Hozir va kelajakda
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1- MA’RUZA OZIQ-OVQAT MIKROBIOLOGIAYASI O’TMISHDA, HOZIR VA KELAJAKDA Reja: •Kirish. Kim birinchi •Oziq-ovqat sanoatida mikroorganizmlarning ishlatilish tarixi •O‘zbekistonda mikrobiologiyaning rivojlanish tarixi •Mikrobiologiya kelajakda KIRISH "Oziq-ovqat mikrobiologiyasi" mikrobiologiyaning qo‘shimcha bo‘linmasi. U ozuqada o‘sadigan mikroblarni va oziq-ovqat muhiti mikroblarga qanday ta’sir qilishini o‘rganadi. Umuman aytganda, oziq-ovqat mikrobiologiyasi oxirgi 20 yil mobaynida tubdan o‘zgardi. Bizga ma’lum bo‘lgan ozuqaviy patogenlar ikki barobarga oshdi. "Yakuniy mahsulot sinovlari orqali xavfsizlik" Xavfli Tahlil Muhim Nazorat Nuqtalari (XTMNN) orqali ta’minlangan "dizayn orqali xavfsizlik"ka yo‘l ochdi. Genetik va immunologik zondlari biokimyoviy tahlillarning o‘rnini egalladi va tahlil davomiyligini kunlardan daqiqalarga qisqartirdi. Boshqacha qilib aytganda, oziq-ovqat mikrobiologiyasi hali ham boshlanish pog‘onasi yaqinida. Lui Paster o‘zining pipetkalarini zamonaviy laboratoriyadan topgan bo‘lardi. Yulius Petri o‘zining plastinalarini (shisha o‘rniga plastik bo‘lsa ham) topgan bo‘lardi. Gans Kristian Gram rang beruvchilari uchun talab etilgan barcha reagentlarni topgan bo‘lar edi. Insoniyatni oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda mikroorganizmlarning roli borligini qachon anglab etganligini aniq aytish mushkul bo‘lsada, mavjud ma’lumotlar bu bilimlarni bakteriologiya va mikrobiologiyani fan bo‘lib shakllanishidan ancha oldin paydo bo‘lganligidan dalolat beradi. Bakteriologiya fanini shakllanishidan oldingi era ikkita davrga: oziq-ovqat yig ‘ish va oziq-ovqat tayyorlash davrlariga bo‘linadi. Birinchi davr insoniyat paydo bo‘lgan eramizdan avvalgi 1 million yildan to eramizdan avvalgi 8000 yilgacha bo‘lgan vaqtni o‘z ichiga oladi. Bu vaqt mobaynida odamlar faqatgina hayvonlar go‘shti bilan oziqlanganlar keyinchalik ularning kundalik ratsioniga o‘simlik mahsulotlari ham kirib kelgan. Bundan tashqari bu davrda birinchi marta ovqat tayyorlana boshlangan. Shubhasiz, bu erda mikroblar birinchi bo‘lishgan deyishimiz mumkin. Agarda er 24 soatlik sutkaning yarim tuni soat 12:01da paydo bo‘lganida, mikroblar tong saharda etib kelishar va oqshomdan so‘ng yagona tirik mavjudot sifatida saqlanib qolishar edi. Kechki soat 9 lar atrofida, kattaroq hayvonlar paydo bo‘ladi va yarim tundan bir necha daqiqa avvalroq odamlar vujudga keladi. Erda mikroblar dastlab paydo bo‘lishgan, ular Sayyorada biz bilan birgalikda yashashadi, hamda ular odamzod Zaminni tark etganda ham mavjud bo‘lib qolaveradilar. Bakteriyalar havosiz balchiqlarda, issiqlikni saqlaydigan tuynuklarda, juda issiq buloqlarda, bizda va ozuqalarda yashashadi. Ularning mavjudligi bizning baxtimiz, mikroblar uchun esa biosferaning asosini shakllantiradi. Biz mikroblarsiz mavjud bo‘la olmasdik, biroq ular bizlarsiz o‘ta darajada yaxshi yashashgan bo‘lishardi. Fotosintetik bakteriya karbonni o‘ziga olib yaroqli holatga keltirib, kislorodimizning aksariyat qismini ta’minlab beradi. Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|