Ichki yonuv motorlarida porshenning ilgarilama-qaytma haraka I krivoship-shatun mexani/. mi vositasida tirsakli valning aylanma harakaliga aylanadi

S t - R (1 - costp) +

bu ycrda: к = е/R ~ 0,05—0,15 — nisbiy dczaksiallik koeffitsienti. Porshen tezligi va tczlanishi. Porshenning o'rtacha tezligi tasnifiy parametr bo‘lib, u motorlar o‘xshashlik nazarivasiga asos qilib olingan: u bo‘yicha motorlar tezyurarligi qiyoslanadi; u motordagi mexanik yo'qotishlarga va natijada motorning effektiv ko‘rsatkichlariga ta’sir qiladi.

Porshenning 0 ‘rtacha tezligi:
vPM-r " ‘W 3 0 - 2(û R/k

Krivoship qaysi taraiga aylanishidan qat'i nazar. porshcn Y C H N da bo'lganida te?lanishi musbat, PC I IN da bolganida csa, manfiy boladi. Shalun va krivoship orasidagi burchak 90' ga leng bo‘!ganida te-'ianish nolga tcng boladi.

D e 7 aksial krivoship-,'hatim m c x a n i/ m id a porshcn tc/ lanishi:
j „ - Ho.i (со-«'? + A cus 2
i k.K sin
Krivoship-shatun mexanizmining dinamik hisobida gaz bosimi va ineisiya kuchlaridan vujudga keladigan summar kuch va momenllar aniqlanadi. Bu kuchlar bo'yicha delallar nmstahkamlikka va yoyüishga hisoblanadi hamda burovchi moment notekisligi va motor yo‘lining noravonligi darajasi aniqlanadi. lshlayotgan motorda krivoship-shatun mexuni/mi dctallariga silindrdagi gaz bosimi kuchlari, harakatlanayot- gan massalarning incrsiya kuchlari, karter bo‘shlig i tomonidan (taxmi- nan atrnosfera bosimiga long) bosim va og'irlik kuchlari (og'irlik kuchlari kichik ho'lganligi sababli dinamik hisobda, odatda. hisobga olinmaydi) la ’sir qiladi.
Moiorda ta’sir qilayotgan hamma kuchlarni tirsakli valdagi foydali qarshiliklar, ishqalanish kuchlari va motor tayanchlari o‘ziga qabul qiladi.
Uar bir ishclii sikl (tolrt taklli motor ucliim 720°, ikki taktli motor uchun esa 360") davomida krivoship-shatun rncxanizmiga ta'sir qiluvchi kuchlar qiymali va yo'nalishi bo‘yiclm uzluksiz o'zgarib turadi. Shu sababli bu kuchlarning tirsakli val burilishi burchagi bo'yicha o'zgarishi- ning xarakterini aniqlush uchun ularning qiymaüari tirsakli valning har 10—30" burilishida aniqlanadi. Dinamik hisob natijalari jadvalga yoziladi.
Gaz bosimi kuchlari. Dinamik hisobni soddalashtirish maqsadida porshen yu/asiga (a'sir qiluvchi kuchlarni silindro‘qi bo'ylab yo‘nalgan va porshen barm«g‘i o'qiga qo'yilgan bitta kuch bilan almasht»rishadi. Uni vaqtiiing har bir uni (tpburchak) uchun motordan olingan haqiqiy indikalor diagramma yoki (odatda, nominal quv\at va tirsakli valning unga mos aylanishlar chastoiasi uchun bajarilgan) issiqlik hisobi asosida qurilgan indikator diagramma bo'yicha aniqlashadi.
K.SH Mining dinamik yuklanganligigaz bosimi kuchlari PKning vaqtga
(tirsakli valning burilish burchagi (p ga) bog‘liqligi bilan baholanadi.
Indikator diagrammani tirsakli val burilishi burchagi bo'yicha yoyilgan diagrammaga qayta qurish uchun indikator diagramma ostida R —uSy2radiusli yordamchi yarim aylana chi/.iladi ( 14.5-rasm). So‘ngra yarim aylana rnarkazi () nuqtadan P C IIN tarafga KX/2ga teng tuzatish qo‘yiladi va O'nuqta olinadi. Yarim aylana 0 markazdan nurlar bilan bir necha teng bolaklarga bo'linadi. sovngra ( ) ' nuqtadan bu nurlarga parallel chiziqlar o‘tka/iladi. Yarim aylanada hosil boMgan nuqtalar
¡4.>-rasm. Indikator dia^rammani r-
koordinaJalarga yoyish

nia lum (p burchaklarga mos kcladi. Bu nuqtalardan indikator diag- ramma chi/iqlari bilan kesishguucha vertikal ehiziqlar o'tkaziladi \a bosimning olingan qiyivK'tlnri mos (p burchaklaridan vertikal bo‘ylab qoyiladi. Indikator diagrammaüi yoyish sik! boshlanishi r niKjîadan boshlanadi. Sluini nazarda tutish :ozimki, indikator diagranimada bosim absolut noldan olchanadi, yoyilgan diagnitrmada csa porshen ustidagi orliqdia bosim Л P =P —P ko‘rsaliladi. П етак. moto: siündridngi atmosfcra bosimidan kam bolgan bosim yoyilgan diagiammacia nianfiy IxVîadi. tirsakli val o‘qi tarafiga yo'nalgan ga/ bosimi kudilari musbat. tirsakli val o‘qidan teskari tarafga yo‘nalganlan csa, manfiy boladi.

Porshcnga ta'sir qiladigan gaz bosimi kuchi:

r_.<~ (_vr_<. — r_<)_' ■ _r
A//V,

bu yerda: h — porshen ytizasi, m ’; l\ va P„ — ga/ bosnn- almosfera bosimi, MPa.
Tenglamadan shu narsa ko'rmadiki, tirsakli val buralishi burchagi
bo’vicha gaz bosimi kuchhirining o'zgarishi ga/ bosimi Л Я o'zgarishi îavsifiga ega boladi.
Yoyilgan diagrainmadan gaz bosimi kudilari /* ni hisoblash uchun
/arur bo'lgan masshiab kodïitsienti:

/•V /'r • /p * .Vf-V/w/M
Inersiya kuchlari. Krivoship-shalun mexanizmida la’sir qiluvchi inersiya kuchlarini kcliirilgan massalar harakatining tavsifi bo'yicha ilgarilama-qaylma harakatlanuvchi massalarning inersiya kuchi P \a aylanma harakallanayoigan massalarning inarka/dan qochma inersiya kuchi A’^ga ajratishadi (14.6-rasm).
Ilgarilania-qaytma harakallanayoigan massalarning inersiya kuchlari:
— l ’lt i P 1(| - -(m.Karcos-t m/H(0 'Acos2 (py