Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İspan tədqiqatları tarixində Xristofor Kolumb (1451-1506-cı illər), o, əslən italyan olmaqla, Genuyadan idi, mühüm şəxsiyyət hesab olunur. Elmlə tanış olan avropalılar bilirdilər ki, dünya dairəvidir və hətta ona dövrə vurmaqla Asiya qitəsinə gedib çıxmaq olar. Kolumb hiss edirdi ki, Afrikanın ətrafı əvəzinə qərbə tərəf üzməklə Asiyaya çatmaq olar. O, kraliça İzabellanı da tədqiqat ekspedisiyasını maliyyələşdirməyə inandıra idi. Üç gəmi və 90 adamlıq komanda ilə o, 3 avqust 1492-ci ildə üzməyə başladı və 12 oktyabrda Baham adamlarına gəlib çıxdı. Sonra o, Kuba və İspanyola (indiki Haiti) sahillərinə yollandı. Kolumb inanmışdı ki, o, Asiyaya gəlib çıxmışdır, İspaniyaya dönəndə kral Ferdinandı və kraliça İzabellanı öz raportları ilə əmin edirdi ki, o, hökmən qızıl tapacaqdır. Həm də o, yerli sakinləri hindlilər adlandırmaqla (indi bir sıra dillərdə, həmçinin Azərbaycan dilində «hindular» deyilir), güman edirdi ki, onları xristianlığa döndərmək üçün qızıl bir imkana malikdir. Dörd səfəri ərzində Karib dənizinin bütün başlıca adalarında və Mərkəzi Amerikanın qitə hissəsində sahilə çıxdı və hələ də inanırdı ki, o, Asiyadakı Hindistana gəlib çıxmışdır. Venetsiya dənizçisi Con Kabat İngiltərə kralı VII Henrinin lisenziyası ilə Amerikanın sahil xəttindəki Yeni İngiltərəni tədqiq etmişdi. Portuqaliya dəniz kapitanı Pedru Kabpal təsadüfən 1500-cü ildə Cənubi Amerikanı kəşf etmişdi, Florensiyalı Ameriqo Vesspuççi bir neçə səfərə qoşularaq, məktublarında həmin torpaqları Yeni Dünya coğrafiyası kimi təsvir etmişdi. Bu məktublar nəşr edildikdə, həmin torpaqların adı üçün «Amerika» («Ameriqo”dan sonra) sözü işlənmişdir. XVI əsrin ilk iki onilliyi Şimali və Cənubi Amerikaların şərq sahillərini tədqiq edən okean səfərlərinin şahidi oldu. Ferdinand Magellan (1480-1521-ci illər) 1519-cu ildə Dünya ətrafına səyahətə çıxdı. O, Cənubi Amerikanın qurtaracağındakı, sonra öz adı ilə adlanacaq boğazdan üzüb keçib, Sakit okeana çıxdı. Okeanla uzun müddət üzdükdən sonra indiki Filippin adalarına gəlib çıxdı. Burada o, yerli adamlar tərəfindən öldürüldü. Magellan dünya ətrafına ilk səyahət edən dənizçi oldu. Avropalılar Yeni Dünyada bu vaxt kəşf edilən torpaqlara üstünlük verdilər. Burada milyonlarla sivilizasiyalanmış əhali yaşayırdı. Lakin Amerikalar həqiqətən də avropalılar üçün yeni idi. Onlar orada çox tez qaydada işğal və istifadə imkanlarını gördülər. 1494-cu il Tordesilyas müqaviləsinə görə yeni kəşf edilən dünya Portuqaliya və İspaniya təsir sferaları kimi iki yerə bölündü və bu sənəd əsasında Cənubi Amerikanın əksər hissəsi İspan sferasına daxil olurdu. Şərqə tərəf, Xoş Ümid Burnu
216
ətrafında dövrə vurmaq yolu isə Portuqaliyaya qaldı, ancaq Atlantik okeanınıdan keçən yol isə ispanlara məxsus idi.
Yüklə 3,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|