I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

2-ma’ruza. GO’SHT VA GO’SHT MAHSULOTLARIGA MEXANIK
ISHLOV BERISH JIHOZLARI 
 
TERINI SHILISH VA UNGA ISHLOV BERISH JIHOZLARI 
Go’sht kombinatlarida hayvonni qayta ishlash texnologik jarayonlarida teri 
shilish asosiy va murakkab jarayonlardan biri hisoblanadi. Teri shilishni bajarish 
sifatiga go’sht tanasining tovar ko’rinishi va uning chiqish miqdori, yog’ chiqish 
miqdori va terining sifati ham bog’liq. 
Hozirgi vaqtda go’sht kombinatlarida barcha hayvonlar terisini mexanik 
usulda tanadan shilishning mexanik jihozlaridan foydalaniladi, natijada ish 
unumdorligi oshadi, ishlov berish sifati yaxshilanadi.
Teri osti qatlamini buzish va terini mexanik usulda shilish keng tarqalgan. 
Teri osti qatlamini Pichoq yordamida, qo’l yoki biror moslamadan foydalanib, 
terini tanadan kesib ajratish unumdorlikni kamayishiga va teri zaralanishiga olib 
keladi. 
Teri shilishning boshqa usullari (gidromexanik, Pnevmatik, kimyoviy, 
issiqlik yordamida) uskunalar nisbatan murakkab bo’lganligi uchun keng 
tarqalmagan.
Terini tanadan kuch bilan ajratib olish usuli terini teri osti muskullari 
qarshiligidan kattaroq, o’zgarmas kuch bilan tortib turish hisobiga ajratib olinadi.
Tana qismlarining teri osti qatlami mustahkamligi bir xil bo’lgan joyida 
terini hohlagan yo’nalishda shilish mumkin, teri ostidagi go’sht bilan mustahkam 
birikkan joyda esa terini mexanik usulda shilish, to’qimalarga PerPendikulyar 
yo’nalishda olib borish tavsiya etiladi.
Terini tanadan shilib olish qarshiligi hayvonning turi, jinsi, semizligi, yoshi 
hamda teri shilishinishi yo’nalishiga bog’liq.
A.I.Peleev terini tortish usulida shilish vaqtida shilishga bo’lgan qarshilikni 
hisoblash uchun quyidagi ifodani taklif etgan: 
0
2
2
cos
294
,
8
ln
S
a
a
P
+
=
υ
,
N 
(2-1) 
bunda
υ
- terini tanadan ajratish tezligi, 
m/min
,
a
– terini ajratish burchagi, 
grad, 
S
o
– tana yalang’ochlanish Perimetri, 
m.
Terini tanadan ajratish burchagi ortishi bilan shilishning ruxsat etilgan 
tezligi kamayadi va aksincha. 
Terini mexanik usulda shilish tananing katta qismida (75-80%) amalga 
oshiriladi, ammo oldingi va orqa oyoklarda, bo’yinda, qorinning o’rta qismida va 
biqinlarda terini qo’lda shilishga to’g’ri keladi, ya’ni teri yalang’ochlash 
(zabelovka
)
deyiladi. Bu oPeratsiya elektr Pichoq yordamida ham bajariladi. 

---

103 
Elektr Pichoqning asosiy ishchi organi bir o’qqa o’rnatilgan o’tkir tishli ikki 
disk bo’lib, ular bir-biriga zich siqiladi, bir-biriga muqobil (qarama-qarshi)
tebranma harakat qiladi. Natijada ular tishlar orasiga to’g’ri kelgan tolani kesadi 
(teri osti qatlamini). Disklar quvvati 0,25 kVt, va aylanish tezligi 2850 ayl/min ga 
teng bo’lgan elektrodvigateldan egiluvchan val va uning uchidagi tirsakli val orqali 
harakatga keltiriladi. Elektr Pichoq ni qo’llash tana va terini kesishni keskin 
kamaytiradi, ishchi xavfsizligini ta’minlaydi va mehnat sharoitini yaxshilaydi. 
Pichoqning shoxli yirik mol tanasini zabelovkalashdagi unumdorligi soatiga 50-60 
tanani, cho’chqani esa 150 tanani tashkil etadi.