar hazırlamaq deməkdir. Çünki bu məsələlərdə böyük fərqlər var. Ona görə, mövcud vəziyyət öyrənilməlidir. Bəlkə də belə uşaqlar üçün xüsusi mərkəzlərin yaradılmasını  böyük ehtiyac var. 

UNİCEF-in Uşaqlar üzrə Proqramının rəhbəri Radoslav Rejaksa da bu fikirdədir ki, Azərbaycanda uşaq hüquqlarının müdafiəsi üçün görüləsi işlər çoxdur. Bu gün mətbuatda və televiziyada uşaqlarla bağlı layihələrdə bəzən uşaqların hüquqları pozulur. Yəni uşağın başına nə gəlirsə açıq, aşkar efirdə göstərilir və bununla da həmin uşaq ağır zərbələr alır. Bu problemlərin aradan qaldırılması üçün də lazımı işlər görülməlidir. Ümidli Gələcək Gənclər Təşlikatının sədri Kəmalə Aşumovanın fikirincə, problemlərin media vasitəsi ilə işıqlandırılması bir sıra problemlərin həllinə şərait yaradır: "Hər hansı bir uşağın probleminin nöqsanlı işıqlandırılması həmin uşağın psixoloji travma alması ilə yanaşı, onun cəmiyyətə inteqrasiya olunmasına mane olur". Bəzən də media nümayəndələri nəyəsə görə günahsız uşaqların fotolarından istifadə edirlər. Məsələn, bu yaxınlarda bir rayondan 15 yaşlı qızın zorlanması ilə bağlı internet portallarında dərc olunan xəbərdə müəllif heç çəkinmədən həmin şəxsin adını, hətta ibtidai və məhkəmə istintaqlarına aid olan intim materialları detallarıyla oxucu auditoriyasına çatdırmaqdan çəkinməyib. Təəssüf ki, bu vəziyyət təkcə həmin portallara aid deyil. Azərbaycan mediasında belə yazılara rast gəlinir. 

• UNİCEF-in Uşaqlar üzrə Proqramının rəhbəri Radoslav Rejaksa da bu fikirdədir ki, Azərbaycanda uşaq hüquqlarının müdafiəsi üçün görüləsi işlər çoxdur. Bu gün mətbuatda və televiziyada uşaqlarla bağlı layihələrdə bəzən uşaqların hüquqları pozulur. Yəni uşağın başına nə gəlirsə açıq, aşkar efirdə göstərilir və bununla da həmin uşaq ağır zərbələr alır. Bu problemlərin aradan qaldırılması üçün də lazımı işlər görülməlidir. Ümidli Gələcək Gənclər Təşlikatının sədri Kəmalə Aşumovanın fikirincə, problemlərin media vasitəsi ilə işıqlandırılması bir sıra problemlərin həllinə şərait yaradır: "Hər hansı bir uşağın probleminin nöqsanlı işıqlandırılması həmin uşağın psixoloji travma alması ilə yanaşı, onun cəmiyyətə inteqrasiya olunmasına mane olur". Bəzən də media nümayəndələri nəyəsə görə günahsız uşaqların fotolarından istifadə edirlər. Məsələn, bu yaxınlarda bir rayondan 15 yaşlı qızın zorlanması ilə bağlı internet portallarında dərc olunan xəbərdə müəllif heç çəkinmədən həmin şəxsin adını, hətta ibtidai və məhkəmə istintaqlarına aid olan intim materialları detallarıyla oxucu auditoriyasına çatdırmaqdan çəkinməyib. Təəssüf ki, bu vəziyyət təkcə həmin portallara aid deyil. Azərbaycan mediasında belə yazılara rast gəlinir. 

Azərbaycan Uşaqlar Birliyinin sədri Kəmalə Ağazadə ailə problemlərinə həsr olumuş verlişlərdə uşaqların verlişlərə çıxarılmasına qadağa qoyulmasını tələb edir: "Ailə problemlərinin azyaşlıların iştirakı ilə müzakirə edilməsi onların psixoloji travma alması ilə nəticələnir. Uşaqlar valideynləri arasındakı münaqişələrin iştirakçısına cevrilirlər". Kəmalə Ağazadə onu da bildirib ki, telekanallarda bu sayaq verlişlərdə dövlət qurumunun hüquqşünasının gözü qarşısında uşağa qarşı psixoloji zorakılıq baş verir, o isə danışmır: "Necə vaxtdır mən bu verlişlərdə uşaqların qarşılaşdığı mənəvi və psixoloji zorakılıqları müşahidə edirəm. Bunlara son qoyulmalıdır". Ekspert onu da bildirib ki, istər ailədə, istərsə də cəmiyyətdə uşaqların zorakılığa məruz qalması hallarına rast gəlinir: "Düzdür, dövlət hər bir uşağın mənafeyini yüksək tutur və onu müdafiə edir. Azərbaycanda ailə, qadın və uşaq problemləri ilə məşğul olan xüsusi Dövlət Komitəsi də fəaliyyət göstərir. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, ölkədə zorakılığa məruz qalan kifayət qədər uşaq var. Bunun günahı isə ailələrlə yanaşı, həm də cəmiyyətdədir".

• Azərbaycan Uşaqlar Birliyinin sədri Kəmalə Ağazadə ailə problemlərinə həsr olumuş verlişlərdə uşaqların verlişlərə çıxarılmasına qadağa qoyulmasını tələb edir: "Ailə problemlərinin azyaşlıların iştirakı ilə müzakirə edilməsi onların psixoloji travma alması ilə nəticələnir. Uşaqlar valideynləri arasındakı münaqişələrin iştirakçısına cevrilirlər". Kəmalə Ağazadə onu da bildirib ki, telekanallarda bu sayaq verlişlərdə dövlət qurumunun hüquqşünasının gözü qarşısında uşağa qarşı psixoloji zorakılıq baş verir, o isə danışmır: "Necə vaxtdır mən bu verlişlərdə uşaqların qarşılaşdığı mənəvi və psixoloji zorakılıqları müşahidə edirəm. Bunlara son qoyulmalıdır". Ekspert onu da bildirib ki, istər ailədə, istərsə də cəmiyyətdə uşaqların zorakılığa məruz qalması hallarına rast gəlinir: "Düzdür, dövlət hər bir uşağın mənafeyini yüksək tutur və onu müdafiə edir. Azərbaycanda ailə, qadın və uşaq problemləri ilə məşğul olan xüsusi Dövlət Komitəsi də fəaliyyət göstərir. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, ölkədə zorakılığa məruz qalan kifayət qədər uşaq var. Bunun günahı isə ailələrlə yanaşı, həm də cəmiyyətdədir".

Azərbaycan Hökuməti həmçinin, uşaq hüquqlarının müdafiəsi sahəsində beynəlxalq və regional səviyyələrdə göstərilən təşəbbüslərdə fəal şəkildə iştirak edir.   Belə ki, 2005-ci il iyulun 5-9-da Azərbaycan Respublikasının yüksək səviyyəli nümayəndə heyəti Lyublayanada keçirilmiş “Uşaqlara qarşı zorakılığı dayandırın!” və “Uşaqların cinsi istismarına dair Yokohama sənədinin yerinə yetirilməsinin təhlili” adlı konfranslarda fəal iştirak etmişdir. Konfransın yekunu olaraq qəbul edilmiş Lyublyana Bəyannaməsinin yerinə yetirilməsi məqsədilə, nümayəndə heyətinin üzvləri, yerli uşaq QHT-ləri və UNİCEF-in nümayəndələrinin iştirakı ilə ictimai müzakirələr aparılmışdır.

• Azərbaycan Hökuməti həmçinin, uşaq hüquqlarının müdafiəsi sahəsində beynəlxalq və regional səviyyələrdə göstərilən təşəbbüslərdə fəal şəkildə iştirak edir.   Belə ki, 2005-ci il iyulun 5-9-da Azərbaycan Respublikasının yüksək səviyyəli nümayəndə heyəti Lyublayanada keçirilmiş “Uşaqlara qarşı zorakılığı dayandırın!” və “Uşaqların cinsi istismarına dair Yokohama sənədinin yerinə yetirilməsinin təhlili” adlı konfranslarda fəal iştirak etmişdir. Konfransın yekunu olaraq qəbul edilmiş Lyublyana Bəyannaməsinin yerinə yetirilməsi məqsədilə, nümayəndə heyətinin üzvləri, yerli uşaq QHT-ləri və UNİCEF-in nümayəndələrinin iştirakı ilə ictimai müzakirələr aparılmışdır.

• Azərbaycan Hökuməti uşaq hüquqları sahəsində beynəlxalq səviyyədə götürdüyü öhdəliklərin yerinə yetiriməsinə də xüsusi önəm verir. 2006-cı ilin fevralında Azərbaycan Hökuməti bü öhdəliklərin yerinə yetirilməsi ilə bağlı BMT-nin Uşaq hüquqları Komitəsinə özünün ikinci dövrü hesabatını təqdim etmişdir.

Uşaqlar cəmiyyətimizin sabahıdır. Onların qayğısız böyüməsi, yüksək standartlara cavab verən təlim-tərbiyə və tibbi xidmətlərlə təmin edilməsi, əlverişli sosial mühitdə fiziki və mənəvi baxımdan sağlam yetişməsi, habelə öz istedadlarını nümayiş etdirmələri üçün zəruri şəraitin yaradılması bizim əsas məqsədlərimizdəndir. Uşaqlarımızın hərtərəfli şəxsiyyət və ölkəmizin layiqli vətəndaşı olaraq formalaşmaları müstəqil Azərbaycan Respublikasının dövlət uşaq siyasətinin aparıcı istiqamətini təşkil edir.

• Uşaqlar cəmiyyətimizin sabahıdır. Onların qayğısız böyüməsi, yüksək standartlara cavab verən təlim-tərbiyə və tibbi xidmətlərlə təmin edilməsi, əlverişli sosial mühitdə fiziki və mənəvi baxımdan sağlam yetişməsi, habelə öz istedadlarını nümayiş etdirmələri üçün zəruri şəraitin yaradılması bizim əsas məqsədlərimizdəndir. Uşaqlarımızın hərtərəfli şəxsiyyət və ölkəmizin layiqli vətəndaşı olaraq formalaşmaları müstəqil Azərbaycan Respublikasının dövlət uşaq siyasətinin aparıcı istiqamətini təşkil edir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyasının başlıca müddəalarını özündə ehtiva edən Azərbaycan Respublikasının Uşaq Hüquqları haqqında Qanunu 1998-ci ildə qəbul olunmuşdur. Həmin vaxtdan etibarən ötən müddət ərzində bununla əlaqədar milli qanunvericilik və normativ-hüquqi aktlar mütəmadi təkmilləşdirilmiş, uşaqların hüquqlarının müdafiəsinə, onların geniş dünyagörüşlü və sağlam ruhda böyüməsinə yönəlmiş bir çox dövlət proqramları həyata keçirilmişdir. Ümidvaram ki, sizin forum respublikamızda uşaqlarla bağlı ardıcıl aparılan dövlət siyasətinin həqiqi davamına və tərkib hissəsinə çevriləcəkdir.

• Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyasının başlıca müddəalarını özündə ehtiva edən Azərbaycan Respublikasının Uşaq Hüquqları haqqında Qanunu 1998-ci ildə qəbul olunmuşdur. Həmin vaxtdan etibarən ötən müddət ərzində bununla əlaqədar milli qanunvericilik və normativ-hüquqi aktlar mütəmadi təkmilləşdirilmiş, uşaqların hüquqlarının müdafiəsinə, onların geniş dünyagörüşlü və sağlam ruhda böyüməsinə yönəlmiş bir çox dövlət proqramları həyata keçirilmişdir. Ümidvaram ki, sizin forum respublikamızda uşaqlarla bağlı ardıcıl aparılan dövlət siyasətinin həqiqi davamına və tərkib hissəsinə çevriləcəkdir.