HeydəR ƏLİyev ümumrespublika Olimpiadasında ndu- nun komandası finala
Yüklə 2,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların VII regional elmi konfransı Redaktor: Şəhla Şirəliyeva
- Naxçıvan şəhəri, Universitet şəhərciyi Telefonlar: 544-08-61 (13-60)
- Birliyində ofset üsulu ilə çap olunmuşdur. 6/ SƏRBƏST YENİ FİKİR MAY 2015
- Həqiqət okeanının sahilində
- Nəhənglərin çiynində dayan- mış uzaqgörən alim
- Ötən saydakı məntiqi sualların cavabları
- (H.Əliyev)
- (Viktor Huqo)
- (Aristotel)
|
ÜMUMMİLLİ LİDER HEYDƏR ƏLİYEV VƏ AZƏRBAYCAN ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ N axçıvan Dövlət Universite tində Magistrantların yeddinci regio- nal elmi konfransı keçirilib. Konfrans magistraturanın fəaliyyətini əks etdirən “Elmin baş- lanğıc yolu” filminin nümayişi ilə baş- layıb.
Konfransı giriş sözü ilə açan universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov əlamətdar hadisə münasibətilə ma- gistrantları təbrik edib. Rektor, universitetdə magistratura üzrə təhsilin səviyyəsindən, ali təhsil ocağının re- gionda elmi potensialın formalaş- masında aparıcı rolundan, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Cənab Vasif Talıbov tərəfindən magistrantların işlə təmin olunması- nın daim diqqət və nəzarətdə saxla- nılmasından, qarşıda duran vəzi - fələrdən ətraflı danışıb. Bu ali təhsil ocağına göstərilən diqqət və qayğının nəticəsində hazırda burada xalq təsərrüfatı, elm, təhsil və mədə niy - yətin müxtəlif sahələrində ən zəruri ehtiyac duyulan kadrların hazırlan - ması, yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin yetişməsi istiqamətində mühüm işlər görüldüyünü bildirən rektor, kon - fransın işinə uğurlar arzulayıb. Konfransda universitetin elmi işlər üzrə prorektoru, dosent Müba- riz Nuriyev, Magistratura üzrə dekan, dosent Etibar Məmmədov çıxış edərək bildiriblər ki, magistrantların təhsil alması üçün universitetdə kifayət qədər münbit şərait yaradılıb, maddi-texnika baza formalaşıb. Qeyd olunub ki, burada yaradılmış Azərbaycanşünaslıq Mərkəzi, Tələbə Turizm Assosasiyası, Kitabxana, Kompyuter Mərkəzi, Foto Studiya magistrantların elmi-nəzəri biliklərə yiyələnmələrinə, dünyagörüşlərini artırmağa, vətənpərvərlik xüsusiy - yətlərinin formalaşmasına xidmət edir. Hələ 1997-ci ildən fəaliyyətə baş- lamış magistraturada hazırda 238 nəfər təhsil alır ki, onlardan 14-ü xarici ölkə - Türkiyə, İran və Cənubi Koreya vətəndaşlarıdır. 2014-2015- ci tədris ilində 27 istiqamət, 43 ixti- saslaşma üzrə əyani və qiyabi şöbədə 190 magistr üçün yer ayrılıb. Biblioqrafiyaşünaslıq ixtisası üzrə I kurs magistrant Aysu Qəhrəmanlı “Müasir kitabxanalar- da informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi” mövzusunda məruzə edib. Konfransda elmi-ictimai fəallığına görə "İlin magistrantı" seçilən, 17-dən artıq məqalə və 3 kitab müəllifi olan, Azərbaycan dili və ədəbiyyatının tədrisi metodikası ixtisası üzrə II kurs magistrantı İlkin Əsgərə diplom təqdim olunub. Elmi konfrans öz işini müxtəlif ixtisaslar üzrə 19 bölmə iclası ilə davam etdirib. Naxçıvan Dövlət Universiteti ilə yanaşı, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu və “Naxçıvan” Universiteti magistrantlarının da iştirak etdiyi elmi konfransda 87 məruzə dinlənilib, onlardan ən yaxşılarının müəlliflərinə xüsusi diplomlar təqdim olunub. Mina Qasımova NDU-nun Mətbuat şöbəsinin əməkdaşı
Redaktor: Şəhla Şirəliyeva shshahla36@gmail.com Qeydiyyat №330 Sifariş № Tiraj 300 Ünvan: AZ 7012, Naxçıvan şəhəri, Universitet şəhərciyi Telefonlar: 544-08-61 (13-60) yenifikir.ndu@gmail.com Dizayner: Samir Tarverdiyev “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində ofset üsulu ilə çap olunmuşdur. 6/ SƏRBƏST YENİ FİKİR MAY 2015 İ saak Nyuton İngiltərədə Qrantem yaxınlığında fermer ailəsində do- ğulub. Nyuton atasının ölmündən 3 ay sonra dünyaya gəlib. 3 yaşına ça- tanda anası Xanna keşiş Smitə ərə ge- dib qonşu kəndə köçəndən sonra onu nənəsi tərbiyə eləyib. Amma İsaak anasını çox sevir və onu atma- sına baxmayaraq ona çox bağlı idi. Atalığı rəhmətə gedəndən sonra Nyuton yenidən ailəsiylə birgə ya- şamağa başlayır. Ömrünün sonuna kimi anası Nyutonunun ən yaxın adamı olaraq qalır. İbtidai təhsilini Qrantem məktəbində alandan sonra Kembric universitetinin Triniti-kollecinə sub- sayzer kimi daxil olur. Kollecdə oxu- ma haqqının əvəzinə qulluqçuluq eləyən tələbələri belə adlandırırdılar. Həmin illərdə onun xasiyyətinin əsas keyfiyyətləri - xırdaçılığı, hər şeyin kökündə duran səbəbi tapmaq istəyi, yalan və zülmə qarşı dözümsüzlük, ictimai tərifə etinasızlığı, artıq for- malaşmışdı. Uşaqlıqda, müasirlərinin xatirələrinə görə, Nyuton qapalı həyata, tənhalığa üstünlük verən idi, çoxlu kitab oxuyur və hərəkətli oyun- caqlar - saat, dəyirman düzəltməyi se- virdi. Kolleci bitirəndə Nyuton bakalavr rütbəsini alır. Təhsilini bitirəndən sonra taun epidemiyasının yayılması onu öz kəndində qapalı yaşamağa məcbur eləyir. Bu, bir neçə il onun üçün çox xeyirli olur, çünki evdən çıxmadan elmlə məşğul olmaq imkanı yaranır. Gələcəkdə qanun şəklində çıxaraca- ğı bütün ideyaların bünövrəsi bu illərdə qoyulur. Amma bu tapıntılar 20-40 il sonra nəşr olunur. Çünki Nyuton şöhrət arxasınca qaçmırdı. Onunçün həqiqət axtarışı hər şeydən vacib idi. Tezliklə Nyuton magistr rütbəsini də qazanır və müəllimi Barrou universitetdəki fikiza-riya- ziyyat kafedrasını ona həvalə eləyir. İkinci daha kamil teleskopun nümayişindən sonra onu London Kral Akademiyasının üzvü seçirlər. Elmi nailiyyətlərindən savayı onun bioqrafiyasında Zərbxana (dəmir sikkələrin hazırlandığı yer) nəzarətçisi kimi işləməsi də var. Bu dövrdə o, dəmirin xassələrini öyrə nir - di. Nyuton bu vəzifəyə görə ingilis pullarının təkrar emalı ilə məşğul ol- malıydı. İngilis pullarını səliqəyə saldığına görə ona yüksək ma- aşlı, ömürlük "Zərbxananın Fəxri Direktoru" adı verilir. Həqiqət okeanının sahilində Asketik həyat tərzi sürən Nyuton özünü tamamilə elmə həsr elədiyindən az qala dustaq kimi yaşayırdı. Bəzən yeməyi, yatmağı da unuda bilərdi. "Mən özümü dəniz kənarında oynayan balaca oğlan kimi hiss edirəm. O, bir balıqqulağı, qəmbər ta- panda sevinir. Amma bu zaman onun yanındaca hələ tədqiq olun ma - mış "həqiqət okeanı" dalğalanır". Nyutonu iş prosesindən ayıranda o, çox əsəbləşərdi. Hətta Kral Elmi Cəmiy yətinin jurnallarında məqalə - lərini çap eləmək xahişiylə Nyutona müraciət edəndə o, razılaşır, amma müəl lifin adını göstərməmək şərti qoyur. Hamının çaş-baş qaldığını görüb, bunu belə izah eləyir: “Məşhurluq mənim tanışları - mın dairəsini artıra bilər. Mənsə həmişə onların sayını azaltmağa çalışıram”. Nəhənglərin çiynində dayan- mış uzaqgörən alim Nyutonsuz fizika tamam baş- qa yolla gedə bilərdi. Mexanika, op- tika, astronomiya, riyaziyyat sahələ - rin də elmi işlərin müəllifi olan Nyu- tonun fizikanın inkişafında rolu xüsu - sidir. Nyutonun dövründən bəri 10-12 nəsil artıq bir-birini əvəzləyib. Amma Nyuton qanunlarının əsas his səsi dəyişikliyə uğramayıb. 17-ci əsrin so- nunda o, elmi kəşflərində Koppernik, Kepler və Qalileyin, yəni ondan əvvəlki iki əsrin işlərini tamamlaya- raq universal sistem yarada bilib. Nyuton ümumdünya cazibə qanununu kəşf eləyib, güzgülü te- leskop yaradıb və optika sahəsində çox vacib təcrübələrin müəllifi olub. Təcrübələr əsasında o, ağ işığın müxtəlif rənglərə parçalanmasını sü- buta yetirib və ilk dəfə olaraq işıq dal- ğalarının uzunluğunu ölçüb. Nyuton qızmış cisimlərin soyuma qanununu da tapıb. Nyutonun göy cisimləri haqqında qanununa ingilis alimləri yaxşı münasibət bildirsə də, Avropa alimləri ümumilikdə nəzəriyyəni pis qarşılamışdı. Çünki Yer kürəsinin qütblərdən basılmış kimi yastı olması Dekart təlimini deyil, Nyuton nəzəriy - yəsini bir daha təsdiqləyirdi. Nyuto- nu Avropa qitəsində Quk, Leybnits, Flemstid kimi alimlərin işlərini oğurlamaqda, hətta küfr sözlər da- nışmaqda da günahkar bilirdilər. Ağ işığın rənglərə parçalan- masını sübut eləyəndən sonra Nyuton optika sahəsində təcrübələrini dayandırır və deyilənə görə, Quk adlı tənqidçinin sağlığında bu sahədən bir cümlə də yazmayacağına and içir. Çünki o, daim Nyutonu tənqid atəşinə tuturdu, o isə bundan son dərəcə əsəbləşirdi. "Optika" adlı fundamental əsəri Qukun ölmündən bir il keçmiş işıq üzü görür. Cazibə qanunu, hərəkət qanu- nu (Nyutonun 2-ci qanunu) və riyazi təhlil üsulu - bu 3 nəzəriyyə sistemi göy cisimlərinin tam tədqiqi üçün bu gün də kifayət eləyir. Eynşteynə qədər bu modeldə ciddi dəyişikliklər edilməyib. Beynəlxalq vahidlər sistemində güc vahidi, həmçinin Ay və Marsda kraterlər Nyutonun şərəfinə adlandırılıb. Fizika və riyaziyyat sahələrində elmi axtarışlarıyla paralel olaraq, Nyuton əlkimyaçılıqla da məşğul olurdu. Amma bu sahədə aldığı nəticələri çap eləmirdi. Uzun illər əlkimyaçılığın yeganə nəticəsi o olur ki, Nyuton ciddi şəkildə zəhərlənmə alır.
Keninsinqtonda Vesminster abbatlığında Nyutonun qəbrində bu sözlər yazılıb:"Burda İsaak Nyuton yatır. O, ilahi ağlı, parlaq gücü və ri- yazi hesablamalarıyla ilk dəfə planetlərin hərəkəti və formalarını izah edə bilib. Kametlərin uçma yol- larını, okeanın qabarma və çəkilmələrini göstərə bilib. Ona qədər heç kimin anlamadığı işıq şüalarının müxtəlifliyini aşkarlayaraq ilk dəfə rənglərin xüsusiyyətini izah edə bilib. Bəsirət gözüylə gördüyü həqiqətlərin, təbiətin ən yaxşı şərhçisi və qədim kitabələrin ən yaxşı təfsirçisi olaraq öz elmi ilə Yaradanı bir daha vəsf eləyib. İncilin tələb elədiyi sadəliyi öz həyatıyla sübuta yetirib. Qoy, yaşa- yanlar şad olsun ki, onların sıralarından bəşəriyyətin incisi sayılan belə insan övladı çıxıb…" Triniti kollecində Nyutona qo- yulmuş heykəldə isə bu sözlər həkk edilib: "Zəkası ilə o, bütün bəşəriyyəti arxada qoyurdu".
1) 5 ədəd 20 qəpiklik sikkə götürün. Onları elə yerləşdirin ki, bu beş sikkədən hər biri digər dördünə toxunsun, yəni elə yerləşdirin ki, sikkələrin hamısı bir-birinə toxunsun. 2) Yanacaq doldurma məntəqəsinə 6 qab benzin gətirdilər. Hər qabın üzərində onun içində neçə litr benzin olduğu rəqəmlə göstərilmişdir. Həmin gün məntəqəyə iki müştəri gəlir: birincisi qablardan ikisini alıb aparır, ikincisi isə üçünü. Məlumdur ki, ikinci müştəri birincidən iki dəfə çox benzin almış olur. Bu iki müştəri gedəndən sonra mağazada hansı qab qalır? 3) Bir ailədəki oğlanlardan biri deyir: Mənim eyni sayda qardaş və bacım var.Oğlanın bacısı isə deyir: Mənim qardaşlarımın sayı bacıla - rımın sayından iki dəfə çoxdur. Bu ailədə neçə oğlan, neçə qız var? 4) Adil şam yeməyi üçün 5 kotlet bişirmək istəyir. Onun tavasına eyni anda yalnız iki kotlet yerləşir. Kotletlərin hər iki üzünü bir dəfə bişirmək lazımdır. Kotletin bir üzünü bişirmək düz 1 dəqiqə vaxt aparır. Adil kotletlərin hamısını ən tez neçə dəqiqəyə bişirib qurtara bilər?
5) Eqoizmin əksi hansıdır? A) Etika B) Hedonizm C) Altruizm D) Utilitarianizm E) Estetika 6)Hərf dəyişikliyi ilə yazılmış sözlərdən biri digərlərinə uyğun deyil.
A)Yubad B) Avakint C)İrna D)Uper
E)Qokon Ötən saydakı məntiqi sualların cavabları: 1) Oğlanların hər birinə eyni sayda 2 tam dolu, 3 yarıya qədər dolu və 2 boş çəllək çatmalıdır. 2)
Hamı ayrılıqda maaşını kağıza yazıb bükməli (öz adını qeyd etmədən), sonra kağızları qarışdıraraq acıb hesablamalıdırlar. 3) 16-da 6 hərf, 15-də 5 hərf olduğundan 13-də 4 cavabı veriməli idi. 4) c) Dostlar Romaya getdilər. S üni intellekt sahəsində müasir nailiyyətlərin əsas tədqiqat - çılarından biri olan Rey Kursveyl 1990-cı ildən öz proqnozlarını dərc edir. Bu dəfə alim 2019-dan 2099-cu ilədək müddətdə nə baş verəcəyini proqnozlaşdırıb: 2019 – istənilən sahədə işlədilən fərdi və periferiya qurğula- rı üçün kabellər keçmişdə qalacaq.
beyni ilə müqayisə oluna bilən he- sablama gücünə malik olacaq.
planetin 85 faizini əhatə edəcək. 2022 – ABŞ və Avropada insan və robot münasibətlərini tənzimləyən qanunlar qəbul ediləcək. Robotların fəaliyyəti, onların hüququ, vəzifə və başqa məhdudiyyətlər rəsmiləş - diriləcək. 2024 – Kompüter intellektinin elementləri avtomobillərdə tətbiq ediləcək. Kompüter köməkçiləri ilə təchiz edilməmiş avtomobilin süka- nı arxasında oturmaq qadağan ediləcək. 2025 – İmplantat cihazların kütləvi bazarı yaranacaq. 2027 – Tamamilə avtonom mürəkkəb hərəkətlərə qadir robot soyuducu və ya kofeqaynadan kimi adi əşyaya çevriləcək. 2028 – Günəş enerjisi o qədər əlçatan və geniş yayılmış olacaq ki, bəşəriyyətin bütün ümumi enerji ehtiyacı təmin ediləcək. 2029 – Kompüter Tyürinq testini keçəcək. İnsan beyninin kom- püter simulyasiyası nəticəsində buna nail olunacaq. 2030 – Sənaye sahəsində na- notexnologiyaların inkişafı nəti - cəsində bütün məhsulların istehsalı xeyli ucuzlaşacaq. 2031 – İstənilən səviyyəli xəstəxanada insan orqanlarının çapı üçün "3D" printerlərdən istifadə ediləcək. 2032 – Nanorobotlardan tibbi məqsədlər naminə istifadəyə başla- nılacaq. Onlar qidalı maddələri insanın hüceyrələrinə çatdıra və tul- lantıları aradan qaldıra biləcəklər. Bundan başqa, insan beynini ətraflı skan edə biləcəklər.
hərəkət edən avtomobillər hərəkət edəcək.
ilk görüşü baş tutacaq. 2035 – Kosmik texnika kifayət qədər inkişaf edəcək və Yer kürəsinin asteroidlərlə toqquşma təhlükəsinə qarşı daimi müdafiəsini təmin edəcək. 2036 – Bəşəriyyət ilk dəfə xəstəliklərin müalicəsi üçün hüceyrələri proqramlaşdırmağa nail olacaq və "3D" printerlərdən istifadə yeni toxuma və orqanlar əmələ gətirməyə imkan verəcək. 2037 – İnsan beyninin sirrinin anlayışı sahəsində nəhəng irəliləyiş əldə ediləcək. İxtisaslaşdırılmış funk- siyalara malik yüzlərlə müxtəlif subregion müəyyən ediləcək. Bu re- gionların inkişafını kodlaşdıran bəzi alqoritmlərin şifri
açılaraq kompüterlərin neyron şəbəkələrinə daxil ediləcək.
sanlar meydana gələcək. Onlar əlavə intellektlə təchiz ediləcək və müxtəlif implantat cihazlara malik olacaqlar. 2039 – Nanoqurğular birbaşa beyinə implantasiya edilərək beyin hüceyrələrindən siqnalların sərbəst giriş və çıxışını həyata keçirəcəklər. Bu, virtual reallığa tam daxil olmağa gətirib çıxaracaq. 2040 – Axtarış sistemləri insan orqanizminə implantasiya ediləcək ci- hazlar üçün əsas olacaq. Axtarış yalnız səsli komandalarla deyil, həm də düşüncənin köməyi ilə həyata keçiriləcək və axtarış sorğularının nəticələri linza və ya eynəyin ekranında göstəriləcək. 2041 – İnternetin maksimal ötürücülük qabiliyyəti indi ilə müqayisədə 500 milyon dəfə çox ola- caq.
2042 – İlk dəfə ölməzlik real- laşdırılacaq: nanorobotlar immun sistemini tamamlayacaq və xəstəlikləri aradan qaldıracaq. 2043 – Xeyli sayda nanorobotların əlçatanlığı sayəsində insan bədəni istənilən formanı ala biləcək. Daxili orqanlar yaxşı keyfiyyətli kibernetika qurğuları ilə əvəzlənəcək.
bioloji ilə müqayisədə milyardlarla dəfə daha ağıllı olacaq.
gəlişi. Yer kürəsi nəhəng bir kompüterə çevriləcək.
bütün bəşəriyyəti əhatə edəcək. Yer kürəsi nəhəng bir kompüterə çevriləcək "Zəkası ilə o, bütün bəşəriyyəti arxada qoyurdu" Müdrik kəlamlar □ Dövlət iki şeydən sarsıla bilər: günahkar cəzasız qalanda və günahsıza cəza veriləndə. (H.Əliyev) □ Ədəb sayılsa da məclisdə susmaq Məsləhət zamanı danışmaq gərək. İki şey ağıla nöqsan sayılır Yersiz susmaq ilə yersiz söz demək. (Sədi) □ Öldükdən sonra yaşamaq istəyirsinizsə , ya oxumaya dəyər şeylər yazın, yada yazmaga dəyər bir həyat yaşayın. (Viktor Huqo) □ “Cəsarətin qurtardığı yerdə əsarət başlayır”. (Atalar sözü) □ “Bağışlamaq intiqam almaqdan daha yaxşıdır”.(Pittak) □ “Ağıllı insan düşündüyü hər şeyi söyləməz, ancaq söylədiyi hər şeyi düşünər”. (Aristotel) □ “Ağıllı bir insan həyata verdiyindən artığını alır, müdrik bir insan həyata aldığından artığını verir”. (Albert Eynşteyn) □ “Düşünmədən öyrənmək nə qədər təhlükəlidirsə, öyrənmədən düşünmək o qədər təhlükəlidir”.(Konfutsi) Yüklə 2,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|