Hujjat tekshirish natijalari Tekshiruvchi: Shamsiddin Hamzayev Mustafo 'g'li (ID: 17777) Tashkilot: Lavozimi

1.2. Pedagogikada akmeologik usullarni qo’llashning o’ziga xos
xususiyatlari
Akmeologik usul samaradorligi yo’nalishida olib borilgan tadqiqotlar asosan
rahbarlik faoliyatining samaradorligini oshirishga yo’naltirilgan bo’lib, ularning
ko’pchiligi rahbarlik uslublarini tahlil qilishga qaratilgan (41; 55; 104; 106; 117;
188; 200; 223; 295; 302; 314; 320). Bular o’z navbatida rahbarlik uslublarini
o’rganishga bo’lgan taktik, strategik va turli xil yondashuvlarni tahlil qilish
zaruriyatini belgilaydi.
M.Sharifxo’jaev va Yo.Abdullaevlarning ta’rifiga ko’ra, “akmeologik usul
uslubi – bu akmeologik usul jarayonida yuzaga chiqadigan muammolarni hal qilish
usullari, yo’llari majmuidir”, “akmeologik usul usullari – bu xodimlarga va
umuman ishlab chiqarish jamoalariga ta’sir ko’rsatish usullari bo’lib, bu usullar
qo’yilgan maqsadlarga erishish jarayonida mazkur xodimlar va jamoalarning
faoliyatini uyg’unlashtirishni nazarda tutadi” (30, 167 – 203-b.).
N.V.Revenkoning fikricha, “rahbarlik uslublari rahbar faoliyatining
integrativ xususiyati bo’lib, u orqali rahbarning shaxsiy sifatlari, xodimlar bilan
o’zaro munosabatlari va faoliyatining o’ziga xosligi ifodalanadi” (7,200).
8
17
10
10

---

20
S.S.G’ulomov akmeologik usul uslubining aniqlanishi va mazmuni haqida
fikr bildirib, uni rahbar faoliyati kabi tavsiflash mumkin, deb quyidagicha
asoslaydi: “Akmeologik usul uslubi – bu ish uslublarining to’plami bo’lib, u
o’zining faoliyatida ushbu akmeologik usul apparatini qo’llaydi. Menejment uslubi
– bu rahbarni shaxsiy sifatlarining to’plami, rahbarni qo’l ostidagilar bilan
munosabati, rahbarning o’z faoliyatida ishlatadigan uslubi va yo’llari, rahbarning
xodimlarni amalda bilishidir. Akmeologik usul uslubi akmeologik usul usulidan
kelib chiqadi. Akmeologik usul usuli – bu akmeologik usul faoliyatini amalga
oshiruvchi usul va yo’llarning to’plamidir” (14, 208-b.).
Bir qator tadqiqotchilar R.Valijonov, O.Qobulov, A.Ergashevlar: “Rahbarlik
uslubi menejer harakatining o’zigi xos hulqidir. Rahbarlik uslubini yanada to’liq
ma’nosi: menejerning nisbiy qat’iy tizim yo’llari, uslubi va amaliy faoliyat
shaklidir. Bundan tashqari boshqarish uslubi deganda menejerning boshqarish
qarorlarini tayyorlash va amalga oshirish jarayonida harakat tarzi va xulqiy usuli
tushuniladi. Uslub – bu rahbarlik usulida doimo qo’llaniladigan tizimdir, bu
ma’lum menejer tomonidan uning shaxsiy sub’ektiv-ruhiy tavsifiga muvofiq qabul
qilingan rahbarning uslubini realizatsiya qilish tarzidir”, – deb belgilashadi (40,
150-b.).
R.X.Shakurov rahbarlik uslubini “ma’lum bir sharoitda akmeologik usul
funktsiyalarini amalga oshirish uchun ishlab chiqilgan, ichki o’zgaruvchan
xususiyatlargi ega bo’lgan (motivlar, maqsadlar, mazmun, usullar), rahbar
faoliyatining mustahkam takrorlab turuvchi o’ziga xos yaxlit tizim, ya’ni uslub –
bu faoliyat usullarining o’ziga xos tizimi” deb belgilaydi .
Yuqorida keltirilgan rahbarlik uslublaridan farqli ravishda A.L.Rusalinova
“rahbarni butun bir jamoa bilan hamda alohida xodim bilan bo’lgan o’zaro
munosabatlarining ahamiyatini bevosita aks ettiruvchi xususiyatlaridir”, buning
asosida rahbarlik uslubi “rahbarning jamoa bilan doimiy munosabatlarini, ob’ektiv
va sub’ektiv sharoitlarni akmeologik usul ta’sirida vujudga kelishi, shuningdek,
rahbar shaxsining individual psixologik xususiyatlari” sifatida belgilanadi deb