I shlanmalar I

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

MUQIMIY NOMIDAGI QO’QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI

TEXNOLOGIK TA'LIM KAFEDRASI


ELEKTROTEXNIKA, ELEKTRONIKA VA ELEKTR O‘TKAZGIChLAR ( 4-S/B )
FANI BO‘YICHA

№2

A M A L I Y I SH
I SH L A N M A L A R I


QOQON-2023YIL
2-АМАЛИЙ ИШ. Akkumulyator batareyalarni zaryadlash usullari va электр xavfsizlik texnikasi қоидаларини o‘rganish.
Ishning maqsadi: Akkumulyator batareyalarini zaryadlash va razryadlash usullarini o'rganish.
Jihozlar: Har-xil ko’rinizhdagi sxemalar, moslamalar akkumulyator.
Ishni bajarish tartibi. Akkumulyator batareyalarini zaryadlash va razryadlash usullarini sxemalar, nazariy ma’lumotlar asoaida o’rganish va taxlil qilish.
Nazariy ma’lumotlar:
Umumiy ma’lumotlar Qo‘rg‘oshinli akkumulyator batareyasi 1861- yilda fransuz olimi Plante tomonidan yaratilgan. Hozirgacha bo‘lgan davrda uning konstruksiyasi va tayyorlash texnologiyasi ko‘pgina o‘zgarishlarga ega bo‘ldi. Akkumulyator idishlarini va separatorlarini tayyorlashda yangi materiallardan foydalanildi va tok chiqaruvchi elektrod plastinalarining qalinligi kamaytirildi, elektrolit konsentratsiyasini oshirishga erishildi. Akkumulyator elektr tokining kimyoviy manbai bo‘lib, u tashqaridan elektr toki berilganda kimyoviy energiyani yig‘ish (zaryadlanish) va uning elektr energiya ko‘rinishida tashqi iste’molchilarga uzatish (razryadlanish) qobiliyatiga ega boo’gan qurilmadir. Energiyaning bir turdan ikkinchi turga o‘tish jarayonida akkumulyatorning butun ishlash davri uzluksiz davom etadi.
Batareya quvvatini tekshirgich odatda voltaj yoki nazorat qilish oqimi orqali amalga oshiriladi. Umuman olganda batareyani zaryad qilishning uchta usuli bor: doimo zaryadlash, doimiy zaryadlash va doimiy quvvatni zaryadlash. Har bir usuli har xil kuchlanish va oqim zaryadlash xususiyatlariga ega.
Haqiqiy fotovoltaik elektr energiyasini ishlab chiqarish tizimidagi zaryadlovchilarda o'rnatilgan quvvatni amalga oshirish uchun zaryadlash jarayoni nazorat qilinishi kerak. Zaryadlash va tushirish nazorati, asosan, zaryadlash darajasining qarori, zaryad olayotgan davlatdan zaryad holatiga avtomatik ravishda almashtirilishi va har bir bosqich rejimini avtomatlashgan konvertatsiya qilish, zaryadlashni nazorat qilish va tushirishni boshqarish cho'tkasini zaryadlashni o'z ichiga oladi. To'g'ri nazorat qilish usuli batareya zaryadlash samaradorligini oshirish va xizmat ko'rsatish muddatini yaxshilash uchun foydalidir.
Zaryad qilish jarayoni odatda uch bosqichga bo'linadi: asosiy zaryadlash, teng zaryadlash va to'lqinli zaryadlash. Ba'zan, zaryadlash oxirida, uzoq vaqt davomida kichik zaryadlovchi oqim bilan doimiy ravishda zaryadlangan, bir burg'ulash zaryadi bor.
Asosiy zaryad: tez zaryadlovchi va sekin zaryadlash. Tez zaryadlash ikki bosqichli zaryadlashni, uch bosqichli zaryadlashni, pulslarni zaryadlashni, o'zgaruvchan oqimdagi intervalgacha zaryadlarni va o'zgarmaydigan bosimli intervalgacha zaryadlarni oladi. Sekin-zaryadlash kam zaryadlovchi oqimni zaryadlash rejimining doimiy oqimidan foydalanadi. Batareya zaryadlashdan batareyani tezda 80% ~ 90% gacha zaryad qilishdan so'ng, batareyani zaryadlashning keyingi bosqichida kamaytirishga moslashish uchun suzuvchi zaryad (doimiy zaryadlash) rejimiga o'tiladi. . Chovgumdagi kuchlanish qiymati batareyaning terminal kuchlanishiga teng bo'lganda, u avtomatik ravishda zaryadlashni to'xtatadi. Batareya zaryadini kamaytirishning oldini olish uchun, bundan keyin batareya zaryadini qo'shib qo'yish mumkin, shuning uchun batareyalar plitasi ichida asosan to'liq zaryadlangan. Modda kimyoviy reaksiya bilan qatnashadi va uning zaryadlashi nisbatan chuqurdir.
Qo'rg'oshin kislotali akkumulyator batareyasi chuqur zaryadlanganidan keyin yoki uzoq muddatli suzgandan so'ng, ketma-ketlikdagi bitta hujayrali batareyaning voltaji va quvvati muvozanatsiz bo'lishi mumkin. Ushbu muvozanatni yo'qotish uchun amalga oshirilgan zaryadlashni tenglashtirish to'lovi deb atashadi.
Zaryadlashni boshqarish
Umumiy zaryadlash bosqichlari uchun avtomatik konvertatsiya qilish usullari quyidagilar.
1 Vaqtni nazorat qilish har bir bosqichning zaryadlash vaqtini oldindan belgilab qo'yiladi va almashtirish vaqti vaqt relayi yoki CPU bilan boshqariladi.
2 Hozirgi kuchlanish nazorati zaryadlash oqimining yoki batareya zanjirining voltaj qiymatini belgilaydi. Haqiqiy oqim yoki kuchlanish belgilangan qiymatga yetganda, u avtomatik ravishda o'zgartiriladi.
3 Imkoniyatlar nazorati Integratsiya davri, imkoniyatlar ma'lum bir qiymatga yetganda onlayn akkumulyatorning imkoniyatlarini kuzatib borish uchun ishlatiladi. Keyin signal zaryadlovchi oqimi kattaligini o'zgartirish uchun o'zgartiriladi.
Yuqoridagi usulda vaqtni nazorat qilish juda sodda, ammo bu usulda batareyaning oqimidan ma'lumot yo'q, nazorat qilish nisbatan qo'pol va quvvati nazorat qilish usuli nazorat qilish davri nisbatan murakkab, ammo nazoratning aniqligi yuqori.
Batareya to'liq zaryadlangan bo'lsa, zaryadlovchi oqim o'z vaqtida kesilishi kerak. Aks holda, batareyada gazning ortiqcha emissiyasi, suv yo'qotishi va haroratning oshishi kuzatiladi, bu batareyaning xizmat qilish muddatini qisqartiradi. Shuning uchun batareyaning to'liq zaryadlanganligini va zaryadlanmaganligini ta'minlash uchun batareyaning zaryadlanish holatini istalgan paytda kuzatib borish kerak. Zaryadlashni to'xtatishning to'rtta asosiy usuli mavjud.
1 Vaqtni nazorat qilish Ruxsat etilgan oqimning zaryadlash usuli yordamida batareyaning zaryadlash vaqtini batareya quvvati va zaryadlovchi oqimga qarab osongina aniqlash mumkin. Shuning uchun, zaryadlash vaqti belgilangan bo'lsa, vaqt tugagach, taymer zaryadlashni to'xtatish uchun signal yuborishi mumkin yoki u juda zaryadga aylanadi. Ushbu usul oddiy, lekin zaryadlash vaqti batareya zaryadlanadigan yuzaning holatiga ko'ra avtomatik tarzda o'rnatilmaydi, shuning uchun haqiqiy zaryadlash vaqti. Ba'zida zaryadlash hollari va ba'zan haddan tashqari zaryadlash holatlari bo'lishi mumkin.
2 Batareyani harorati normal zaryad qilish uchun boshqarilsa, batareyaning harorati o'zgarishi aniq emas, lekin batareya zaryadini oshirganda ichki gaz bosimi tez ko'tariladi, salbiy plastinkadagi oksidlanish reaktsiyasi ichki issiqlikka sabab bo'ladi va harorat tez ko'tariladi (har bir daqiqa ko'tarilishi mumkin) Bir necha daraja Tselsiy bo'yicha). Shuning uchun, batareyaning harorati o'zgarishini kuzatib, batareyaning to'la yoki yo'qligini bilib olish mumkin. Ikki termistor, odatda batareya harorati va atrof-muhit haroratini kuzatib borish uchun ishlatiladi. Ikkala orasidagi issiqlik farqi ma'lum bir qiymatga yetganda, to'xtatish signali beriladi. Termistorning dinamik harakat tezligi sekin bo'lganligi sababli batareyaning to'liq zaryadli holati batareyaning ishlash muddatini ushlab turish uchun qulay bo'lmagan aniq va o'z vaqtida aniqlanmasligi mumkin.
3 Akkumulyator zanjirining zo'riqishida salbiy kuchlanishni boshqarish Akkumulyator to'liq zaryadlangan bo'lsa, terminal zo'riqishi pastga qarab harakat qiladi. Shunga ko'ra, batareya zo'riqishida salbiy o'sish tezligi to'xtash vaqti sifatida foydalanish mumkin. Bu usul haroratni nazorat qilish uslubidan tezroq. Bundan tashqari, kuchlanish salbiy kuchlanish kuchlanishning mutlaq qiymatiga bog'liq emas. Shuning uchun, bu stop-and-charge nazorat qilish usuli batareya zaxirasini boshqa hujayra soni bilan to'ldirishga imkon beradi. Ushbu usulning kamchiliklari umumiy detektorning sezgirligi va ishonchliligi yuqori emas. Shu bilan birga, atrof-muhit harorati baland bo'lganida, batareyaning etarlicha kuchlanishidan keyin kamayishi aniq emas, shuning uchun uni boshqarish qiyin.
4 Oddiy sharoitda polarizatsiya kuchlanishini boshqarishdan foydalanib, batareyaning to'liq zaryadlangandan so'ng batareyaning polarizatsiya kuchlanishi 50-100mV da saqlanadi. Har bir hujayradagi polarizatsiya kuchlanishi o'lchov qilinadi, shuning uchun har bir akkumulyator o'z talablari darajasida ishlay oladi. Har bir akkumulyatorning geometriyasi, kimyosi va elektrokimyoviy xususiyatlarida hech qanday farq yo'qligi sababli, har bir hujayraning xarakteristikalari batareyani bir butun sifatida qabul qilish o'rniga talab qiladigan zaryad darajasini aniqlash uchun aniqlanishi kerak. Tekshiruv usuli yanada mos keladi.