Ibtidoiy jamoa davri Quldorlik jamiyati Feodalizm davri O`quvchilarni arxeologiyaga oid materiallar to`plashga o`rgatish «Ibtidoiy jamoa tuzumi»


O`zbekistonda arxeologiyaning rivojlanishi



Yüklə 43,12 Kb.
səhifə3/11
tarix24.10.2023
ölçüsü43,12 Kb.
#160243
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Tarixiy o\'lkashunoslik va turizm

2. O`zbekistonda arxeologiyaning rivojlanishi
Tarixchilikning katta yutuqlaridan biri arxeologiyaga katta e`tibor berganligi bilan belgilanadi. Jamiyat tarixi ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivoji va shu asosda ishlab chiqarish munosabatlarining turli davrda o`zgarib borishidan iborat ekanligi fanda e`tirof etilgach, tarixni ijtimoiy-iqtisodiy tuzumlarga ajratib davrlash masalasi kun tartibiga qo`yildi.
Tarixchilikda butun insonyyat tarixi quyidagi davrlarga bo`lib o`rganiladi:
1. Ibtidoiy jamoa tuzumi davri. 2. quldorlik davri. 3. Feodalizm davri. 4. Kapitalizm davri.
Hozirgi fanning aniqlashiga ko`ra, kishilik jamiya-ti tarixi bir million yilga yaqinlasha boradi. SHu uzoq davrning oxirg`i ming yillaridangina sinfiy jamiyat, ya`ni quldorlik jamiyati vujudga kelgan bo`lib, unga qadar o`tgan davrlar ibtidoiy jamoa davrini, ya`ni sinf paydo bo`lgunga qadar o`tgan davrni o`z ichiga oladi. O`zbekistonda tarix fani rivoj topgunga qadar, birinchidan, tarixni ishlab chiqarish usullariga qarab davrlashtirish yo`q edi. O`zbekistonda, umuman O`rta Osiyoda ibtidoiy jamoa davri bo`lganligiga shubha bilan qaralgan edi. Ikkinchidan, O`rta Osiyoga aholi eron va SHimoliy Hindiston tomondan ko`chib kelgan, deb taxmin qilinar edi. quldorlik davri ham go`yo bo`lmagan, eng qadimgi zamonlardan tortib, so`nggi Buxoro amirlari yamonigacha O`rta Osiyo xalqlarining hayotida o`zgarish bo`lmagan, deb uqtirilar edi.
Tarixni davrlashtirish masalasining qo`yilishi tarixchilar va arxeologlarni ishga solib yubordi. Birinchi besh yillik oxiridayoq sobiq SSJI tarixini, shu jumladan, O`zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi yuzasidan yozma manbalarni o`rganishga kirishish bilan birga, arxeologiya yodgorliklarini qazib topishga ham jiddiy e`tibor berila boshlandi. Bu ishning boshida Moskva, Sankt-Peterburg va O`zbekiston arxeologlari: A. YU. YAkubovskiy, G. V. Grigor’ev, S. P. Tolstov, M. E. Masson, V. A. SHishkin, YA. g`. G`ulomov va boshqalar turdilar. Birinchi ish O`zbekistonning alohida rayonlarida arxeologiyaga oid qidirish o`tkazishdan boshlandi.
Masalan, 1925-1930 yillarda Samarqandda V. L. Vyatkin, 1926—1928 yillarda Termizda B. P. Denike, 1929—1930 yillarda A. A. Potapovlar Farg`ona vodiysida hamda 1932 — 1933 yillarda Namangan viloyatining o`chqo`rg`on rayoni Norin daryosi bo`yida elektrostantsiya qurish tayyorgarligi munosabati bilan Sankt-Peterburg arxeologlaridan B. A. Latinin Farg`ona vodiysining shimoli-sharqiy rayonlarida; 1934 yili Sankt-Peterburg arxeolog G. V. Grigor’ev YAngiyo`l rayonida; o`sha yili professor A. YU. YAkubovskiy boshliq Sankt-Peterburg va O`zbekiston arxeologlari Buxoro viloyatining sharqiy qismida, yana o`sha yili arxeolog M. E. Masson boshliq arxeologlar Ohangaron vodiysida jiddiy arxeologik qidiruv ishlarini o`tkazdilar.
1936 — 37 yillarda bu ish kengayib, qadimgi Termiz shahrini qazish yuzasidan ilmiy ishlar kuchaytirilishi bilan birga prof. S. P. Tolstov boshchiligida Xorazmda, V. A. SHishkin boshchiligida Buxoro viloyatining g`arbiy qismida yangidan tekshirishlar boshlandi. Bu ilmiy safarlar katta miqyosda uyushtirilib, bularning hammasida Moskva, Sankt-Peterburg va O`zbekiston arxeologlari hamkorlik qildilar. Bu ilmiy safarlar 1939 — 1940 yillarda O`zbekistonda sug`orish soxasida xalq qurilishlari boshlanishi munosabati bilan arxeologiya kuzatishlari o`tkazdi, bu borada Farg`ona vodiysida katta natijalarga erishildi.



Yüklə 43,12 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin