Ia9 -fesil-1: 9 qxd

for I := 1 to 10 do

S := S + I;

Dövrdən kənarda olan birinci operatorSdəyişəninə başlanğıc qiyməti mənimsətməküçündür. Dövr operatorunun icrasından öncə çox zaman hazırlıq işləri aparılmalıdır.

Sayğac rolunuIdəyişəni oynayır. Dövrün sərhədləri olan 1 və 10 ədədləri dövroperatorunda konstant kimi verilib. Əgər dövrün aşağı sərhədi onun yuxarı sərhədindənböyükdürsə, ondatoaçar sözünün əvəzinədowntoaçar sözündən istifadə olunur. Buhalda hər dəfə dövr icra olunduqda dövr dəyişəninin qiyməti 1 vahid azalır.

Sayğaclı dövrün özəllikləri

Sayğaclı dövr bir neçə özəlliyə malikdir. Dövrün sərhədləri ifadələr şəklində veril-mişsə, bu ifadələr dövrün inisiallaşdırılması anında hesablanır. Həmin ifadələrə daxilolan dəyişənlərin qiyməti dövrün içərisində dəyişsə belə, bu dövrün gövdəsinin neçədəfə yerinə yetirilməsinə təsir etmir.

Dövrün sona çatması şərti dövrün gövdəsi birinci dəfə yerinə yetirilənədək yoxlanılır.Dövrün sərhədləri elə qiymətlər ola bilər ki, dövrün gövdəsi heç bir dəfə də yerinəyetirilməsin.

Şərtli dövr. Şərtli dövrlər dövrün daha ümumi yazılış formasıdır. Belə dövrlərdənadətən dövrün təkrarlanmalarının sayı qabaqcadan məlum olmadıqda istifadə edilir.Şərtli dövrləri iki növə ayırırlar:

1. 
   Ön şərtli dövrlər,
   
2. 
   Son şərtli dövrlər.
   

Ön şərtli dövr belə işləyir:

1. 
   Dövrün təkrarlanma şərti yoxlanılır.
   
2. 
   Dövrün təkrarlanma şərti ödənmirsə, onun icrası dayandırılır.
   
3. 
   Şərt ödənmirsə, dövrün gövdəsi yerinə yetirilir.
   
4. 
   Dövrün icrası 1 bəndindən davam etdirilir.
   

Ön şərtli dövrün ümumi yazılış forması belədir:

while<şərt> do

;

| Ön şərtli dövrün gövdəsi heç bir dəfə də icra olunmaya bilər.

Ön şərtli dövrdən istifadə etməklə ilk yüz natural ədədin kvadratları cəminihesablayan proqram fraqmentini belə yazmaq olar:

S := 0; I := 1;

while I <= 100 do begin

S := S + I * I; I := I + 1; end;

Son şərtli dövr belə işləyir:

1. 
   Dövrün gövdəsi yerinə yetirilir.
   
2. 
   Dövrün təkrarlanma şərti yoxlanır.
   
3. 
   Dövrün təkrarlanma şərti ödənmirsə, onun icrası dayandırılır.
   
4. 
   Şərt ödənirsə, dövrün icrası 1 bəndindən davam etdirilir.
   

Son şərtli dövrün blok-sxemi

Müxtəlif proqramlaşdırma dillərində dövrün sona çatdırılması üçün şərtinödənilməsi, yaxud ödənilməməsi tələb oluna bilər.

Son şərtli dövr belə yazılır:

repeat

until<şərt>;

Son şərtli dövrün gövdəsi ən azı bir dəfə yerinə yetirilir. Pascal dilində sonşərtli dövrün yerinə yetirilməsi şərt ödənildiyi zaman dayandırılır. Proqramçışərtin ifadəsinin qiymətini müəyyənləşdirən dəyişənləri nəzarətdə saxlamalıdırki, onlar dövrün gövdəsində dəyişilsin. Əgər dövrün şərti heç dəyişilməzsə, dövrsonsuz davam edə bilər.

İlk yüz natural ədədin kvadratları cəmini hesablayan proqram fraqmentinirepeatoperatorunun köməyilə belə yazmaq olar:

S := 0;

I := 1;

repeat

S := S + I * I; I:= I + 1;