Hozir va kelajakda

Samonella
turlari issiq qonli hayvonlardan
chiqqan.
Closteridium botilinum
mustahkam berkitilmagan konserva
mahsulotlari uchun muammoga aylandi.

---

Viruslar ilk marta 1930-yilda kristallashtirilgan va kasallik bilan
bog‘langan hamda oziq-ovqatda vujudga kelgan kasalliklarning asosiy
sababchisidir. Biroq, ular haqida juda kam ma’lumotlar bor va ular
bakteriyaga “dublyor” qarindoshdir. 20- asr o‘rtaralarida, biologiya oldinga
katta qadam tashladi; Jeyms Uotsan va Frensis Krik dezoksiribonuklein
kislotasining (DNK) tuzilishini topishdi. Bu molekulyar genetika erasining
dunyoga kelishiga sabab bo‘ldi. U bakteriya kasallikni qay tarzda vujudga
keltirishini, revolyusion genetika va anti-tanaga asoslangan bakteriyani
kuzatish usullarini, genetik “barmoq izlari” epidemiologik omillari sifatida
va
industrial
xususiyatlarini
yaxshilash
uchun
fermentatsiya
organizmlarining genetik o‘zgarishini yaxshiroq anglashga olib keldi.
Molekulyar biologiya omillari oziq-ovqat mikrobiologiyasi uchun yuqori
darajada muhim ahamiyat kasb etib bormoqda.
Loyihalangan xavfsizlik uchun katta miqdordagi tayyor mahsulot
sinovidan yiroqlashish ham shu davrda boshlangan. "Muvofiq ishlab
chiqarish amaliyotlari" ishlab chiqaruvchilarni xavfdan holi bo‘lgan
mahsulotlarni etishtirishi kerak bo‘lgan ish tartibi bilan ta’minlaydi.
XTMNN buni ishonchli xavfsizlik tizimiga shifrlab qo‘ydi. Oziq-ovqatning
nurlanishi xom parranda go‘shti va go‘sht mahsulotlariga ishlov berishda
“o‘ldirish” bosqichi sifatida qabul qilindi.

---

O‘zbekistonda mikrobiologiyaning rivojlanish tarixi
O‘zbekistonda mikrobiologiyani rivojlantirishda va mikrobiolog kadrlar
etkazishda o‘zbek olimasi
S.A. Asqarovaning
(1922-1998) xizmatlari juda
kattadir. 1960 yillarning boshida S.A. Asqarova ixtidorli yoshlarni Moskva,
Leningrad,
Kiev
kabi
shaharlarga
dunyo
miqyosidagi
mikrobiolog
olimlarning huzuriga ta’lim olishga yubordi.
S.A. Asqarova fanga sadoqatli, prinsipial inson edi. Olima, 1965 yilda
O‘zbekiston
fanlar
akademiyasida
Institut
xuquqiga
ega
bo‘lgan
Mikrobiologiya bo‘limini tashkil etib, uning birinchi rahbari bo‘lgan. 1977
yilda Mikrobiologiya bo‘limiga Mikrobiologiya instituti statusi berildi.
S.A. Asqarovaning ilmiy yo‘nalishi O‘rta Osiyoda aktinomitsetlarning
taraqqiy etishini o‘rganib, ular orasidan antibiotik sintez qiluvchi tur-larini
topib, tibbiyot va qishloq xo‘jaligida qo‘llash imkoniyatlarini aniqlagan.
A.M.
Muzaffarov
(1909-1987)
O‘zbekistonda
eksperimental
algologiyaning asoschisidir. Olim mikroskopik suv o‘tlarini iqlim, ekologik
sharoitlarga qarab taraqqiy etishini o‘rganib mamlakatimizning suv o‘tlari va
tuban o‘simliklarining ta’rifnomasini nashr qilgan. Respublikamizda suv
o‘tlarini katta hajmda o‘stirib, qishloq xo‘jaligida qo‘llash uchun sanoat
qurilmalarini ishlab chiqqan.
.

---

M.I. Mavlyani
O‘zbekiston mintaqasining achitqilarini o‘rgangan.
Oziq- ovqat sanoati uchun yuqori faol (aktiv) achitqilarning turini
tanlovi, yangi navlari (seleksiyasi) va tasnifini (sistematikasini) yaratdi.
Olima achitqilarning faol turlarini non va vino ishlab chiqarishlarga
joriy qildi. Qishloq xo‘jaligi va sanoat chiqindilarini asosida achitqilar
yordamida oqsilga boy em tayyorladi.
Q.D. Davronovning
ilmiy ishlari mikroorganizmlar fermentlari
sohasida bo‘lib, ayniqsa lipaza bo‘yicha chuqur tadqiqotlar qilgan.
Olim, lipaza fermentini faol ishlab chiqaruvchi mikroorganizmlarning
yangi navini yaratib, ularning maxalliy shtammlari lipazani sintez qilishi
yo‘llarini o‘rgandi hamda ferment tarkibini (strukturasini) va issiqqa
bardoshlik mexanizmini aniqladi.
S.S. Ramazonova
mog‘or zamburug‘larini o‘rganib, O‘zbekiston
mog‘or zamburug‘larining ko‘p jildli ta’rifnomasini nashr qildi. Paxtada
vilt kasalini qo‘zg‘atuvchi mog‘orning to‘rtta irqini ajratib olib, ularning
xususiyatlarini to‘liq yoritib yozdi.

---

J.Q. Qutliev
tabiatni muhofaza qilishga oid ishlab chiqarish
korxo-nalarining oqova suvlarini tarkibida uchraydigan zaharli
moddalarni parchalaydigan mikroorganizmlar ahamiyatini
o‘rganib
kelmoqda.
O‘zbekistondagi neftni qayta ishlash zavodlarida hosil
bo‘lgan oqova suvlar, olim tavsiya qilgan mikroorganizmlar
yordamida tozalanmoqda. Tog
‘ jinslari kombinatini oqova suvlaridagi
sian moddalari maxsus bakteriyalar bilan parchalanmoqda.
J.T. Toshpo‘latov
O‘zbekistonda sellyulozani parchalaydigan
mog‘or zamburug‘larini taraqqiy etishini o‘rganib, olti yuzga yaqin
shtammlarni
ajratib
olib,
xususiyatlarini
o‘rgandi. Olim faol
shtammlarni
g‘o‘zapoya va boshqa dag‘al o‘simlik qoldiqlaridan silos
tayyorlash uchun
qo‘lladi. Bunda oqsil, aminokislotalar va boshqa
ozuqa moddalari hosil
bo‘lib, hayvonlar uchun to‘liq ozuqali em
tayyorlanadi.

---