Həyat -lə sağlam və gözəl Заболевания молочной железы. Причины и способы защиты Süd vəzisi xəstəliyi səbəbləri və qorunma sağlamliq və GÖZƏLLİk jurnali sayı: 19 2014
Yüklə 486,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1 1 2 2 www.avismed.az 41 öncə edilən doğuşla müqayisədə riski 3 dəfə artırır. Milli amili də nəzərə alsaq (asiyalı qadınlar amerikalılardan daha az xəstələnirlər) risk fərqi 15 və daha çox sayı təşkil edə bilər. Bəzi mənbələrə görə, çox sayda süni və spontan abortlar, xüsusəndə, ilk hamiləliyin yarıda son- landırılması, svx riskini yüksəldir. Endokrin xəstəlikləri və maddələr mübadiləsi pozğunluqları: piylənmə, şəkərli diabet, aterosk- leroz, hipertoniya, hipotireoz, yumurtalıq xəstlikləri (dis- funksiya, iltihab), qaraciyər və böyrəküstü xəstəlikləri. Qeyd etmək lazımdır ki, uşaqlığın iltihablaşma prosesi, orqanizmə hərhansı bir zərəri toxunmadan müalicə oluna bilir, lakin bunlardan bəziləri xroniki gedişdə yu- murtalıq funksiyalarının pozulmasına səbəb olur və bu da mütləq sv-yə təsir göstərir. Ümumiyyətlə, sv və svx patoloji prosesslərinin hormonal əsası hiperestrogen- emiadır. Hipotalamus və hipofizdəki patoloji proseslər epitel kanallarının və hissələrinin yayılmasına səbəb olan (hipofiz adenomu) prolaktin səviyyəsinin yük- səlməsi ilə də xarakterizə edilir. Piylənmə, ateroskleroz, hipertoniya orqanizmdə artıq yağların yığılmasının nəticəsidir. Bunlardan az miqdarda estrojenlər sintez oluna bilər. Qaraciyərin funksional imkanlarının düşmə- si isə, demək olar ki, hər zaman bu halı müşayiət edən problemdir. Gənc yaşda, böyrəküstü vəzidə sintez- ləşdirilmiş estrogenlərin bir qismi üçün lif androgen- lərinin aromatlaşdırıması əhəmiyyətsizdir. Menopoz dövründə aromatlaşdırma reaksiyasın əhəmiyyəti artır, çünki böyrəküstü vəz estrogenlərin bu dövrdə yegənə mənbəyi olur. Genetik faktorlar: Qeyd etmək lazımdır ki, SVX yaxalanma riski onun qohumlarda mövcüd olduğu zaman 2-3 dəfə, bir xəstə qadının doğma bacısında isə 8 dəfə daha yüksəkdir. Irsi və ailədən gələn svx ayırd etmək lazımdır. Döş xərçənginin bir neçə hallarına rastlanan ailələrdə cavan qadınlarda (45 yaşa qədər), döş və yumurtalıqların eyni anda xərçəngi, qohumlardan ən azı birində ikitərəfli svx və ya kişilərdə svx ailədən gələn genetik döş xərçəngi riski yüksəkdir. Bu xəstə qadinların qohumları birinci və ikinci növbədə genetik mutasiyalar üçün məcburi yoxlamadan keçmə- lidir. Svx patologiyasının inkişaf etməsində yalnız bədəni- mizdəki proseslər məsuliyyət daşımır. Kənardan bizə, süd vəzi toxumalarında xəstəliklər yarada biləcək, bir çox amillərdə təsir edir: ● ● ● Qidalanma: yüksək tərkibli heyvan yağları və zülallarla zəngin olan qidaların qəbulu; A, C, E vitamin- lərin və selenium, maqnezium azlığı; fiziki hərəkətsizlik, spirtli içkilərdən həddən çox istifadə. ● ●
İonlaşdırıcı şüa: Süd vəzisinin şüalanması ən çox gənç yaşda təhlükəlidir – 18 yaşa gədər, 35-40 yaşdan sonra süd vəzisinin radiyasiyaya qarşı həssaslığı azalır. Bu Xirosima və Naqasaki timsalında sübut edilmişdir. риск в 3 раза в сравнении с родами до 18 лет. Если добавить сюда ещё и национальный фактор (азиатки болеют значительно реже американок), то разница в риске может составить 15 и более раз. По некоторым данным большое число искусcтвенных и самопроизвольных абортов также увеличивает риск рмж, особенно прерывание первой беремен- ности. Эндокринные заболевания и нарушения об- мена веществ: ожирение, сахарный диабет, атеросклероз, гипертония, гипотиреоз, заболевания яичников (дисфункции, воспаление), заболевания печени и надпочечников. Надо сказать, что вос- палительные процессы матки, придатков и др. могут быть излечены без каких-либо последствий для организма, но некоторые из них при хроническом течении вызывают нарушения функции яичников, что обязательно отражается на состоянии мж. Вообще, гормональной основой патологических процессов мж, в т.ч. рмж, является гипер-эстро- генемия. Патологические процессы в гипоталамусе и гипофизе (аденомы гипофиза) характеризуются также повышением уровня пролактина, вызываю- щего пролиферацию эпителия протоков и долек мж. Ожирение, атеросклероз, гипертония являются следствием избыточного накопления жиров в организме, из которых также могут синтезироваться эстрогены в небольших количествах, а снижение функциональных возможностей печени, почти всегда сопутствующее данной ситуации, к тому же нарушает инактивацию эстрогенов (переход эста- диола в эстриол и эстрон). Доля синтезируемого в надпочечниках эстрогена путем ароматизации
42 www.avismed.az avis > Məlumat Faciədən 15-30 il sonra, “svx”- xəstəliyinə yoluxma partlayışı baş vermişdi. ● ● ● Siqaret çəkmək: svx riskinin artması çəkən qadın- larda obyektiv olaraq sübut olunmuşdur. ● ●
Stress faktoru: bu təsirin mexanizmi axıra qədər təyin edilməmişdir, ola bilsin ki bu hipotolama-hipofizar sistemə və böyrək üstü vəzinə dolayı təsirindəndir. Stresslər orqanizmin bütün prosesslərinin neyro-hu- moral requlyasiyanın və hormonal balansın nasazlığına səbəb olur. Stressə ən çox orta və yüksək təbəqədən olan, sosial məşğuliyyətləri və intellektual yüklənmələri kifayət qədər çox olan qadınlar məruz qalır. Karyer yük- səlişi dolğun bir ailənin qurulması və zamanında uşaq sahibi olmaq imkanlarının qarşısında bir prioritetdir. Süd vəzisi xəstəlikləri özünü müxtəlif yollarla büruzə verə bilər. Sinədə (döşdə) baş verən hər hansı bir dəyiş- iklik təhlükə siqnalı olmalıdır: intensiv ağrı və həssaslıq- dan məmə ucunda axıntı aşkarlanmasına qədər, şişlər, qızarıqlıqlar və dərinin qalınlaşması, sinə (döş) həcminin böyüməsi. Məmə ucunun ülsərləşməsi, batıqlığı, şişin dəriyə keçməsi, çox zaman irəliləmiş prosesin simp- tomlarıdır. Məmə ucundaki axıntı müxtəlif rəng və kon- sistensiyada ola bilər. Bu əlamətləri qeyriciddi qəbul etməmək lazımdır, aşkar şiş olmasa belə! Bu axarlarda bədxassəli proseslərin başlanğıc simtomu ola bilər. Hətta kiçik sərtləşmə, dəri çöküntüsü, süd vəzilərinin asimmetriyası və onların deformasiyasi – məmə on- kopatologiyasının təhlükə işarətidir. Birinci növbədə, qadın özü bədənindəki dəyişikliklərə qarşı diqqətli olmalidir. Süd vəzisinin evdə müayinəsi – məmə müayinəsinin ilkin stasionarönü mərhələsidir. Bu müayinə ayna önündə əllər yuxarıda sonra isə belə qoyulmuş halda aparılır. Məməni duş alan zaman sabunlu əllərlə müayinə etmək də məlumatlandırıcıdır. Yuxarıda sadalanan əlamətlərdən hər hansı biri aşkar- landığı zaman təcili mammoloqa müraciət edilməlidir. Burada sizi lazım olan bütün komleks araşdırmalardan, professional müayinədən tutmuş, mammoqrafiya, ul- trason, MRT və aşkarlanan proseslərin morfoloji müay- андрогенов коры незначительна в молодом воз- расте. При менопаузе значимость реакции аро- матизации возрастает, т.к. надпочечники становятся единственным источником эстрогенов в этот пе- риод. Генетические факторы: Надо сказать, что риск заболеть рмж в 2-3 раза выше при наличии его у родни и в 8 раз выше – у родной сестры больной женщины. Надо отделять наследственный и семейный рмж. В семьях, где встречаются несколько случаев рака груди у молодых женщин (до 45 лет) или сочетание рака груди и яичников, хотя бы у одной из родственниц, двусторонний рмж или рмж у мужчин высок риск семейного генетичес- кого рака груди. Родственницы этих больных женщин первого и второго порядка должны пройти обязательное генетическое обследование на пред- мет мутаций. Но не только процессы внутри нашего организма ответственны за развитие патологии молочных желез.
Извне на нас влияет огромное количество факторов, которые способны вызывать заболевания в ткани молочной железы: ● ● ● Питание:
употребление высококалорийной пищи с большим содержанием животных жиров и белков, низкое содержание витаминов А, С, Е, селена, магния, гиподинамия, чрезмерное пот- ребление алкоголя. ● ● ● Ионизирующее излучение: наиболее опасно облучение мж в молодом возрасте- до 18 лет, после 35-40 лет мж менее чувствительна к воздействию радиации. Это было доказано на примере Хиросимы и Нагасаки, где произошел всплеск заболеваемости рмж через 15-30 лет после трагедии. ● ●
Курение: увеличение риска рмж у курящих женщин объективно доказано. ● ● ● Стрессовый фактор: механизм данного воз- действия не до конца установлен, возможно – это опосредованное влияние на гипоталамо-гипофи- зарную систему и надпочечники. Стрессы вызывают сбой в нейро-гуморальной регуляции всех про- цессов организма, обусловливая нарушение, в том числе, и гормонального баланса. Стрессам больше подвержены женщины из средних и высших слоев населения, социальная занятость и интеллектуа- льная нагрузка которых достаточно высока, а карьерный рост является приоритетом перед возможностями создания полноценной семьи и своевременного деторождения. Заболевания молочных желез могут проявлять себя по - разному. Сигналами тревоги должны являться любое изменение в состоянии груди и самочуствии женщины: от интенсивной болезненности и чустви- тельности до обнаружения выделений из соска, 4 www.avismed.az 43 опухоли, покраснения и утолщения кожи, увели- чение объема груди. Изъязвление или разрушение соска, его втянутость, прорастание опухоли в кожу, чаще всего, являются симптомами далеко зашед- шего процесса. Выделения из соска могут быть различного цвета и консистенции. Не надо вос- принимать их несерьезно, даже при отсутствии явной опухоли! Это может быть симптомом начала злокачественного процесса в протоках. Даже незна- чительное уплотнение, втяжение кожи, асимметрия молочных желез и их деформация – тревожный знак онкопатологии груди. В первую очередь, женщина сама должна быть внимательна к изменениям своего тела. Само- обследование молочной железы–первичный догос- питальный этап обследования груди. Оно прово- дится перед зеркалом, с поднятыми, а затем, опущенными на талию руками. Также информативно обследовать грудь мыльными руками во время душа. При обнаружении любого из вышепе-ре- численных изменений необходимо срочно об- ратиться к маммологу. Здесь вам проведут весь необходимый комплекс исследований, начиная от профессионального осмотра, до маммографии, УЗИ, МРТ и морфологического обследования обнаружен- ных процессов. Вообще, каждая женщина, особенно старше 35 лет, должна проходить ежегодное мам- мографическое и ультразвуковое исследование мж. Только так мы можем решить одну из самых актуаль- ных проблем здоровья современной женщины. Большинство женщин живут в страхе перед воз- можным диагнозом и последующим лечением. Вероятность потерять грудь – один из главных сим- волов женственности – зачастую является причиной позднего обращения к онкологу, даже при наличии проблем. Современная онкология обладает обшир- ной возможностью выполнения органосохраня- ющих операций или же операций с одномоментной пластикой груди. Внедрение в арсенал лечения пред - и послеоперационной химио - и лучевой те- рапии помогает нам сохранить орган и снизить глубину психологического стресса и внутренней трагедии наших пациенток. Надо помнить, что, чем раньше женщина начнет лечение доброкачественных и неопухолевых про- цессов груди, тем больше она застрахована от злокачественной патологии. Более 70-80% сов- ременных женщин подвержены различным формам мастопатий. Взгляд сквозь пальцы на эту, казалось бы, неопасную болезнь, со временем может при- вести к плачевным последствиям. Мы, как маммологи, и как женщины понимаем всю боль каждой пациентки, и еще раз напоминаем, что ваше здоровье, ваша красота и ваша жизнь в ваших же руках! Давайте любить жизнь сильнее! inəsinə qədər keçirəcəklər. Ümumiyyətlə, hər bir qadın, xüsusən 35 yaşdan sonra, hər il süd vəzisinin mamo- qrafiya və ultrasəs müayinəsindən keçməlidir. Sağlam- lığın ən aktual problemindən birini yalnız belə həll edə bilərik.
Qadınların çoxu ola biləcək diaqnoz və ardından gələcək müalicənin qorxusuyla yaşayırlar. Qadınlığın ən əsas simvollarından olan bu bədən üzvünü itirmək ehtimalı onkoloqa gec müraciət edilmənin səbəbidir, hətta prob- lemlərin mövcud olduğu halda. Müasir onkologiya or- qanları saxlayan və ya eyni anda məmə plastikası əməliyyatlarını edə biləcək geniş imkanlara sahibdir. Müalicə arsenalına pre və əməliyyatdan sonra keçirilən kemoterapi və radiasiya terapiya tətbiqi orqanı saxla- maq, psixoloji stress və xəstələrin daxili faciəsinin dərin- liyi azaltmağa kömək olur. Unutmayın ki, qadın xoş xassəli proseslərin müalicəsinə nə qədər tez başlasa, o qədər çox bədxassəli pa- tologiyadan sığortalanmış olur. Müasir qadınların 70 – 80% mastopatiyanın müxtəlif formalarına məruz qalır- lar. İlk baxışda təhlükəsiz sayılan bu xəstəliyə bar- maqarası yanaşmaq zamanla xoşagəlməz nəticəyə gətirib çıxara bilər. Biz, bir mamoloq və qadın olaraq pasientnlərimizin hər birinin ağrısını anlayır və sağlamlığınız, gözəlliyiniz və həyatınız sizin əllərinizdə olduğunu bir daha xatırladırıq!
44 www.avismed.az avis > İdman Какой вид спорта и как часто должен выполнять человек среднего возраста? Усиленные упражнения, особенно в среднем возрасте, не более 200 минут в неделю, помогут защитить артерии. Отвердение артерий, или ар- териосклероз при старости – мучение. По исследо- ванию Индийского Университета, это расстройство чаще встречается у людей с пассивным образом жизни, особенно у женщин. Даже если сделать удар ногой на ступеньку выше, в тренажерном зале, можно уменьшить риск сердечно-сосудистых заболевани. Почему так важны, приправы для салата? Потребление зелени важно, а с есть салаты с приправами – удовольствие. По мнению учёных Университета Пердью, такие составные вита- мины масла как лютеин, ликопин, бета-каротин и Bel ölçüsü, salat sosu, pəhriz... 1 2 İ dmanla məşğul olursunuz və ya pəhriz saxla- yırsınızsa, cavabını bilməli olduğumuz beş sadə sual var. Bu suallar sadə olsa da, müvəffəqiyyət üçün çox vacibdir. Çox vaxt bu sualların cavabını işin əhlindən deyil, qulaqdan-qulağa almağa çalışırıq. Buyurun, suallarımız və cavabları. Если вы сидите на диете или занимаетесь спортом, обычно вместо того чтобы обратиться к профессионалу мы предпочитаем советы ок- ружающих или же интернет. В результате об- наруживается 5 жизненноважных вопросов. На самом деле секрет успеха скрыт в простых воп- росах.. Информация, приобретённая у непрофес- сионала, заставляет вас двигаться в неверном направлении. Например, вопреки известному мнению, если не класть в салат масло во время диеты, то не сможешь похудеть. Размер Талии, салат с соусом, диета
www.avismed.az 45 Orta yaşlıyam. Nə qədər və necə idman et- məliyəm? Güclü surətdə hə ədə təqribən 200 dəqiqədən çox idman hərəkətləri həyata keçirmək xüsusi ilə arteri- al qoruma üçün çox vacibdir. Arterial sərtləşmə xüsusi ilə orta yaşlı insanların çox əziyyət çəkdiyi problemdir. Aparılan araşdırmalara görə bu problem passiv həyat tərzi keçirən insanlarda daha çox görünür və mənfi təsiri qadınlarda daha çox nəzərə çarpır. İdman əs- nasında edilən hər bir hərəkət kardiovaskular xəstəlik riskini biraz azaldır. Salatın sosu niyə vacibdir? Qida rasionunda göyərtidən istifadə etmək çox vacibdir. Salat sosu isə yeməyi ləzzətli edir və daha zövqlə yeməyimizə səbəb olur. Salatların tərki- bindəki yağ, lutein, lukopen, beta-koroten kimi yağda həll olunan karotenoidin istehlakı üçün lazımdır. Salat- dan daha çox fayda əldə etmək istəyirsinizsə, yağ əsaslı soslarla salatı zənginləşdirin. Xüsusi ilə də zeytun yağı, qidaların qana sorulmasını sürətləndirir və toxluq hissi yaradır. зеаксантин нужны для всасывания каротиноидов, растворяющихся в масле. Если хотите получить больше пользы от фруктов и овощей, то вы просто обязаны правильно согласовать салаты с масля- ными соусами. Такие полезные масла как оливко- вое, дают ощущение сытости, а самое главное необходимы для поглощения питательных веществ, обеспечивающих функцию мозга. Почему важен размер талии? У женщин, по размеру талии можно опре- делить развиваемость телом сахарного диабета. Индекс массы тела (ИМТ) тоже может слу- жить подсказкой в этом деле. По исследованию, опубликованному, PLoS Medicine, широкая талия входит в категорию высокого риска. Мужчинам с нормальным телосложением, с объёмом талии – более 100 см, женщинам - более 90 см следует быть осторожными. Измерьте окружность талии лентой и если результат вас не обрадует, отправляйтесь тренажерный зал. 1 2
Почему важна интенсивность физических упражнений? Успехом физических упражнений могут быть сожженные калории, но интенсивность и неверно израсходованное время могут привести к неудаче. В исследовании, проведенном «Международным» журналом, говорится о том, что у людей, умеренно занимающихся спортом, 150 минут за неделю, риск метаболического синдрома оказался меньше более чем на 66% чем у людей, интенсивно занимающихся спортом 75 минут за неделю (За базу взяты сож- жённые калории). Напомним, что метаболический синдром - это негативное положение, увеличи- вающее риск возникновения: диабета, гипертонии, ожирения, инсульта и заболевания сердца. Уровень интенсивности упражнений должен быть под- готовлен с учетом факторов: частоты сердечных сокращений, возраста, по отдельности. Я на диете, нужно ли осуществлять физичес- кие упражнения? Те кто сидят на диете с ограничением ка- лорий, без физической активности не выиграют от строгой программы питания. Исследователи мета- болизма, в журнале «Cell» отмечают; некоторые исследования показывают, что те кто сидит на диете с ограничением калорий, без физической актив- ности, потратит гораздо больше времени для достижения здорового тела. Исследователи от- мечают, что отсутствие физической активности ингибирует метаболизм жиров. Если хотите соб- людать только одно из двух, например в диету с ограничением калорий добавьте немного дви- жений. avis > İdman Bel ölçüsü niyə vacibdir? Qadınların belinin ölçüsü xüsusi ilə diabetin meydana gəlmə riskinin ölçülməsində vacib fak- tordur. Bədən kütlə indeksi bu riskin müəyyən olun- masında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Statistikaya görə, enli belə sahib olan insanlar yüksək riskə sahibdir. Normal fiziki quruluşa malik kişilərdə bel ölçüsü 100 sm, qadınlarda isə 90 sm-dən çox olan bel ölçüsünə diqqət etmək lazımdır. İdman etmədəki sıxlıq niyə vacibdir? İtirilən kalori, əriyən artıq yağlar, idmanın mü- vəffəqiyyətidir. Ancaq edilən idman hərəkət- lərinin müddəti və temposu da vacibdir. Beynəlxalq Epidemiologiya Dərnəyi tərəfindən aparılan araşdır- maya görə, hə ədə 75 dəqiqə daha sürətli idman hərəkətləri edənlərə nisbətən 150 dəqiqə nisbətən yavaş tempdə idman edən insanlarda metabolik sind- rom riski 66% daha az olur. Metabolik sindrom-diabet, hipertansiya, obezite, iflic, ürək xəstəliklərini artıran vəziyyətdir. İdman hərəkətlərinin sürəti, yaş, ürək döyünmə sürəti, və s. faktorlar nəzərə alınaraq hazırlanmalıdır. Pəhriz saxlayıram. İdman etmək vacibdirmi? Qəbul edilən kalori miqdarını ciddi nəzarətdə saxlayan pəhriz proqramlarının faydasını gör- mək üçün fiziki fəallıq da lazımdır. Aparılan araşdır- malar fiziki fəallıq olmadan tətbiq edilən diet proqramının nəticəsinin daha uzun vaxtda əldə ediləcəyini göstərir. 3 4 5 5 4 46 www.avismed.az 48 www.avismed.az avis > Dişlər Dişləri ağardan 9 Qida 9 продуктов питания, отбеливающие зубы Mütəxəssislərin tövsiyələrinə əsaslanaraq, təbii diş ağardıcı xüsusiyyəti olan yemək və içkiləri sizlər üçün açıqlayırıq. Мы расскажем вам о продуктах питания и напитках, основываясь на рекомендации экспертов.
www.avismed.az 49 ÇİYẄLẄK
Tərkibində alma turşusu olan bu meyvə, damarları büzür, qanaxmanı dayandırır, diş səthindəki ləkələri aparır. Təzə ya da suyu sıxılmış çi- yələyi, salatda, ya da şirniyyat ola- raq səhər yeməyi ilə birlikdə yemək faydalıdır. КЛУБНИКА. Этот продукт, содержащий яблоч- ную кислоту, имеет свойства останавливать кровотечения, су- жать сосуды и убирает пятна с поверхности зубов. Клубника по- лезна и выжитая, и во фруктовом салате и в сухом завтраке. BADAM VẄ QOZ Çeynənməsi biraz çətin olan bu qi- dalar plaklara sürtünür və diş səth- indəki ləkələri çıxardır. Naharla şam yeməyi arasında təqribən bir ovuc badam yeyin. Zəngin zülal mənbəyi və sağlıqlı yağ tərkibli bu qida, bədəninizi qidalandırmaqla yanaşı, dişlərinizin ağarmasına da kömək edəcək. МИНДАЛЬ И ГРЕЦКИЙ ОРЕХ. Трудно разжёвывающиеся, мин- даль и орех очищают зубы от пятен и налёта, обтираясь об по- верхность зубов. Попробуйте пе- ред обедом пожевать немного миндаля. Этот продукт, содержа- щий протеин и полезное для здоровья масло, будет способ- ствовать и отбеливанию зубов. ALMA
Alma, diş ətlərini gücləndirir və su çox olduğundan tüpürcəyi artıraraq dişlərin ağarmasına kömək edir. Həm də pis nəfəs qoxusunu və plak- lara yol açan bakteriyaları təsirsiz hala gətirir. ЯБЛОКО. Яблоко, укрепляет десны. Соч- ность этого фрукта вносит вклад в отбеливание зубов. А также пре- дотвращает плохой запах изо рта и нейтрализует бактерии способ- ствующие образованию зубного налёта.
KẄRẄVİZ VẄ KÖK Tərkibində eyni miqdarda su olan bu tərəvəzlər bel ölçüsünün nizamlan- ması və sağlamlıq üçün müsbət təsir göstərir. Ağız suyunun ifrazını artırır. Bu da dişlərin ağarmasına kömək edir. Bu tərəvəzlər eyni za- manda dişlərdəki qida artıqlarını təmizləyir, diş ətlərini qüvvətlən- dirir.
СЕЛЬДЕРЕЙ И МОРКОВЬ. Эти овощи, имеющие одинаковую сочность, наряду с пользой здо- ровью, способствуют выроботке большого количества слюны, что помогает отбеливанию зубов. Так- же устраняют остатки пищи на зубах и укрепляют десна. BROKOLİ Çuğundur, quşüzümü və s. bitki- lərdən fərqli olaraq brokoli dişlərə bulaşmır və ləkəsi qalmır. Mütəxəs- sislər yemək zamanı süfrədə çiy brokolinin olmasını tövsiyyə edirlər. Bu bitki, xüsusi ilə dişləri fırçala- mağa imkan olmadığı zaman diş fırçası vəzifəsini yerinə yetirir. БРОККОЛИ. В отличие от свеклы и черники эти хрустящие овощи не застревают в зубах и не оставляют пятен на их поверхности. Эксперты рекомен- дуют время от времени есть во время еды сырую брокколи. Эта овощ, оставляющая на зубах эф- фект выскрёбывания, особенно когда нет времени почистить зу- бы, выполняет функцию зубной щётки. 1
3 4 5 |