“heydəR ƏLİyev və azərbaycan nitq məDƏNİYYƏTİ” Kİtabinin

Hazırladı: M.ƏLƏKBƏRLİ

Qarın boşluğu üzvlərinin bədxassəli 

şişləri ümumi bədxassəli şiş təsadüflərinin 

1/3-dən çoxunu təşkil edir və hər il dün-

yada 3 milyona yaxın insan qeyd olunan 

xəstəliklərdən dünyasını  dəyişir. Qarın 

boşluğu üzvlərinin bədxassəli şişləri uzun 

müddət heç bir klinik əlamət üzə çıxarma-

dığından xəstələrin çoxu prosesin gecikmiş 

dövrlərində həkimə müraciət edirlər.

Bu kitabın tərtib olunmasında qarın 

boşluğu üzvlərinin bədxassəli şişlərini risk 

amillərinə, epidemioloji xüsusiyyətlərinə, 

müasir diaqnostika və müalicə prinsiplərinə 

dair çoxsaylı müasir tədqiqat işlərinin 

nəticələrindən istifadə olunmuşdur. Ki-

tabda qarın boşluğu üzvlərinin onkoloji 

xəstəliklərində irsi meylliklərin və genetik 

dəyişikliklərin araşdırılmasındakı ən son 

elmi nailiyyətlərə xüsusi diqqət verilmiş-

dir. Son illərin  diaqnostika vasitələrinin 

təkmilləşməsi daxili üzvlərin bədxassəli 

şişlərinin daha erkən mərhələdə aşkar 

edilməsinə imkan yaratmışdır. Müasir 

müayinə 

üsullarının 

həssaslıq 

və dəqiqliyi 

kitabda çox 

geniş təhlil 

edilmiş, 

müalicə 

üsullarının 

effektivlikləri 

prospektiv 

randomizə olunmuş tədqiqatların nəticələri 

əsasında dəqiqliklə qiymətləndirilmişdir.

    Kitab qarın boşluğu üzvlərinin bütün 

xoş və bədxassəli şişlərinin patogenezinə,  

yayılma qanunauyğunluqlarına,  müasir 

diaqnostika və müalicə prinsiplərinə həsr 

edilmişdir. 

    Kitab onkoloqlar, qastroenteroloqlar, 

cərrahlar, patomorfoloqlar üçün nəzərdə tu-

tulmuşdur. Kitabdan həmçinin Tibb Univer-

sitetinin tələbələri əlavə bilik mənbəyi kimi 

istifadə edə bilərlər.

Ali tibb təhsili sistemi üçün nəzərdə 

tutulmuş “Uşaq onkologiyası” dərsliyi 

Azərbaycan dilində bu sahəyə dair ilk 

dəfə yazılmış dərslik olmaqla  ümumi və 

xüsusi hissələrdən ibarətdir.

Ümumi hissəyə 9, xüsusi hissəyə 

11 fəsil daxildir. Ümumi hissədə uşaq 

onkologiyasının ümumi məsələləri- 

şişlərin bioloji xassələri,  morfologiya-

sı və təsnifatı, uşaq onkologiyasının 

xüsu-siyyətləri uşaqlarda bədxassəli 

şişlərin etiologiyası, epidemiologiyası,  

diaqnostika və müalicə üsulları, uşaqlara 

onkoloji xidmətin təşkili, deontologiya və 

reabilitasiya məsələləri  ətraflı şərh edil-

mişdir. Xüsusi hissədə uşaqlarda təsadüf 

edilən bütün şiş formaları (hemoblas-

tozlar, mərkəzi sinir sisteminin şişləri, baş və boyun şişləri,nefroblastoma, 

neyroblastoma, retinoblastoma, yumşaq toxuma və sümük şişləri, cinsiyyət 

orqanlarının şişləri, dəri şişləri, qaraciyər şişləri və nadir təsadüf edilən digər 

bədxassəli epitelial şişlər) haqqında məlumat verilmişdir.

Dərslik quruluşuna görə bu sahəyə dair mövcud olan xarici 

ədəbiyyatlardan fərqlənir. Hər bir nozoloji forma vahid ardıcıllıqla yazıl-

mışdır ki, bu da fənnin tədrisini və mənimsənilməsini asanlaşdırır. Belə ki, 

ümumi hissə kifayət qədər geniş yazlımış, xüsusi hissədə nozoloji formalar  

yazılarkən əvvəlcə qısa, giriş xarakterli məlumat verilmiş, sonra xəstəliyin  

cinsiyyət və yaş xüsusiyyətləri, etiologiyası, təsnifatı, klinikası, diaqnostikası 

müalicəsi və müalicənin nəticələri ətraflı işıqlandırılmışdır. Dərslikdə uşaq 

onkologiyasına dair test tapşırıqları verilmişdir ki, bunların da tələbələrin 

fənni mənimsəmə səviyyəsinə nəzarət etməyi asanlaşdırır. Dərslikdə 

müəlliflərin uşaq onkoloji xəstəliklərinin epidemiologiyasına dair şəxsi 

tədqiqat işlərinin nəticələri də öz əksini tapmışdır. 

Müəlliflər kitabın ön sözündə dərsliyi hazırlayarkən uşaq onkologiyasının 

bütün sahələrini əhatə etməyə çalışdıqlarını və elmin son nailiyyətlərinin 

burada öz əksini tapdığını  qeyd edirlər. 

Dərslikdən ali tibb təhsili sistemində təhsil alan tələbələrdən başqa onko-

loqlar, uşaqlarda şiş xəstəliklərinin diaqnostikası və müalicəsi ilə məşğul olan 

mütəxəssislər və təbabətin müxtəlif sahələrində çalışan həkimlər də istifadə 

edə bilərlər.

Tərtib edilən 

bu monoqra-

fiya qığırdaq 

şişlərinin 

müasir 

problemləri, 

təsnifatı, 

diaqnostika 

və  müalicə 

üsulları proq-

nozunun tək 

və çoxmilli analiz əsasında müəyyənləşməsi 

kimi mühüm məsələlərə həsr olunmuşdur.

Səhv diaqnostikanın bir tərəfdən böyük 

şikəstedici əməliyyatlara, digər tərəfdən 

isə prosesin düzgün qiymətləndirilməsi 

zamanı metastazların meydana gəl-

məsinə, residivlərə və xəstəliyin ölümlə 

nəticələnməsinə gətirib çıxarması qənaətinə 

gələn müəlliflər qeyd edirlər ki, sümüyün 

zədələnməsi sahəsini geniş həcmli seqmen-

tar rezeksiyanın və onun endoprotezlərlə 

əvəz olunması ilə aparılan əməliyyatların 

tətbiqi  qığırdaq mənşəli  şişlərin 

müalicəsində yeni istiqamətdir.

Monoqrafiyada  giriş fəsli ilə yanaşı, 

“Qığırdaq toxumasının  şişləri- problemin 

müasir vəziyyəti”, “Klinik müşahidələr və 

tədqiqat metodlarının ümumi xarakteristi-

kası” və s. bu kimi mövzuların geniş şərhi 

öz əksini tapmışdır. Bundan əlavə “Sümük 

xondrosarkoması olan xəstələrdə  proq-

nozu müəyyənləşdirən amillər”, “ İkincili 

xondrosarkomalı  xəstələrdə  proqnozu 

müəyyənləşdirən amillər ” və “İkincili  

xonrosarkomalı  xəstələrdə residivin fərdi 

proqnozlaşdırılması” başlıqlı bölmələrdə  

aparılan müşahidələr ədəbiyyatda verilən 

məlumatlarla müqayisəli şəkildə araşdırıl-

mışdır.  

Kitab onkoloqlar, ortoped-travmatoloqlar, 

cərrahlar və tibb elminin müvafiq sahəsi 

ilə maraqlanan digər mütəxəssislər üçün 

nəzərdə tutulmuşdur.