I. Булим. Бухгалтерия хисоби

 
JURNAL-ORDER SHAKLIDA 
OYDALANILADIGAN BOSH KITOB 

---

199 
 Schyot5000- «Kassa» _____________
Oy 
Schyotlarning debeti bo‘yicha oboroti 
Schyotn
i K-t 
bo‘yich
a jami 
Saldo 
(qoldiq) 
D-t bo‘yi-
cha jami 
Debe
t 
Kredit 
01.01.
2
015 y 
01.02.
2
015 y 
10000 
10000 
1000 
1000 
 
6. Buxgalteriya hisobining soddalashtirilgan shakli 
Kichik 
korxona 
va 
mikrofirmalarda 
buxgalteriya 
uchyoti 
O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining 20-sonli “Kichik 
‘g‘risida”gi milliy standartida belgilangan tartibga muvofiq yuritiladi. 
O‘zbekiston Respublikasida “Korxonalar to‘g‘risida”gi Qonunga binoan 
kichik tadbirkorlik subyektlari quyidagi mezonlari bo‘yicha ajratiladi: 
1. Mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, ishlab chiqarish tarmoqlarida 
band bo‘lgan xodimlarning o‘rtacha yillik soni 10 kishigacha bo‘lgan, 
savdo, xizmat ko‘rsatish va noishlab chiqarishning boshqa 
tarmoqlarida 5 kishigacha bo‘lgan mikrofirmalar.
2. Mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, sanoat tarmog‘ida band bo‘lgan 
xodimlarning o‘rtacha yillik soni 40 kishigacha bo‘lgan qurilishda, 
qishloq xo‘jaligida va noishlab chiqarishning boshqa tarmoqlarida 10 
kishigacha bo‘lgan kichik korxonalar.
Kichik korxonalar va mikrofirmalar buxgalteriya hisobini 
soddalashtirilgan shaklda tashkil qilish uchun o‘zlarining xo‘jalik 
faoliyatlari xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, yangi hisobot yili 
uchun korxonaning hisob siyosatini, ishlab chiqadilar. Ularning hisob 
siyosatlari buxgalteriya hisobi va hisobotlari qonunchiligida 
belgilangan talablariga javob berishi kerak. 
Kichik korxonalar va mikrofirmalar buxgalteriya hisobining 20-
sonli “Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan soddalashtirilgan 
xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobining namunaviy schyotlar rejasi 
asosida, korxona ish hajmi va xususiyatlarini hisobini yuritish 

---

200 
imkonini beruvchi va buxgalteriya hisobi ma’lumotlarining 
ishonchliligini ta’minlovchi qisqartirilgan ishchi schyotlar rejasi tuzib 
oladilar. Shuningdek hisob registrlarini o‘z ishlari xususiyatiga 
moslashtiradilar. Bunda hisob registrlari buxgalteriya hisobi 
to‘g‘risidagi qonunining 10 bandida nazarda tutilgan talablarga javob 
berishi kerak: 
1.
Buxgalteriya hisobini birlamchi hujjatlar asosida yuritishga; 
2.
Ikki yoqlama yozuv tamoyili talablari asosida hisob 
yuritishga; 
3.
Analitik va sintetik hisob registlarining o‘zaro bog‘liqligiga; 
4.
Buxgalteriya hisobida xo‘jalik operatsiyalarini yoppasiga aks 
ettirishga. 
Kichik korxonalar va mikrofirmalar namunaviy buxgalteriya 
hujjatlari bilan birga, o‘zlari mustaqil ishlab chiqqan va o’sha xo‘jalik 
subyektining ish xususiyatini aks ettiruvchi, majburiy rekvizitlar bilan 
birga, xususiy rekvizitlarga ega bo‘lgan birlamchi hujjatlar shakllaridan 
foydalanishlari mumkin.
Kichik korxonalar va mikrofirmalarda buxgalteriya hisobini tashkil 
qilish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: 
1.
Xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish va ularni “Xo‘jalik 
operatsiyalari reyestri”ga xronologik tartibda yozish va shu reyestrning 
ikkinchi qismida tegishli buxgalteriya pravodkalarini tuzish; 
2.
Xo‘jalik muomalalarini “Xo‘jalik operatsiyalari reyestri”ning 
ikkinchi qismida tuzilgan buxgalteriya pravodkalari asosida, buxgalteriya 
hisobining sintetik hisob registiri vazifasini bajaradigan, “Xo‘jalik 
muomalalarini hisobga olish daftari (kitobi)”ga yozib chiqish va 
schyotlarning hisobot davri oxiriga oborotlarini va qoldig‘ini hisoblash (2 
ilova); 
3.
Xo‘jalik muomalalarini alohida schyotlar bo‘yicha ochiladigan 
analitik hisob registrlariga yozish, ularning oborotlarini, hisobot davri 
oxiriga qoldiqlarini topish va tegishli sintetik uchyot ma’lumotlari bilan 
solishtirish; 
4.
Balans va boshqa hisobotlarni tuzish.
Buxgalteriya hisobining soddalashtirilgan shaklida hisob ishlarini 
chizmada keltirilgan.
Kichik korxona va mikrofirmalarda “Xo‘jalik muomalalarini 
hisobga olish daftari (kitobi)” sintetik hisob registri bo‘lib, uning asosida 
mablag‘lar miqdori va ularning manba’lari haqidagi ma’lumotlar hisobot 

---

201 
davrining ma’lum bir sanasiga umumlashtiriladi va balans tuziladi. Bu 
kitobda kichik korxonalar faoliyatida foydalaniladigan barcha sintetik 
schyotlar balans moddalariga mos ravishda ochiladi.
5.
“Xo‘jalik muomalalarini hisobga olish daftari (kitobi)” har oyga 
har chorakka yoki bir yilga ochiladi. Kitobning sahifalari nomerlanadi, 
shunurlanadi va oxirigi berida shu kitobda nechta bet borligi korxona 
rahbari yoki hisob ishlarini olib borishga ma’sul shaxs tomonidan 
imzolanib korxona muhri bilan tasdiqlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining 20-sonli 
“Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan soddalashtirilgan tartibda 
‘g‘risida”gi milliy standartida analitik uchyot olib borish uchun alohida 
schyotlar bo‘yicha tuziladigan quyidagi qaydnomalardan foydalanish 
tavsiya etilgan:
1.
Moliyaviy investitsiyalarni hisobga olish qaydnomasi 
2.
Pul mablag‘larini hisobga olish qaydnomasi 
3.
Mol yetkazib beruvchilar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish 
Qaydnomasi 
4.
Hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish qaydnomasi 
5.
Tovar-moddiy zahiralarni hisobga olish qaydnomasi 
6.
Mehnatga haq to‘lashni hisobga olish qaydnomasi 
7.
Hisobot davri xarajatlarini hisobga olish qaydnomasi 
Birlamchi yoki jamlovchi hujjatlar 
Xо‘jalik operatsiyalar qayd qilish 
jurnali 
Alohida schyotlar 
bо‘yicha 
ochiladigan analitik 
hisob qaydnomalari 
Xо‘jalik 
momilalarini hisob-
kitobi junali yoki 
sintetik hisob registri 
Buxgalteriya balansi 
va boshqa moliyaviy 
hisobot shakllari 

---

202 
8.
Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar eskirishini hisobga olish 
qaydnomasi 
9.
Xaridorlar va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish 
qaydnomasi 
10. Yig‘ma qaydnoma 
11. Sof daromad hisob-kitobi