HeydəR ƏLİyev ümumrespublika Olimpiadasında ndu- nun komandası finala

Kənd təsərrüfatının inkişaf perspektivlərinə həsr

olunmuş konfrans

M

üasir  arıçılığın  problemləri

və inkişaf xüsusiyyətləri

Naxçıvan Dövlət Univer si te -

tin də  (NDU)  “Müasir  arıçılığın

problemləri  və  inkişaf  xüsusiy -

yətləri”  mövzusunda  beynəlxalq

elmi-praktik  konfrans  keçirilib.

Konfrans  işti rakçıları  əvvəlcə  ali

məktəbin  Təbiətşünaslıq  və  kənd

təsərrüfatı  fakültəsinin  foyesində

universitet əməkdaşlarının arıçılıq

sahəsinə  aid  kitablarından  ibarət

sərgiyə baxıblar.

NDU-nun  müəllim  və  tə -

ləbələri ilə yanaşı, ölkəmizin bir sıra

ali  təhsil  ocaqlarının,  həmçinin

Türkiyənin Qars Qafqaz, Qara Dəniz

Texniki  universitetlərindən  dəvət

olunmuş mütəxəssis alimlərin, Zon-

quldaq, Qars, Ərdahan, Artvin Arı-

çılar  birliklərinin  əməkdaşlarının,

muxtar respublikanın aidiyyəti qu-

rumlarının, arıçı sahibkarların işti-

rak etdiyi beynəlxalq elmi-praktik

konfransı giriş sözü ilə universite-

tin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü

Saleh  Məhərrəmov  açıb.  Rektor

Azərbay canda qədim tarixə malik

arıçılığın X-XII əsrlərdə daha da in-

kişaf etdiyini, halallıq və zəhmət -

sevən əsas aqrar sahələrdən biri ol-

duğunu  bildirib.  Qeyd  olunub  ki,

regionda kənd təsərrüfatının digər

sahələri kimi, arıçılığın da inkişafına

dövlətimiz tərəfindən yüksək qayğı

göstərilir. Bu sahə ilə məşğul olan

sahibkarlara  dövlət  tərəfindən

güzəştli  kreditlər  verilir,  arıçılıq

məhsullarının  idxal  və  ixracına

əlverişli şərait yaradılır. Sonra rek-

tor Saleh Məhərrəmovun “Miqrasi-

yanın  arıların  parazitofaunasına

təsiri”  mövzusunda  məruzəsi

dinlənilib.

Konfransda çıxış edən Nax-

çıvan Muxtar Respublikasının Kənd

Təsərrüfatı naziri Elşad Əliyev mux-

tar  respublikada  arıçılığın  inkişa-

fından  danışıb.  Nazir  bildirib  ki,

Naxçıvanda  arı  ailələrinin  artı -

rılması,  eləcə  də  məhsuldarlığın

yüksəldilməsi üçün davamlı tədbir -

lər  görülür.  Bu  sahənin  inkişaf

etdirilməsi üçün 2014-cü ildə bank -

lar tərəfindən arıçılıqla məşğul olan

sahibkarlara  534  min  manat

həcmində kreditlər verilib. Bütöv -

lük də,  2000-2014-cü  illər  ərzində

dövlətin maliyyə dəstəyi ilə 103 arı-

çılıq layihəsi həyata keçirilib, Sa-

hibkarlığa  Kömək  Fondunun

güzəştli kreditləri hesabına 6000-dən

çox arı ailəsi alınıb. Kənd Təsərrüfatı

nazirinin sözlərinə görə, göstərilən

dövlət  qayğısı  hesabına  1  yanvar

2015-ci il tarixə arı ailələrinin sayı

69  min  432-yə  çatdırılaraq  bir  il

öncəki göstəricini 1,1 faiz üstələyib.

Trabzon  Qaradəniz  Texniki  Uni-

versitetinin professoru Sevgi Kolaylı

“Arı məhsullarından gələn sağlam-

lıq”  mövzusundakı  məruzəsində

Türkiyə də arıçılığın inkişafı, geniş

yayılmış  arı  cinsləri,  iqtisadi

göstəricilər barədə slaydlar şəklində

ətraflı məlumat verib. Azərbaycan

Arıçılar  Birliyinin  sədr  müavini

Elxan  Ələkbərov  “Azərbaycanda

arıçılığın mövcud və ziy yəti” möv-

zusundakı  məruzə sin də  arıçılığın

gəlirli  sahəyə  çevrilməsi  üçün  arı

ailələrinin bəslənməsi, çoxal dılması,

məhsuldar lı ğının artırılması məqsə -

dilə arı xəstəliklərinin vaxtında aş-

karlanması,  yaranma  səbəbləri nin

aydınlaş dı rılması  və  onlara  qarşı

görülməsivacib mübarizə tədbir lə -

rin  dən bəhs edib, bu sahədə mövcud

bəzi problemlərdən danışıb. 

Bu  cür  tədbirlərin  əhəmiy -

yətindən danışan Azərbaycan Dövlət

Pedaqoji Universitetinin Ekologiya

kafedrasının professoru Rauf Sul-

tanov bildirib ki: - “Naxçıvan Mux-

tar  Respublikası  Azərbaycanın

yeganə bölgəsidir ki, bütün sahələrə

olduğu kimi, burada arıçılığın da in-

kişafı ön plana çəkilir”.

Konfransda iştirakçıları ma-

raqlandıran suallar cavablandırılıb.

Sonra elmi-praktik konfrans

öz işini “Müasir metodlarla arıçılıq

məhsullarının istehsalı”, “Arıçılığın

yetişdirilmə istiqamətində inkişafı və

yem bazası”, “Arı xəstəlikləri və on-

lara qarşı mübarizə tədbirləri” möv-

zularında keçirilən bölmə iclasları ilə

davam etdirib. Bölmə iclaslarının so-

nunda  iştirakçılara  sertifikatlar

təqdim olunub.

Aprel  ayının  25-də  isə  kon-

frans  iştirakçıları  Naxçıvandakı

nümunəvi arıçılıq təsərrüfatları ilə,

həmçinin Şahbuz şəhərindəki “Şah-

bal” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiy -

yətində arıçılıq məhsullarının ema-

lı prosesi ilə tanış olublar. 

Qeyd edək ki, konfrans işti-

rakçıları  Naxçıvan  Muxtar  Res -

publikası  ərazisindəki  tarix  və

mədəniyyət abidələri ilə tanış olub,

müqəddəs  yerlərdən  biri  Əshabi-

Kəhfi ziyarət ediblər.

Mina Qasımova

NDU-nun Mətbuat şöbəsinin əməkdaşı

Müasir arıçılığın problemləri və

inkişaf xüsusiyyətləri

4 / GÜNDƏM                                                                                  

YENİ FİKİR

MAY 2015

N

axçıvan Dövlət Universiteti-

nin  İqtisadiyyat  kafedrası-

nın  müdiri,  iqtisad  elmləri

doktoru, professor Ağarza Rüstəmov

“Avropa  Nəşr  Mətbuat  Evi”

tərəfindən  “Ən  yaxşı  vətənpərvər

tədqiqatçı alim” qızıl medalı ilə təltif

olunub. “Avropa Nəşr Mətbuat Evi”

mükafat komissiyasının qərarı ilə ta-

nınmış iqtisadçı alim yüksək ixtisas-

lı elmi kadrların hazırlanmasındakı

səmərəli fəaliyyətinə, ölkədə aparılan

iqtisadi  islahatlarda  yaxından

iştirakına və iqtisadiyyat elminin in-

kişafındakı xidmətlərinə görə bu ada

layiq görülüb. 

Naxçıvan  Dövlət  Universite -

tində  keçirilən  təqdimetmə  məra -

simində  "Avropa  Nəşr  Mətbuat

Evi”nin prezidenti  Şöhrət Səlimbəyli

müsabiqə  komissiyasının  Ağarza

Rüstəmovun elmi-pedqaqoji fəaliy -

yətini  araşdırdıraraq  bu  mükafatla

təltif etmək haqqında yekdil qərara

gəldiyini  bildirib.  O,  Ağarza

müəllimin  alim-pedaqoq  kimi  qa-

zandığı  elmi  nailiyyətlərdən,

vətənpərvər,  nəcib  insan  olmasın-

dan danışaraq qızıl medalı professora

təqdim edib.

Universitetin rektoru,

AMEA-nın  müxbir  üzvü  Saleh

Məhərrəmov  kollektiv  adından

Ağaqza müəllimi təbrik edərək qeyd

edib ki, 40 ilə yaxındır ki, pedaqoji

fəaliyyət göstərən Ağarza Rüstəmov

müxtəlif  illərdə  Naxçıvan  Dövlət

Universitetinin Ümumi texniki fənlər,

İqtisad, Hüquq fakültələrində dekan

müavini və dekan vəzifələrində çalı-

şıb, hazırda İqtisadiyyat kafedrasının

müdiridir. 2007-ci ildə NDU-nun 40

illik  yubileyi  ərəfəsində  professor

Ağarza  Rüstəmovun  uzunmüddətli

səmərəli  elmi-pedaqoji  fəaliyyəti

yüksək  qiymətləndirilib,  ölkə

Prezidentinin sərəncamı ilə “Tərəqqi”

medalına layiq görülüb. 2013-cü ildə

isə BMT yanında Beynəlxalq İnfor-

masiyalaşdırma  Akademiyasının

həqiqi üzvü seçilib. Ağarza Rüstəmov

istər respublika miqyaslı, istərsə də

xarici ölkələrdə elmi konfranslarda çı-

xışları, çoxsaylı elmi jurnallarda dərc

olunan məqalə və tezisləri ilə özünü

məhsuldar alim kimi təsdiq edib. O,

eyni zamanda Rusiyanın “Mejduna-

rodnıy nauçnıy” və “Mejdunarodnıy

Texniko-ekonomiçeskiy” jurnallarının

və Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Kənd

Təsərrüfatının iqtisadiyyatı və təşkili

institutunun elmi xəbərləri jurnalının

redaksiya heyətinin də üzvüdür. Pro-

fessor Ağarza Rüstəmovun elmi kadr-

ların  hazırlanmasında  da  geniş

fəaliyyəti var. Ondan çox aspirant və

dissertanta rəhbərlik etmiş, hazırda ix-

tisaslaşmış dissertasiya şurasının sədr

müavini vəzifəsini daşıyır.

Alim-pedaqoqun  həmkarları

çıxış edərək qeyd ediblər ki, Ağarza

Rüstəmov  müəllimlik  peşəsini

ürəkdən  sevən  və  sevdirən  ziyalı

kimi,  Naxçıvan  Dövlət  Universite -

tində dərs dediyi tələbələrinin dərin

hörmətini  qazanıb.  O,  bu  gün  də

tələbələrin  iqtisadiyyat  elminə

dərindən yiyələnməsi üçün əlindən

gələni əsirgəmir. 

Mehriban SULTAN

NDU-nun Mətbuat şöbəsinin müdiri

İqtisadçı alim qızıl medalla

təltif olunub

N

axçıvan  Dövlət  Universi -

tetində “Naxçıvan və Şərqi

Anadolu  abidələri”  möv -

zusunda Beynəlxalq Simpozium ke-

çirilib.

Azərbaycan,  Türkiyə,  İran,

Əfqanıstan,  Rumınya  da  daxil

olmaqla  5  ölkədən  56  alimin,

həmçinin  NDU-nun  müəllim  və

tələbələri ilə birlikdə, ölkəmizin bir

sıra ali təhsil ocaqlarının,  AMEA-nın

müvafiq  elmi  tədqiqat  institutları-

nın,  AMEA  Naxçıvan  bölməsinin

əməkdaşlarının, Türkiyənin Ağrı İb-

rahim Çeçen, Ərzurum Atatürk, An-

kara  Qazi,  Qars  Qafqaz,  Elazığ  və

digər universitetlərindən dəvət olun-

muş memarlıq üzrə mütəxəssislərin

də iştirak etdiyi beynəlxalq simpo-

ziumun plenar iclası başlanmazdan

əvvəl, Naxçıvan Dövlət Universiteti

ərazisində - Memarlıq və Mühəndislik

fakültəsinin  ətrafında  Türkiyənin

Ağrı İbrahim Çeçen,  Ankara Qazi,

Ərzurum Atatürk  və Naxçıvan Dövlət

Universitetlərinin  əməkdaşlarının

birgə  səyi  nəticəsində  daşdan

düzəldilmiş heykəllərin açılışı olub.

Ağrı İbrahim Çeçen Universitetinin

müəllimi Naci Edi heykəllər haqqında

məlumat verib. Vurğulanıb ki, sim-

poziumdan  15  gün  öncə  Naxçıvan

Dövlət  Universitetində    heykəl

hazırlanma işlərinə Türkiyə tərəfindən

7 memar qatılıb. Naxçıvana aid olan

yerli travertin daşından hazırlanmış

heykəllərdə iki ölkənin milli dəyərləri

əks olunub. Ağrı Ibrahim Çeçen Uni-

versitetinin    müəllimi  Bilal  Hano

tərəfindən  hazırlanmış  “Heydər

Əliyev-Atatürk”, həmin universitetin

müəllimi Naci  Edinin “Azərbaycan

bayrağı” və assistantı Ozan Baycan

ilə birgə hazırladıqları “Azərbaycanın

yüksəlişi”,  Ankara  Qazi  Universi -

tetinin  müəllimi  Tulay  Özkulun

“Sütun  və  ay”,  Ərzurum  Atatürk

Universitetinin müəllimi Volkan Do-

ğanın  “Buğa”  əsərləri  haqqında

qonaqlara ətraflı məlumat verib.

Tədbir universitetin Magistra-

tura  fakültəsində  davam  etdirilib.

Əvvəlcə  foyedə  Naxçıvan  Dövlət

Universitetinin  Memarlıq  və

Mühəndislik,  İncəsənət  fakültələri

tələbələrinin  əl  işlərindən  ibarət

sərgiyə baxış olub. Sərgidə nümayiş

olunan  müasir  binaların  maketləri

və onların müasir layihələri, həmçinin

mövzu  və  kolorit  baxımından

orijinallığı ilə seçilən əsərlər sərgi iş-

tirakçılarında böyük maraq doğurub.

Türkiyənin Ağrı İbrahim Çeçen

və Naxçıvan Dövlət Universitetlərinin

birgə  səyləri  nəticəsində  gerçək -

ləşdirilən beynəlxalq simpoziumun

plenar iclasında ilk olaraq Azərbaycan

və Türkiyə şəhidlərinin əziz xatirəsi

bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Hər

iki  ölkənin  dövlət  himnləri

səsləndirildikdən sonra, hər iki  ali

təhsil  ocağının  tanıtım  filmləri  nü-

mayiş olunub.

Plenar  iclasda  giriş  sözü  ilə

çıxış edən Naxçıvan Dövlət Univer-

sitetinin rektoru AMEA-nın müxbir

üzvü Saleh Məhərrəmov Azərbaycan

və  Türkiyə  arasındakı  dostluq  və

qardaşlığın  Azərbaycan  xalqının

ümummilli  lideri  Heydər  Əliyevin

“Bir millət, iki dövlət!” ideyası altında

daha  da  möhkəmlənməsindən

danışıb.  Bu  əlaqələrin  inkişafında

elm,  təhsil  müəssisələri  arasında

tərəfdaşlığın xüsusi əhəmiyyət kəsb

etdiyini vurğulayan rektor qeyd edib

ki,  dünyanın 80-dən çox tanınmış

universiteti ilə tərəfdaşlıq edən bu ali

məktəb  Türkiyə  universitetləri  ilə

əməkdaşlığa xüsusi əhəmiyyət verir.

Universitet qardaş ölkənin 40-a yaxın

ali  təhsil  ocağı  ilə  elm,  təhsil,

mədəniyyət,  idman  sahəsində

əməkdaşlığa  malikdir.  Naxçıvan

Dövlət  Universitetinin  Türkiyə  ali

məktəbləri, həmçinin digər ölkələrin

ali təhsil müəssisələri arasında tələbə

və  akademik  heyətin  mübadiləsini

həyata keçirmək  məqsədi daşıyan

Mövlana Mübadilə Proqramının iş-

tirakçısı  olduğunu  bildirən  rektor

Saleh Məhərrəmov, Azərbaycan və

Türkiyə arasında dostluq və birliyin

möhkəmlən mə sində 

elm 

və

incəsənətin müstəsna rolundan da-

nışıb. Natiq, simpoziumun əhəmiy -

yətindən danışıb, onun işinə uğurlar

arzulayıb. Bildirilib ki, Azərbaycanın

tarixi  abidələri  dövlətimizin

qədimliyinin  gös təricisidir.  Maddi

mədəniyyət  abidələrimizin  böyük

əksəriyyətinin  işğal  olunmuş

ərazilərdə yerləşdiyini bildirən rektor

diqqətə çatdırıb ki, ermənilər tarixi ir-

simizi  dünyaya  öz  memarlıq

nümunələri kimi təqdim etməyə ça-

lışırlar. Bu cür tədbirlərin keçiril məsi,

memarlıq nümunələrinə diqqətin ar-

tırılması tarixi irsimizin saxtalaşdı-

rılmasının qarşısını almağa müsbət

təsir göstərəcək.

Ağrı İbrahim Çeçen Universi-

tetinin rektoru professor-doktor İrfan

Aslan  rəhbərlik  etdiyi  universitet

haqqında  ətraflı  məlumat  verib,

tədbirin təsis edilməsinin məqsədini

memarlıq  nümunələrinin  bərpasına

diqqəti artırmaqdan ibarət olduğunu

bildirib. “Abidələr, sənət əsərləri və

mədəni  miras,  bir  millətin  kimliyi,

varlığının sübutudur”- deyən rektor

həmçinin,  Naxçıvan  və  Naxçıvan

Dövlət  Universiteti  haqqında  xoş

təəssüratlarını bölüşüb. 

Ağrı İbrahim Çeçen Universi-

tetinin  rektor  köməkçisi  professor-

doktor Kamal Polad iki xalqın tarixi

bağlılığını,  eyni  söykökə  malik  ol-

duğunu  isbat  edən  ortaq  mədəniy -

yətlərin  təbliği  baxımından  bu  cür

simpoziumların  təşkilini  yüksək

qiymətləndirib.

AMEA-nın  müxbir  üzvü,

memar Cəfər Qiyasi “Türk memarlıq

tarixinin  birgə  araşdırılması”

mövzusundakı  məruzəsində  Nax -

çıvanın təkcə Azərbaycanın deyil, bü-

tün türk dünyasının nüfuzlu memarlıq

mərkəzlərindən biri olduğunu nəzərə

çatdırıb.

Sonra  xatirə  hədiyyələri  və

heykəllərin  quraşdırılmasında əməyi

keçən memarlara Naxçıvan Dövlət

Universitetinin sertifikatları təqdim

olunub.

Plenar  iclasın  yekununda

Naxçıvan  Dövlət  Universitetinin

İncəsənət  fakültəsinin  müəllim  və

tələbələri  konsert proqramı ilə çıxış

ediblər. Konsertdə Azərbaycan klas-

sik  musiqisinin  görkəmli  nüma -

yəndələri Ü.Hacıbəyovun, Q.Qaray-

evin, T.Quliyevin, F.Əmirovun, R.Mi-

rişlinin, R.Hacıyevin ölməz bəstələri,

türk mahnıları səsləndirilib. 

Sonra simpozium öz işini “Ta-

rix”,  “Memarlıq”,  “Mədəniyyət”

və  “İncəsənət”  mövzularında

keçirilən bölmə iclasları ilə davam

etdirib.  Bölmə  iclaslarında  “Nax -

çıvan körpüləri”, “Azəri-türk naxış

sənət vəhdətinə yeni elmi yanaşma

tərzi”, “Naxçıvan və Şərqi Anadolu

ləhcələrinin  ortak  türk  mə -

dəniyyətinə təsiri”  və s. mövzular

dinlənilib. 

İki gün davam edən beynəlxalq

simpoziumun yekununda Naxçıvan

Dövlət Universitetinin elmi işlər üzrə

prorektoru, dosent Mübariz Nuriyev

bildirib ki,- “Bu tədbirdə xalqlarımızın

mədəniyyətini, tarixini, sənətini, me-

marlığını  öyrənməklə  bərabər,

Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi

olan Naxçıvana qarşı ərazi iddiaları

edən ermənilərə tutarlı cavablar ve-

rildi. Hazırlanan heykəllər isə tarixə

yazıldı”.

Qeyd  edək  ki,  qonaqlar  uni-

versitet Kampusunu gəzib, Naxçıvan

Muxtar  Respublikası  ərazisindəki

tarix,  mədəniyyət  və  memarlıq

abidələri ilə tanış olublar.

Mina Qasımova

NDU-nun Mətbuat şöbəsinin

əməkdaşı

Naxçıvan və Şərqi Anadolu abidələri mövzusunda

beynəlxalq simpozium

B

akı  şəhərində  Rabitə  və

Yüksək Texnologiyalar Na-

zirliyinin,  Heydər  Əliyev

Fondunun,  Təhsil  Nazirliyinin  və

AMEA-nın İnformasiya Texnologi-

yaları İnstitutunun birgə təşkilatçılığı

ilə 17 May - Dünya Telekommuni -

kasiya  və  İnforma siya  Cəmiyyəti

Gününə  həsr  olunan  “Ali  məktəb

tələbələri arasında informatika üzrə

Ümumrespublika Olimpiadası” ke-

çirilib. Naxçıvan Dövlət Universite-

tinin  “NDU”  komandası  da

Universitetin  Həmkarlar  İttifaqı

Komitəsinin  sədri,  riyaziyyat  üzrə

fəlsəfə  doktoru,  dosent  Elşən

Məmmədovun rəhbərliyi ilə həmin

olimpiadaya qatılıb.

Qafqaz Universitetində olim-

piadanın  1-ci  mərhələsi  keçirilib.

Hər  təhsil  müəssisəsindən  maksi-

mum  5  komandanın  iştirak  edə

biləcəyi  olimpiadada  NDU-nu  1

komanda təmsil edib. İlkin mərhələdə

respublikanın  17  ali  təhsil

müəssisəsindən  66  komandanın

iştirakı  ilə  keçirilən  olimpiadanın

birinci  mərhələsində  uğurla  çıxış

edən Naxçıvan Dövlət Universiteti-

nin  informatika  komandası  final

mərhələsinə vəsiqə qazanıb. “NDU”

komandası müasir informasiya-kom-

munikasiya  texnologiyalarının

mənimsənilməsi  və  tətbiqi,  infor -

matika  sahəsində  nəzəri  bilik

səviyyəsi ilə fərqlənərək finala çıxıb.

Mina Qasımova

NDU-nun Mətbuat şöbəsinin əməkdaşı

Ümumrespublika Olimpiadasında

NDU-nun komandası finala vəsiqə qazanıb

5 / GÜNDƏM                                                                                  

YENİ FİKİR

MAY 2015

Ulu

Tanrının  Azərbaycan

_

xalqına  bəxş  etdiyi

əvəzolunmaz  şəxsiyyət,  xalqımızı

çıxılmaz vəziyyətdən, parçalanma,

məhv olma təhlükəsindən qoruyaraq

onu müstəqil, iqtisadi cəhətdən güclü

dövlətlərin sırasına daxil edən ümum-

milli liderimiz Heydər Əlirza oğlu

Əliyevi  bütün  dünya  ən  böyük,

uzaqgörən siyasətçi kimi qəbul edir.

Elmin müxtəlif sahələrində o sahə

üzrə ixtisaslaşmış alim qədər zəngin

“bilik ehtiyatına, yüksək erudisiya-

ya, fenomenal yaddaşa, heyrətamiz

təhlil qabiliyyətinə, hər bir mövzu-

ya  yaradıcı  münasibətinə”  görə

Heydər Əliyev elə bir ensiklopedist

şəxsiy yətdir ki, əminik ki, doqquz

yüz il də, doqquz min il də, doqquz

milyon  il  də  bundan  sonra,

Azərbaycan xalqı yaşadığı müddətdə

onun adı daim böyük qürur və iftixar

hissilə çəkiləcəkdir. Xalqımızın xi-

laskarının hələ Azərbaycan SSRİ-nin

tərkibində olarkən böyük cəsarətlə

dilə  gətirdiyi  fikirləri,  siyasi

fəaliyyəti, dövlət idarəçiliyi cildlərə

sığa bilməyəcək yüzlərlə tədqiqatın

obyektidir.  Ulu  öndərin  təkcə

Azərbaycan ədəbiy yatının görkəmli

nümayəndələrinin  yubiley  tədbir -

lərinin keçirilməsi, ev-muzeylərinin

təşkili,  əsərlərinin  akademik

nəşrlərinin hazırlanması, ədəbiyyat

xadimlərinin hərtərəfli dövlət qayğısı

ilə əhatə olunması ilə bağlı gördüyü

tədbirlərdən bəhs edən onlarla kitab

və  monoqrafiyalar  yazılmışdır  və

şübhəsiz ki, bundan sonra da yüzlərlə

belə  sanballı  əsərlər  yazılacaqdır.

Fiolologiya elmləri doktoru Vilayət

Quliyevin  tətrib  etdiyi  “Heydər

Əliyev. Ədəbiyyatın yüksək borcu və

amalı”,  “Heydər  Əliyev  və  Azər -

baycan ədəbiyyatı”, Almaz Ülvinin

“Ədəbiyyat ömrü yaşayan ədəbiyyat

memarı”,  Tərlan  Novruzovun

“Heydər  Əliyev  və  ədəbiyyat

məsələləri” kitabları belə əsərlərin

bariz nümunələridir. 

1973-cü  ildə  İmadəddin

Nəsiminin 600 illiyinin YUNESKO-

nun  tədbirlər  planına  salınması,

1976-cı ildə “Azərbaycan poezi ya -

sın da  xəlqilik  və  realizmlə  səciy -

yələnən yeni ədəbi məktəbin banisi,

həm  də  siyasi  xadim  –  Qarabağ

xanlığının baş vəziri”  Molla Pənah

Vaqifin  Şuşada  məzarının  üstündə

əzəmətli  məq bərənin  ucadılması,

Gürcüstanda Mirzə Fətəli Axundo -

vun, Mirzə Şəfi Vazehin məzarlarının

abadlaş dırılması  və  büstlərinin

qoyulması, Nəriman Nərimanovun

mənzilinin satın alınaraq ev-muzeyə

çevrilməsi, Cəlil Məmmədquluzadə -

nin yaşadığı binaya xatirə lövhəsi vu-

rulması, 1970-ci ildə anadan olma-

sının 100 ili tamam olan Nəriman

Nərimanovun  düz  iki  il  mübarizə

aparılaraq, 1972-ci ildə yubileyinin

geniş şəkildə qeyd edilməsinə nail ol-

ması,  1979-cu  ildə  “Azərbaycanın

böyük şairi və mütəfəkkiri Nizami

Gəncəvinin  irsinin  öyrənilməsini,

nəşrini və təbliğini daha da yaxşı-

laşdırmaq haqqında” qərarı, bunun-

la bağlı olaraq şairin o zaman “Ki-

rovabad” adlanan doğma vətənində

“Yeni Gəncə” adlı peyk-şəhərin ya-

radılması  ilə  Gəncə  toponiminə

yenidən  həyat  verilməsi,  1981-ci

ildə Azərbaycan KP MK-nın Nizami

Gəncəvinin yuvarlaq rəqəm olması-

na baxmayaraq, 840 illik yubileyinin

qeyd edilməsi ilə bağlı qərarı, 1981-

ci  ildə  Bakıda  Cəlil  Məmməd -

quluzadənin ev-muzeyinin yaradıl-

ması haqqında qərar, 1994-cü ildə

Cəlil Məmməd quluzadənin 125 illik

yubileyinin keçirilməsi, həmin ildə

Bakı  şəhərində,  1999-cu  ildə  isə

Naxçıvanda  ev-muzeyinin  açılışı,

1981-ci ildə Hüseyn Cavidin anadan

olmasının 100 illiyinin keçirilməsi ilə

bağlı  qərar,  1992-ci  ildə  Hüseyn

Cavidin doğum gününün Naxçıvan-

da  geniş  qeyd  edilməsi,  1994-cü

ildə Məhəmməd Füzulinin 500 illik

yubileyinin dünya miqyasında qeyd

olunması, 1996-cı ildə Naxçıvanda

Hüseyn Cavid məqbərəsinin açılışı

və  s.  tədbirlər  ulu  öndərimizin

Azərbay can ədəbiyyatına, mədəniy -

yətinə  olan  diqqət  və  qayğısının,

hörmət  və  ehtiramının,  vətən -

pərvərliyinin,  təəs sübkeşliyinin

nəticələridir.

Ulu öndərimizin ədəbiyyata

olan tükənməz sevgisi, bağlılığı və

marağı, onu həyatının tərkib hissəsi,

mənəvi qidasının əsası hesab etməsi,

dəfələrlə  çıxışlarında  özünün  də

qeyd etdiyi kimi, sübut olunmağa eh-

tiyacı olmayan bir aksiomdur. Bunun

səbəbi isə ondadır ki, “sənət həyat

üçündür”  prinsipinə  sadiq  qalan

qədim  və  zəngin  Azərbaycan

ədəbiyyatı  tarixin  bütün  dönəm -

lərində ümumxalq mənafeyini ifadə

və  müdafiə  etmiş,  xalqın  arzu  və

istəklərini  əks  etdirmiş,  bədii

əsərlərdə vətənpərvərlik ruhu aşıla -

ma ğı ən ali və müqəddəs vəzifəsi və

məqsədi kimi qəbul etmişdir. Dərin

humanizmi, demokratikliyi, əməkçi

insana və qadına yüksək münasibəti

ilə seçilən, zülm və ədalət, hökmdar

və xalq mövzu larını hərtərəfli və ge-

niş planda işləyərək əsrinin hökm -

darlarını ədaləti əldə bayraq kimi tut-

mağa çağıran Nizami Gəncəvi, diri-

diri  dərisi  soyulsa  da,  düşmənin

qarşısında  məğrur  dayanaraq

əyilməzlik  nümunəsinə  çevrilən

İmadəddin Nəsimi, Azərbaycan dilini

dövlət və şeir dilinə çevirmiş, vahid

Azərbaycan  dövləti  yaratmaq  uğ-

runda  mühari bələr  aparmış  şair

dövlət başçımız Şah İsmayıl Xətayi,

ana  dilində  əvəzolunmaz  sənət

nümunələri yaradan, dünyamiqyas-

lı filosof, böyük alim, “qəlb şairi”

Məhəmməd  Füzuli,  əsərlərində

XVIII əsrdə Azərbay canın ziddiy -

yətlərini, sevincini və kədərini əks

etdirən dövlət xadimi və şair Molla

Pənah  Vaqif    və  adlarını  qeyd

etmədiyimiz digər ədəbiyyat xadim -

ləri  Azərbaycan  xalqının  mənafe -

yinin müdafiəsi, milli-mənəvi dəyər -

ləri mizin qorunması yolunda mübari -

zə nin ön cərgələrində getmiş lər. XX

əsrin əvvəllərində xalqımızın milli

oyanış  və  özünüdərk  ideyalarına

ardıcıl  xidmət  göstərən  görkəmli

sənətkarlarımızdan biri də Heydər

Əliyevin  “ədəbiyyatımızın  və

mədəniyyətimizin  klassiki”  adlan -

dırdığı, vətən, millət, dil kimi milli

dəyərlər uğrunda mübarizə aparan

Cəlil Məmmədquluzadədir. Ədəbiy -

yatımızın  hamisi  Heydər  Əliyev

1994-cü  ildə  Cəlil  Məmməd -

quluzadənin ev-muzeyinin fəxri qo-

naqlar  kitabına  yazdığı  ürək

sözlərində  bu  muzeyin  açılışını

“Cəlil  Məmmədquluzadənin  yara-

dıcılığına, onun ədəbi-mədəni irsinə,

xalqımızın  tarixinə  əvəzsiz  xid -

mətlərinə verilən yüksək qiymətin

rəmzi” hesab etmişdir. Böyük ədibin

öz  xalqı  qarşısındakı  xidmətlərini

dövlət  səviy yəsində  yüksək

qiymətləndirən  də,  xatirəsinin

əbədiləşdirilməsi üçün mümkün olan

bütün tədbirləri həyata keçirən də,

hələ gənc yaşlarından o zaman SSRİ-

nin  deputatı  olan  qızı  Münəvvər

xanımla  görüşərək  Mirzə  Cəlil

haqqında  ətraflı  maraqlanan  da,

“Ölülər”i dünya ədəbiyyatında ana-

loqu olmayan əsər” adlandıran da,

onun yaradıcılığını tükənməz xəzinə,

dibi  görünməyən  bir  dərya  hesab

edən  də  ümummilli  lider  Heydər

Əliyev  olmuşdur.  Cəlil  Məmməd -

quluzadənin  ev  muzeyi  Naxçıvan

şəhərində İ.Məmmədov küçəsində

yerləşən  evində, Azərbaycan  Res-

publikasının    Prezidenti  Heydər

Əliyevin 1998-ci il 31 dekabr tarixli

sərəncamı ilə yaradılmış, 13 oktyabr

1999-cu  ildə  baş  tutmuş  muzeyin

açılış  mərasimində  şəxsən  iştirak

edən Heydər Əliyev nitq söyləmişdir.

Çıxışının sonunda möhtərəm Prezi-

dentimiz  Mirzə  Cəlil  irsinin,

şəxsiyyəti və xidmətlərinin Azərbay -

can xalqının qəlbində yaşayacağını

bildirmişdir. Ulu öndər üçün Cəlil

Məmmədquluzadə  təkcə  bizim

keçmişimiz, ədəbiyyat tariximizin bir

dövrü, mərhələsi deyil, o həm də bi-

zim bugünümüz, canlı müasirimiz-

dir.  Onun  şəxsiyyəti  çox  az  sayda

ədiblərə qismət olan həmişəyaşarlıq

qazanmışdır, yaradıcılığı isə öz ak-

tuallığı, müasir dövrümüzlə səsləş -

məyi baxımından diqqəti cəlb edir.

Ümummilli  lider  Cəlil  Məmməd -

quluzadənin nə özündən əvvəl, nə də

sonra yaşamış görkəmli şəxsiyyət -

lərdən heç kimə bənzəmədiyini xü-

susi olaraq vurğulamışdır. Maraqlı

məqam  budur  ki,  ümummilli

liderimiz Mirzə Cəlilin fəaliyyətinin

bütün  sahələrini  eyni  dərəcədə

qiymətləndirmişdir. Ulu öndərimiz

üçün milli şüurun və müstəqillik ide-

yalarının formalaşdırılmasında Cəlil

Məmmədquluza dənin bədii yaradı -

cılığı, səhnə əsərləri nə qədər mühüm

əhəmiyyət  kəsb  edirsə,  “Molla

Nəsrəddin” jurnalı, onun felyeton və

məqalələri  də  bir  o  qədər

əhəmiyyətlidir.  Mirzə  Cəlilin

“Ölülər” tragikomediyası haqqında

hələ  o  illərdə  S.M.Qənizadə,

H.Cavid, N.Nərimanov, N.Vəzirov,

Ü.Hacıbəy ovun müxtəlif məzmunlu

müsbət fikirləri dərc olunmuşdur. Bu

əsəri bəziləri N.Qoqolun “Müfəttiş”,

bəziləri  V.Hüqonun  “Səfillər”

əsərlərilə müqayisə etmişlər. Ümum-

milli  lider  isə  “Ölülər”i  hətta

V.Şekspirin əsərlərilə də müqayisə

etməyi  düzgün  hesab  etməyərək

onu  dünya  ədəbiyyatında  analoqu

olmayan  bir  əsər  adlandırmışdır:

““Ölülər” əsəri ölməz əsərdir”. O,

bizə bu gün də lazımdır, çünki bu gün

də  dini  təhrif  edənlər,  dindən  öz

məqsədi  üçün  istifadə  edərək

xalqımızı cəhalətə uğratmağa çalı-

şanlar az deyil”. Həqiqi ziyalı kimi

Heydər  Əliyev  bu  əsərin  ədəbiy -

yatşünaslıqda sosialist ideolo giyası

ilə ateizm təbliğ edən bir əsər kimi

qələmə verilməsinə də qarşı çıxaraq,

əsərin  dini  deyil,  dini  mövhumatı

tənqid  hədəfi  seçdiyini,  islami

dəyərlərin  isə  bizim  bütün  klassik

ədəbiy yatımızdan qırmızı xətlə keç-

diyini xüsusi olaraq vurğulamışdır.    

Azərbaycan ədəbiyyatşünaslı -

ğında  həmişə  yüksək  qiymətlən -

dirilən Cəlil Məmmədquluzadənin

yara dıcılığına  dəyişən  zaman  və

şərait daxilində yenidən müraciətin

zəruri olduğunu da ilk dəfə böyük

uzaqgörən  şəxsiyyət  olan  Heydər

Əliyev xüsusi olaraq vurğulamışdır.

Əgər vaxtilə böyük satirik şairimiz

Mirzə Ələkbər Sabir özünü dəryada

qərar  tutan  bir  qocaman  dağa

bənzədirdisə, ümummilli liderimiz

Cəlil  Məmməd quluzadə  yaradı -

cılığını  elə  o  dibi  görünməyən

dəryanın  özünə  bənzətmişdir:

“Doğrudur, Cəlil Məmmədquluzadə

yaradıcılığı  elə  bir  dəryadır  ki,  o

dəryanın  dibinə  gedib  çatmaq,

hamısını əhatə etmək mümkün de-

yildir.  Güman  edirəm  ki,  hələ  bir

neçə  nəsil  Azərbaycan  tarixçisi,

ədə biyyatşünası,  sənətşünası,  si -

yasət şünası, alimi Cəlil Məmməd -

quluzadə  xəzinəsini  araşdıracaq,

onu  tədqiq  edərək  yeni  kəşflər

edəcəkdir”.  Xalqımızın  xilaskarı,

ədəbiyyatımızın  hamisi  Heydər

Əliyevin söylədiyi bugün də aktu-

al olan bu sözlər mirzəcəlil şünas -

lıqda çox mühüm addımların atıl ma -

sına və alim lərimizin dəyərli elmi-

tədqiqat  əsərlərinin  meydana

gəlməsinə səbəb olmuşdur. 

Dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev

klassik  Azərbaycan  ədəbiyyatının

görkəmli  nümayəndələrinin  yara-

dıcılığını izah və şərh etməklə qal-

mamış, öz dövrünün ədəbiyyatına da

təsir etmiş, onu yeni ideyalara, milli

və  dövlətçilik  taleyi  ilə  bağlı

istiqamətə yönəltmişdir. Sevindiri-

ci bir haldır ki, bugün ümummilli li-

derimizin siyasi kursu onun layiqli

davamçısı möhtərəm prezidentimiz

İlham Əliyev tərəfindən həyata ke-

çirilir.  Onun  23  yanvar  2006-cı  il

tarixli sərəncamına əsasən “Molla

Nəsrəddin” jurnalının 100 illik yu-

bileyi  respublikamızda  layiqincə

qeyd olunmuşdur. Azərbaycan Res-

publikasının  Prezidenti  İlham

Əliyevin  “Cəlil  Məmməd qulu -

zadənin 140 illik yubileyi haqqında”

2009-cu  il  6  fevral  tarixli  sərən -

camına  uyğun  olaraq  görkəmli

yazıçı  Cəlil  Məmmədquluzadənin

140 illik yubileyinin qeyd olunma-

sı  fikrimizi  bir  daha  təsdiqləyir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali

Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov

isə Naxçıvan elminin, ədəbiyyat və

mədəniyyətinin  əvəzolunmaz  ha-

misidir!

Sonda  onu  qeyd  etmək

istərdim ki, ulu öndərimiz Heydər

Əliyevin  Azərbaycan ədəbiyyatının

klassiklərinin  şəxsiyyətinə,  yara -

dıcılığına  və  fəaliyyətinə  verdiyi

yüksək  dəyər  təkcə  ədəbiy -

yatşünaslıq elmində deyil, həm də

azərbay can şünaslıq 

tarixində

mühüm  əhəmiyyətə  malikdir.

Ümummilli  lider  Heydər  Əliyev

Azərbaycan  ədəbiyyatının  klas -

siklərinə  təkcə  büst  və  heykəllər

ucaltmaqla qalmamış, eyni zaman-

da onlar haqqındakı dəyərli və heç

bir dəyişikliyə uğraya bilməyəcək

fikirlərilə onlara ən nəhəng mənəvi

abidəni də ucaltmışdır. Məhz buna

görə  də,  bənzərsiz  dünyamiqyaslı

siyasətçi olan ümummilli liderimi-

zin  xalqımızın  qəlbində  və

fikirlərində  əbədi  yaşayacağına

əminik! 

AYGÜN ORUCOVA

AMEA Naxçıvan Bölməsinin

elmi işçisi