I mövzu: Siyasi elmin predmeti

VI Mövzu: Siyasi hakimiyyət və onun daşıyıcıları

“Siyasi hakimiyyət” politologiyanın başlıca kateqoriyalarından biridir.

Siyasətin və hakimiyyətin ayrılmazlığı və qarşılıqlı şərtlənməsi.

Siyasi fikir tarixində hakimiyyət problemi. Müasir politologiyada hakimiyyət problüminə dair fikirlər. M. Veber hakimiyyətin növləri haqqında.

Hakimiyyətin ümumiliyi( cəmiyyətin bütün sferasında fəaliyyət göstərməsi).

Hakimiyyətin nüfuz etmə qabiliyyəti.

Hakimiyyətin təzahür formaları: qanunlar, normalar, qaydalar, göstərişlər, iradi və emosional təsir. Hakimiyyətin funksiyaları: idarəetmə, təşkilati, tənzimləmə, nəzarət və s.

Hamiyytin növləri: iqtisadi, sosial, siyasi, hüquqi ( dövlət hakimiyyəti), hərbi, mədəni-informasiya və məcburetmə hakimiyyəti.

Hakimiyyətin resursları: iqtisadi, sosial, informasiya, məcburetmə (güc) və s.

Hakimityyətin tipləri: ənənəvi, harizmalı, rasional- leqal hakimiyyət.

Hakimiyyətin məzmununa dair müasir konsepsiyalar: relytivist, bixeviorçu, və sistemli konsepsiyalar.

Siyasi hakimiyyətin spesifikliyi. Siyasi hakimiyyətin aliliyi və ümumiliyi.

Siyasi hakimiyyətin funksiyaları.

Hakimiyyətin subyektləri və daşıyıcıları: siyasi elita, siyasi liderlik. Siyasi elita-ictimai strukturlarda rəhbər mövqe tutan və cəmiyyətdə siyasi qərarlar qəbul edilməsinə təsir göstərən mütəşəkkil azlıq.

Siyasi elitanın meydana gəlməsi və mövcudluq mexanizmi.

Elitaların təsnifatı.

Elitanın seçilməsi formaları: antreprener (sahibkarlıq) və gildiya sistemi.

Elita nəzəriyyələri: dəyərlər nəzəriyyəsi: demokratik elitarizm (P.Baxrax): funksional nəzəriyyə: (S.Keller): solçu liberal nəzəriyyə (H.Lassuel, R.Mills) və s.

Liderlik- qrupun rəhbərlik iddiasında olan və ya bu funksiyanı yerinə yetirilən fərd ətrafında birləşməsini təmin edən inteqrasiya mexanizmi.

Liderlik nəzəriyyəsinin dərk edilməsinə dair baxışlar (N.Makiavelli, Q.Karleyl, F. Nitşe, Z. Freyd və s.).

Liderlik nəzəriyyəsinə dair konsepsiyalar: liderin xüsi\usiyyətləri nəzəriyyəsi (E.Boqardus): situasiya nəzəriyyəsi (S.Stoqdil, T.Xilton): məsləkdaşların müəyyənedici rolu (F.Senford): psixoloji konsepsiya və s.

Liderliyin təsnifatı: hakimiyyətin legitimləşməsi üsuluna görə: davranış üsuluna görə: fəaliyyət miqyaslarına görə s.

Siyasi liderin funksiyaları: inteqrativ, sosial arbitraj, analitik, fəaliyyət proqramı hazırlamaq, təşəbbüskar, kommunikativ, əlaqələndirmə və s.