I karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti muxandislik texnologiyalari fakulteti «ekologiya va atrof muxit muhofazasi» kafedrasi

Mishyak-ishqoriy usul. Absorbentning xiliga qarab bu usul mishyak-sodali va mishyak-ammiakli usullarga bo'linadi. Absorbentlarni tayyorlash uchun mishyak As₂O₃moddasi Na₂CO₃ yoki NH₄OH larda eritiladi. Soda eritmasida erish jarayonida quyidagi reaksiya sodir bo'ladi:
Na₂CO₃+As₂O₃+H₂O=2Na₂HAs₂O₃+2SO₂
Yutuvchi suyuqlik vodorod sulfid bilan o'zaro ta'sir qilganda hosil bo'ladi:
Na₂HAs₂O ₃ +5H₂S=Na₄As₂S₅+6H₂O
Hosil bo'lgan oksisulfomishyak-natriy tuzi vodorod sulfid uchun yutuvchi eritma hisoblanadi. Absorbsiya jarayoni quyidagicha boradi:
Na₄As₂S₅O₂+H₂ S=Na₄As₂S₆O+H₂O
Ushbu eritma kislorod yordamida regeneratsiya qilinganda oltingugurt moddasi ajralib chiqadi:
2Na₄As₂S₆+O₂=2Na₄As₂S₅O₂+S

Reaksiyada ajralgan oltingugurt moddasi eritmadan ajratiladi, regeneratsiyalangan eritma esa yana absorbsiyaga qaytariladi. Jarayonda quyidagi qo'shimcha reaksiyalar sodir bo'ladi:
Na₂CO₃ + H₂O=NaOH + NaHCO₃
Na₂CO₃+ H₂S=NaHS+NaHCO₃
Na₂CO+H₂S=NaHS+CO₂+H₂O
NaOH+H₂S=NaHS+H₂O
Jarayonning (Tiloks jarayoni) texnologik sxemasi quyidagi rasmda keltirilgan.

Tiloks jarayoni:
1-kolonna; 2-issiklik almashtirgichi; 3-oksidlasli kolonnasi; 4-sig'im; 5-filtr.

		Imzo	Sana	MALAKAVIY BITIRUV ISHI	Bеt
Bаjardi:	O’tkirov Q				18
Rahbar:	Muxamedjanov M
Tozalanadigan gaz absorberda vodorod sulfiddan ajratiladi. Absorberda to'yingan eritma issiqlik almashtirgichida 40°C gacha qizdiriladi, keyin regeneratsiya jarayoniga yuboriladi. Regeneratorga qisilgan havo berilib, eritma orqali barbotaj qilinadi. Bunda havo kislorodi ta'sirida eritmadagi vodorod sulfid oksidlanib oltingugurt moddasiga aylanadi va havo pufakchalari bilan suyuqlik yuzasiga qalqib chiqadi. Eritma esa qayta absorberga kaytariladi. Hosil bo’lgan oltingugurt vakuum-filtrda ajratiladi. Absorbsiya jarayoniga eritmadagi mishyak konsentratsiyasi va uning pH i ta'sir ko'rsatadi. Mishyak konsentratsiyasi 15 dan 25 g/l gacha ko’tarilsa H2S ning yutilish(absorbsiya) darajasi ham 81 dan 97% gacha ko'tariladi. Eritma pH ining optimal ko'rsatkichi 7,8-7,9 bo'lishi kerak. Jarayonning kamchiligi: soda eritmasining katta sarfi, absorbentda aralashmalarning uchrashidir. Bu esa jarayonni o'tkazishda ma'lum bir kiyinchiliklar tug'diradi. Temir-soda usuli. Ushbu usulda yuttirish uchun temir gidrooksidining ikki va uch valentli aralashmasi ishlatiladi. Suspenziya 10%li Na2CO3 eritmasi va 18%li temir kuporosi eritmalarini aralashtirish bilan tayyorlanadi: