I. Булим. Бухгалтерия хисоби

Balansning 
aktiv 
moddalari
Asosiy 
vositalar, 
Nomodiy 
aktivlar
Uzoq 
muddatli 
investitsiyal
ar
Kassada
gi pullar
Pul 
mablag‘lari, 
valyuta 
mablag‘lari
Tayyor 
mahsulotlar
Ishlab 
chiqarish 
zahiralari 

---

54 
Balansning passiv moddalari 
‘rnatilmagan jihozlar, savdo korxonalari balansida esa tovar va idishlarni 
∑Ba
1
+∑Ba
2
═ ∑Bp
1
+ ∑Bp
2
1.
∑Ba
1
- balans aktiv tomonining birinchi bo‘limi jami 
2.
∑Ba
2
- balans aktiv tomonining ikkinchi bo‘limi jami 
3.
∑Bp
1
- balans passiv tomonining birinchi bo‘limi jami 
4.
∑Bp
2
- balans passiv tomonining ikkinchi bo‘limi jami 
boshlang‘ich, joriy, tugatilish, bo’lishish va birlashtirish balanslaridan 
‘ladi.
Balansnin
g passiv 
moddalari
“Ustav 
kapitali”, 
“Qо‘shilgan 
kapital”, 
“Rezerv 
kapitali”
“Taqsimlanm
agan foyda 
(qoplanmaga
n zarar)” 
”Maqsadli 
tushum va 
fondlar” 
“Uzoq 
muddatli 
qarzlar”, 
“Uzoq 
muddatli 
kreditlar”
“Qisqa 
muddatli 
qarzlar” , 
“Qisqa 
muddatli 
kreditlar”
“Kreditorlar
” va boshqa 
moddalar

---

55 
‘
b
o
s
h
l
a
n
g
‘
j
a
m
g
‘
y
o
q
i
l
g
‘
s
h
u
g
‘
‘
‘
‘ladi. 3-jadvalda “Tomuhammadhoji” xususiy firmasining 1 yanvar 2015 
‘lgan joriy balansi to‘liq keltirilgan. 
‘linish balanslari yirik korxonalar bir nechta mayda korxonalarga 
‘lingan paytdan yoki bo‘lmasam ushbu korxona tarkibidagi bo‘limlardan 
 
2-jadval
“Toshmuhammadhoji” xususiy firmasining 2003 yil
yanvar oyiga kirish balansi (ming so‘mlarda).
Aktiv 
Passiv 
Tr 
Moddalar 
Summasi Tr Moddalar 
Sumasi
I. 
O‘zlik 
mablag‘lari 
manbaalari 
1 
Asosiy vositalar 
10000, 0 1 
Ustav kapitali 
12000,0 
Jami: 
10000,0 
Jami: 
12000,0 
II. Oborot aktivlar 
- 
II.Majburiyatlar 
- 
1 
Pul mablag‘lari 
2000,0 
- 
Jami: 
2000,0 
Jami: 
- 
Balans 
12000,0 
Balans 
12000,0 
‘jalik faoliyatini tugatilishi munosabati bilan tuziladigan balanslar 
Joriy balanslarning turlari
Boshlang‘ich 
balansi
Joriy balansi
Bо‘linish 
balansi
Birlashtirish 
balansi
Tugatish 
balansi

---

56 
mablag‘larini va majburiyatlarini, uni tugatish paytiga bo‘lgan holatini 
 
“Toshmuhammadhoji” xususiy firmasining 2016 yil yanvar 
oyiga
joriy balansi (ming so‘mlarda).
 
 
‘RSATKICHNING NOMI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Asosiy vositalar 01 
-boshlang‘ich (qayta tiklash) qiymati 
01,03 
-boshlang‘ich qiymati 
‘yilmalar 07. 08 
‘ba korxonalardagi aksiyalar 06 
‘ba korxonalariga berilgan qarzlar 06
‘ba korxonalardagi aksiyalar 06 
‘ba korxonalariga berilgan qarzlar 06
‘lim jami: 
 
 
 
 
 
 
 
mablag‘lari 51,55,56,57 
mablag‘lari 51,52,55,56,57 
G‘aznadagi pullar 5000 
‘yilmalar 58 

---

57 
- Xoridor va buyurtmachilar bilan 
hisoblashuvlar 09,45,62,82. 
‘lovlari 61 
- 
‘ba korxonalari bilan hisoblashuvlar
ta’sischilar bilan hisoblashuvlar 75 
‘lovlari 61,73,76, 69, 97 
‘lim jami: 
 
 
 
 
 
 
 
 
‘zlik mablag‘larining manbalari 
 
 
 
‘shilgan kapitali 85\2 
‘lovlari rezervi 89 
‘lim jami: 320+330+340+350+360+ 
 
 
 
 
Xaridorlar 
va 
buyurtmachilardan 
olingan bunaklar 
‘yicha qarzlar 
‘lash bo‘yicha qarzlar 
sug‘urta va ta’minot bo‘yicha qarzlar 
- mulkiy va shaxsiy sug‘urtalar 
‘yicha qarzlar 

---

58 
‘lovlar bo‘yicha qarzlar 
‘ba korxonalarga qarzlar 
‘lim jami: 
 
 
 
 
 
 
 
Xorij firmalari amaliyotida balansning “Aktiv” tomonida, korxona 
“Binolar va jihozlar” va “Nomodiy aktivlar”, balansning “Passiv” 
tomonida esa, korxona passivlari, “Qisqa muddatli kreditor qarzlar”, 
“Uzoq muddatli kreditor qarzlar” va “Kapital” deb nomlangan guruhlarda 
 
AQSH firmalarida tuziladigan balans ko’rinishi 
 
t/r 
Balans moddalari 
so’mma 
Aktivlar 
1.
Joriy aktivlar 
1 
Kassa 
2 
Qisqa muddatli investitsiyalar 
3 
Olinadigan veksellar 
4 
Tovarlar 
5 
Bunak bilin to’langan sug’urta 
6 
Magazin uchun jihozlar 
7 
Ofis uchun jihozlar 
Aylanma aktivlarning jami 
2.
Investitsiyalar 
8 
Kelgusida foydalaniladigan yer 
3. Ko’chmas mulk, binolar va jihozlar 
9 
Er 
18
Нидлз Б., Андерсон Х., Колдуэлл Д. Принципы бухгалтерского учета. Москва. Финансы и статистика. 2002, 
120 с. 

---

59 
10 
Binolar 
11 Hisoblangan eskirish: ayrib tashlanadi 
12 Ishlab chiqarish jihozlari 
13 
Hisoblangan eskirish: ayrib tashlanadi 
14 
Ofis uchun jihozlar 
15 
Hisoblangan eskirish: ayrib tashlanadi 
Ko’chmas mulk, binolar va jihozlarni jami 
4. Nomoddiy aktivlar 
16 
Savdo markalari 
Aktivlarni jami 
Passivlar 
1.
Qisqa muddatli kreditor qarzlar 
17 
To’lovga olingan schyotlar 
18 
Berilgan veksellar 
19 Ish haqi bo’yicha qarz 
Qisqa muddatli kreditor qarzlar jami 
2. Uzoq muddatli kreditor qarzlar 
20 
Berilgan garovlar 
Passivlarni jami 
Kapital 
21 
Korxonaning o’zini kapitali 
Passivlar va kapitalni jami 
19
esa, korxona aktivlari “Oborotda bo’lmagan aktivlar”, “Asosiy 
vositalar ( moddiy aktivlar)”, “Oborot (joriy) aktivlar”, “Kreditorlar: yil 
davomida to’lanadigan summalar”, “Sof oborot (joriy) aktivlar”, va 
“Kreditorlar: bir yildan ortiq davrda to’lanadigan summalar” va korxona 
passivlari “Jalb qilingan aktsioner kapitali”, “Eng kam qiymati 
qo’shimchalar” va “Foyda va zararlar schyoti” kabi alohida manbaalar 
yoki guruhlangan manbaalar bo‘yicha ko‘rsatiladi (5-jadval).