IIV/
QİÇS
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya
il
ə
mübarizə
Programı
WWW.GFATM.AZ
B
əşə
riyy
ə
tin
QİÇS
v
ə
V
ə
r
ə
md
ə
n
xilası
h
ə
r birimizd
ən asılıdır!
İNFORMASİYA BÜLLETENİ
№
23 , 22 Oktyabr 2012-ci il
QİÇS
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya il
ə
mübarizə
üzrə
Qlobal Fondun
əsas iş pri
nsipi
ondan ibar
ə
tdir ki, o,
İİV
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya x
ə
st
ə
likl
ərinin müalicə
si
v
ə
bu x
ə
st
ə
likl
ərin qarşısının alınmasına də
st
ə
k olur
Az
ə
rbaycanda s
ə
hiyy
ə
sah
ə
sind
ə
beyn
ə
lxalq
proqramlar üzrə
Ölkə
Əlaqə
l
ə
ndirm
ə
Komissiyasının QHT
-l
ə
rl
ə
iclası
19
Sentyabr
2012-ci
il
tarixind
ə
Az
ə
rbaycanda s
ə
hiyy
ə
sah
ə
sind
ə
çalışan QHT
-l
ə
rin
f
ə
aliyy
ə
tl
ə
rinin
s
ə
m
ə
r
əliliyinin
artırılması
və
ə
m
əkdaşlığın güclə
ndirilm
ə
si m
ə
qs
ə
dil
ə
BMT-nin
İİV/QİÇS üzrə
Birl
əşmiş Proqramının (UNAİDS) və
Qlobal Fondun d
ə
st
ə
yi il
ə
Ölkə
Əlaqə
l
ə
ndirm
ə
Komissiyası (ÖƏK) tə
r
ə
find
ə
n
t
ədbir keçirilib.
T
ə
dbird
ə
Z
ə
r
ərin Azaldılması layihə
l
ə
rinin t
ə
tbiqi il
ə
m
əşğul olan İİV və
v
ə
r
əmin profilaktikası sahə
sind
ə
çalışan bir sıra təşkilatlar, Qlobal Fondun İİV və
V
ə
r
ə
m
Layih
ə
l
ərinin Əlaqə
l
ə
ndirm
ə
Bürosunun
ə
m
əkdaşları iştirak edib. Tədbirin gündə
mind
ə
olan
mühüm mə
s
ə
l
ə
l
ər kimi ÖƏK
-
ə
üzvlüklə
ə
laq
ə
dar
QHT-l
ər
qarşısında
qoyulan
ə
sas
t
ə
l
ə
bl
ə
rin
müzakirə
si, Qlobal Fondun 9-
cu Raund İİV layihə
sinin
2-
ci fazası ilə
bağlı aparılan dəyişikliklə
r, layih
ə
nin
struktur v
ə
maliyy
ə
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin
ə
yenid
ən baxılması
v
ə
müzakirə
edilm
əsini göstə
rm
ə
k olar. T
ədbiri giriş
sözü ilə
açan ÖƏK
-in s
ədr müavini Soltan
M
ə
mm
ə
dov Qlobal Fondda son bir ild
ə
aparılmış
islahatlar n
ə
tic
ə
sind
ə
Fondun struktur d
əyişikliklə
rini
iştirakçıların
n
ə
z
ə
rin
ə
çatdırıb. Onun sözlə
rin
ə
görə
,
Qlobal Fondda Raund t
ə
qdim olunma sistemi l
əğv
edilib v
ə
hal-
hazırda strategiya, maliyyə
v
ə
audit
komit
ə
l
ə
ri f
ə
aliyy
ət göstə
rir. Bu o dem
əkdir ki, dövlə
t
t
ə
r
ə
find
ən ayrılan büdcə, mövcud tə
l
ə
bl
ə
r v
ə
lazım
olan boşluqları düzgün tə
svir etdikd
ə
n sonra Qlobal
Fonda layih
ə
t
ə
klifl
ə
ri il
ə
müraciə
t etm
ək mümkün
olacaq. Layih
ə
l
ər uğurlu tə
tbiq edildiyi halda onun
davamı üçün ə
lav
ə
v
ə
sait t
ə
l
ə
b olunarsa, Qlobal
Fonda
ə
lav
ə
olaraq
əsaslı sə
b
ə
bl
ə
r t
ə
svir edilm
ə
kl
ə
layih
ə
t
ə
klifi il
ə
müraciə
t etm
ək imkanı yaradılacaq.
Bundan
ə
lav
ə
S.M
ə
mm
ə
dov
Fondun
ə
sas
t
ə
l
ə
bl
ə
rind
ə
n olan QHT-l
ərin ayrı
-
ayrılıqda deyil,
t
əmsil
etdiyi
sektor
adından
çıxış
etmə
k
bacarıqlarının güclə
ndirilm
ə
si v
ə
uğurlu ə
m
əkdaşlığın
qurulmasına mühüm yer ayrıldığını
bildirdi. T
ə
dbird
ə
daha sonra çıxış edən UNAİDS
-
in ölkə
ofisinin
r
ə
hb
ə
ri C
ə
mil
ə
C
ə
rrahova 2011-ci ild
ə
keçirilə
n
yüksə
k s
ə
viyy
əli görüşlə
rd
ə
İİV
-
in yayılmasının
qarşısını almaq mə
qs
ə
dil
ə
10
ə
sas h
ə
d
əf seçilmiş,
M
ə
rk
ə
zi Avropa v
ə
Şərqi Asiya ölkə
l
əri üçün
prioritetli
sayılan İNİ
-l
ər arasında profilaktikanın güclə
ndirilm
ə
si
v
ə
ARV müalicənin mövcudluğunu tam tə
min
edilm
ə
si kimi iki
ə
sas h
ə
d
əf müə
yy
ə
n edilib. H
ə
min
f
ə
aliyy
ə
tl
ərin yüksə
k s
ə
viyy
ə
d
ə
aparılması və
inkişaf
etdirilm
ə
sind
ə
QHT-l
ə
rin rolunun vacib o
lduğunu
bildirib. Dövlə
t v
ə
beyn
ə
lxalq t
əşkilatları, QHT
-l
ə
r
ə
d
ə
st
ək Şurası öz tə
r
ə
find
ən bütün bu sə
yl
ə
ri
d
ə
st
ə
kl
ə
y
ə
c
ə
k v
ə
ə
m
əkdaşlığın qurulmasında bütün
işlərin davamlılığının tə
min
edilm
ə
sin
ə
kömə
k
göstə
r
ə
c
ək. Daha sonra çıxış edən İİV,və
r
ə
m v
ə
malyari
ya Proqramlarının Layihə
Əlaqə
l
ə
ndirm
ə
Bürosunun direktoru Cavid Əbdul
-Q
ə
dirov bildirib ki,
İİV proqramının I fazası sona çatmaq üzrə
dir. Onun
müddəti 3 aylıq uzadılıb və
dekabr ayının sonuna
kimi davam ed
ə
c
ək. İİV layihə
sinin sub-resipiyenti
olan ACİ
-YF
bu ayın sonunda öz qrant fə
aliyy
ə
tini
dayandırdığına görə, bu müddə
t
ə
rzind
ə
Əsas
Resipiyent z
ə
r
ərin azaldılması layihə
l
ə
rini t
ə
tbiq ed
ə
n
QHT-l
ə
rl
ə
birbaşa müqavilə
l
ər bağlayacaq. Və
I
fazada, o cümlə
d
ən, bu 3 ay müddə
tind
ə
layih
ə
l
ə
rd
ə
iştirak edən bütün
QHT-l
ərin işlə
rinin n
ə
tic
ə
l
ə
rini
n
ə
z
ə
r
ə
almaqla layih
ənin II fazasında onlarla
ə
m
əkdaşlıq davam etdirilə
c
ə
k.
T
ədbir zamanı bütün meyarlara aydınlıq gə
tirm
ə
k
üçün LƏB tə
r
ə
find
ən hazırlanmış üç tə
qdimat
iştirakçıların nə
z
ə
rin
ə
çatdırılıb. Əsasə
n 9-cu Raund
İİV layihəsinin ikinci fazası ilə
bağlı ümumi mə
lumat,
sub-
resipiyentin seçim meyarları, zə
r
ərin azaldılması
layih
ə
l
ə
rind
ə
r
ə
hb
ə
rl
ərin, autriçlərin iş öhdə
likl
ə
ri v
ə
maliyy
ə
m
ə
s
ə
l
ə
l
əri çıxışlarda öz əksini tapıb.
T
ə
dbirin sonunda m
ə
ruz
ə
l
ə
ri dinl
ə
dikd
ə
n sonra
iştirakçıların
maraqlandıran
bütün
sualları
cavablandırılaraq ətraflı müzakirə
l
ər aparıldı və
t
ə
klifl
ə
r qeyd olundu.
Sub-resipiyentl
ərin satınalma mütə
x
ə
ssisl
ə
ri
üçün seminar
21 sentyabr 2012-ci il tarixind
ə
İİV Proqramının
satınalma mütə
x
ə
ssisl
ə
rinin t
əqdimatı ilə
satınalma
qaydaları üzrə
t
ə
lim
keçirilib. Tə
limd
ə
Sub-
resipiyentl
ərin proqram koordinatorları, maliyyə
v
ə
satınalma mütə
x
ə
ssisl
əri iştirak edib. Tə
limin
ə
sas
m
ə
qs
ə
di
Qlobal
Fondun
t
ə
l
ə
bl
ə
rin
ə
ə
sas
ə
n
layih
ə
l
ə
rd
ə
satınalma prosedurlarını riayə
t etm
ə
k v
ə
bu
sah
ə
d
ə
çalışan
mütə
x
ə
ssisl
ərin
bacarıq
keyfiyy
ə
tl
ə
rini t
ə
kmill
əşdirmə
kd
ə
n ibar
ə
t idi. M
ə
ruz
ə
il
ə
çıxış edən LƏB
-
in satınalmalar üzrə
mütə
x
ə
ssisi
Emil M
ə
mm
ədov satınalma prosedurlarının tə
tbiq
dair
ə
si, t
ə
l
ə
b olunan s
ə
n
ə
dl
əşmə, prosedurların və
metodların izahı, tə
klifl
ər sorğusunun duzgün tə
tbiqi,
kotirovka
v
ə
açıq
tenderlərin
xüsusiyyə
tl
ə
ri
mövzusunda prezentasiya ilə
çıxış edib. İmzalanmış
Qrant Sazişinə
ə
sas
ə
n layih
ə
l
ər çərçivə
sind
ə
olan
bütün
fə
aliyy
ə
t
v
ə
ə
m
əliyyatlar
dövlə
tin
qanunvericiliyin
ə
v
ə
Qlobal Fondun t
ə
l
ə
bl
ə
rin
ə
ə
s
ə
san h
əyata keçirilmə
lidir. G
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
satınalmalar
prosesi zamanı yaranan problemlərin, boşluqların və
gecikm
ə
l
ərin aradan qaldırılması üçün qanun və
prosedurlarla daha yaxından tanış olmağın və
onlara
riay
ə
t etm
ə
yin n
ə
d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
vacib olduğu tə
lim
iştirakçılarının nə
z
ə
rin
ə
çatdırılıb.
N
ə
z
ə
riniz
ə
çatdıraq ki, İİV layihəsinin ikinci fazası
t
ə
sdiq olunduqdan sonra layih
ə
sub-resipiyentl
ə
ri
üçün ə
lav
ə
olaraq dekabr ayında belə
bir t
ə
limin
keçirilməsi planlaşdırılır.
QİÇS Proqramının Regional bölmə
l
ə
rinin tibb
işçiləri üçün təlimin keçirilmə
si
10-11 Sentyabr 2012-ci il tarixind
ə
Bakı şə
h
ə
rinin
“Irşad” otelində
Qlobal Fondun İİV Proqramı
çərçivə
sind
ə
Respublika QİÇS
-l
ə
Mübarizə
M
ə
rk
ə
zi
t
ə
r
ə
find
ən
“Milli
QİÇS
proqramının
reg
ional
bölmə
l
ə
rinin
hey
əti
üçün
idarə
etm
ə
,
klinika,
laboratoriya” mövzusunda regionlarda Anti
-retrovirus
terapiyasının (ART) və
İİV infeksiyası üzrə
könüllü
m
ə
sl
ə
h
ə
t v
ə
müayinənin aparılması üzrə
tibb işçilə
ri
üçün iki günlük təlim keçirilmişdir.
T
ə
lim
zamanı İİV/QİÇS haqqında məlumat, dünyada
v
ə
Az
ərbaycanda İİV
-
infeksiyası ilə
bağlı epidemiolojı
v
ə
ziyy
ət, İİV
-
infeksiyası ilə
mübarizə
siyas
ə
ti v
ə
t
ə
dbirl
əri, İİV
-l
ə
bağlı profilaktika, müalicə, qayğı və
d
ə
st
ə
yin
universal
t
əminatının təşkili, könüllü
m
ə
sl
ə
h
ə
t v
ə
müayinənin (KMM) keçirilmə
qaydaları
izah olunmuşdur.
Mühazirə
l
ə
r t
əqdimatlar şə
klind
ə
iştirakçılara tə
qdim
olunmuşdur. Bütün iştirakçılar tə
limin
ə
vv
ə
lind
ə
anonim sorğu anketini və
sonunda is
ə
t
ə
limin
qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
formasını dolduraraq tə
lim
ə
ö
z
münasibətini bildirmişdir. Məlumat ücün bildirə
k ki,
hal-
hazırda
Antiretrovirus
-
terapiya
bölmə
l
ə
ri
6
regionda - G
ə
nc
ə, Şirvan, Quba, Şə
ki, L
ə
nkaran v
ə
Naxçıvanda fə
aliyy
ət göstə
rir, KMM m
ə
nt
ə
q
ə
l
ə
rinin
sayı isə
28-
ə
çatdırılıb. 2015
-ci il
ə
kimi 50 KMM
m
ə
nt
ə
q
ə
sinin f
ə
aliyy
ə
t
ə
başlaması planlaşdırılır.
Qlobal Fondun Baş İnspektorunun Ofisinin (OİG)
nümayə
nd
ə
l
ə
rinin beyn
ə
lxalq t
əşkilatların
nümayə
nd
ə
l
ə
ri il
ə
görüşü
1
oktyabr
2012-ci
il
tarixind
ə
OİG
nümayə
nd
ə
l
ə
ri v
ə
bir sıra beynə
lxalq t
əşkilatların
iştirakı ilə
ÖƏK
-
in görüşü keçirilmişdir. OİG qrupunun
r
ə
hb
ə
ri Devid Addison Az
ə
rbaycana s
ə
f
ə
rin m
ə
qs
ə
di,
diaqnostik baxışın ə
hat
ə
dair
ə
si v
ə
v
ə
zif
ə
l
ə
ri, audit v
ə
diaqnostik baxış arasındakı fə
rq, s
ə
f
ərin müddə
ti v
ə
diaqnostik baxışa aid digə
r m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r bar
ə
d
ə
ətraflı
m
əlumat vermişdir. Onun sözlə
rin
ə
görə
, s
ə
f
ə
rin
m
ə
qs
ə
dl
ə
rind
ən biri, Qlobal Fondun proqramları üçün
ə
sas riskl
əri aşkar etmə
kd
ə
n v
ə
riskl
ərin azaldılması
üçün tövsiyə
l
ə
r verm
ə
kd
ə
n ibar
ətdir. O, Əsas
-
Resipiyentl
ə
rin,
Sub-Resipiyentl
ə
rin,
partnyor
t
əşkilatların
fə
aliyy
ə
tl
ə
rini
v
ə
onların
Ölkə
Ə
laq
ə
l
ə
ndirm
ə
Komissiyası (ÖƏK) və
Lokal Fond
Agenti (LFA) il
ə
qarşılıqlı ə
laq
ə
l
ə
rini
ə
hat
ə
ed
ə
c
ə
k.
OİG
-
in ölkə
d
ə
ki qrupu qrup r
ə
hb
ə
rind
ə
n, s
ə
hiyy
ə
,
satınalma və
t
əhcizatın idarə
edilm
ə
si v
ə
maliyy
ə
menecmenti üz
r
ə
ekspertl
ə
rd
ə
n ibar
ə
tdir. S
ə
hiyy
ə
üzrə
ekspert Mamuka Djibuti bütün üç proqram üçün
maliyy
ə
davamlılığı və
g
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
Qlobal Fondun
proqramlarından kənar atılacaq növbəti addımlar
haqqında danışmağı təklif etmişdir. Cə
nab Djibuti
qeyd
etdi
ki,
bu
daha
çox
prosesin
qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
sidir; bu, n
ə
tic
ə
v
ə
ya t
ə
sirin
qiym
ə
tl
ə
ndirilm
əsi deyil. UNAİDS
-
in ölkə
üzrə
nümayə
nd
ə
si C
ə
mil
ə
C
ə
rrahova bu diaqnostik
baxışın metodologiyası və
ya tövsiyə
l
ə
ri bar
ə
d
ə
sual
verdi. C
ə
mil
ə
C
ə
rrahova, BMT-
nin İİV sahə
sind
ə
ki
bütün sə
yl
ə
rini
ə
laq
ə
l
ə
ndir
ən UNAİDS
-in prioritetl
ə
ri,
sosial müdafiə
v
ə
sosial iş üzrə
v
ə
ziyy
ə
t bar
ə
d
ə
d
ə
görüş iştirakçılarına məlumat vermişdir. O, sosial
sah
ə
d
ə
çalışan insanların şə
b
ə
k
əsinin olmadığını
vurğulayıb. Daha sonra ÜST
-
ün yoluxucu xə
st
ə
likl
ə
r
üzrə
milli proqram mütə
x
əssisi Elxan Qasımov
malyariyanın maliyyə
davamlılığı mə
s
ə
l
ə
l
əri haqqında
görüş iştirakçılarına
m
əlumat verib. O xüsusi olaraq
vurğulayıb ki, Malyariya ilə
mübarizə
üzrə
milli
strategiya mövcuddur (2008
-2013) v
ə
ÜST Qlobal
Fondla bu sah
ə
d
ə
uğurlu ə
m
əkdaşlıq edir. Onun
sözlə
rin
ə
görə
, g
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
maliyy
ə
davamlılığına dair
heç bir problem olmayacaq, çü
nki malyariya
proqramının
70
-90%-i
Az
ərbaycan
hökumə
ti
t
ə
r
ə
find
ə
n maliyy
ə
l
əşdirilir.
ÖƏK
-in s
ədr müavini
Soltan
M
ə
mm
ə
dov
Az
ərbaycanda
İİV/QİÇS
-l
ə
mübarizə
sah
ə
sind
ə
çalışan QHT
-l
ərın zə
if t
ə
r
ə
fl
ə
ri il
ə
bağlı fikirlərini bildirib. Görüş zamanı iştirakçılar
v
ə
r
əm proqramları üzrə
mühüm mə
s
ə
l
ə
l
ə
ri v
ə
ikinci
sıra
v
ə
r
ə
m
ə
leyhin
ə
d
ərmanların
maliyy
ə
l
əşdirilmə
sind
əki boşluqları, habelə
v
ə
r
ə
m
proqramı üzrə
diaqnostik m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri, yerli QHT-l
ə
r
üçün bacarıqların inkişaf etdirilmə
si, t
ə
liml
ə
r
ə
ayrılmış
büdcəni müzakirə
edib. M
əlumat üçün bildirə
k ki, OIG
qrupu Qlobal Fondun LƏB nümayə
nd
ə
l
ə
ri il
ə
birlikd
ə
İİV regional laboratoriyalarının, KMM mə
nt
ə
q
ə
l
ə
rinin,
v
ə
r
ə
m dispanserl
ə
rinin, regional GEM m
ə
rk
ə
zl
ə
rinin
v
ə
z
ə
r
ərin azaldılması layihə
l
ə
rini t
ə
tbiq ed
ə
n QHT-
l
ərın fə
aliyy
ə
tini n
ə
z
ə
rd
ən keçirmə
k m
ə
qs
ə
di il
ə
Az
ərbaycanın müxtəlif regionlarına sə
f
ə
r edibl
ə
r.
Missiyalarının sonunda Sə
hiyy
ə
Nazirliyind
ə
İİV,
v
ə
r
ə
m
v
ə
malyariya üzrə
Milli Proqramların
koordinatorları, QF proqramlarının heyə
ti il
ə
görüşlə
r
keçirilə
c
ə
k v
ə
ilkin t
ə
hlill
ər aparılacaq. Sə
f
ə
rin yekunu
olaraq onlar Əsas resipiyentlə
r, sub-resipiyentl
ə
r,
habel
ə
beyn
ə
lxalq t
əşkilatlar üçün tövsiyə
l
ər işlə
yib
hazırlayacaqlar.
Qlobal Fondun İİV layihəsi çərçivə
sind
ə
z
ə
r
ə
rin
azaldılması layihə
sl
ə
ri t
ə
tbiq ed
ə
n QHT
beyn
ə
l
xalq qrant müsabiqə
sinin qalibi oldu
9-11 Oktyabr 2012-ci il tarixind
ə
Bakıda “Old Gates”
mehmanxanasında İİV/QİÇS
-
ə
qarşı Ukrayna
Beyn
əlxalq Alyansı, Şə
rqi Avropa v
ə
M
ə
rk
ə
zi Asiya
Regional D
ə
st
ə
k M
ə
rk
ə
zi v
ə
“Gender və
T
ə
r
əqqi”
Maarifl
ə
ndirm
ə
İB
t
əşə
bb
üsü və
t
əşkilаtçığı ilə
üç
günlük tə
dbir t
əşkil edilib. Tədbirin keçirilmə
sinin
ə
sas
m
ə
qs
ədi “
Gender v
ə
T
ə
r
əqqi” Maariflə
ndirm
ə
İB
-i
t
ə
r
ə
find
ə
n
2012-2014-
cü illə
rd
ə
“Azə
rbaycanda
ə
halinin h
əssas qrupları (İNİ, Sİ, KCK) arasında İİV
-in
profilaktikası üzrə
strategiyaların tə
tbiqinin daha
effektiv güclə
ndirilm
əsi” adlı layihə
nin
h
ə
yata
keçirilmə
sinin
n
ə
tic
ə
l
ə
rinin
qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
sidir.
Yanvar ayının 2012
-ci il tarixind
ə
n t
ə
tbiq edil
ə
n
layih
ə
nin n
ə
tic
ə
l
ə
rini,
ə
sas m
ə
qs
ə
d v
ə
v
ə
zif
ə
l
ə
ri
bar
ə
d
ə
m
ə
lumat verildi v
ə
h
əssas qruplar arasında
aparılan tədqiqatın nə
tic
ə
l
ərini işıqlandıraraq tə
dbir
iştirakçıları arasında ətraflı müzakirə
l
ər aparıldı.
M
əlumat üçün bildirə
k ki, h
ə
min layih
ə
Avropa
İttifaqının “Şərq ölkə
l
ə
rind
ə
əhalinin rsik qrupları
arasında
İİV/QİÇS
-in p
rofilaktikası
üzrə
strategiyaların genişlə
ndirilm
əsi” layihəsi çərçivə
sind
ə
Az
ərbaycan, Ukrayna, Gürcustan, Rusiya, Moldova,
Belarusda t
ə
tbiq edilir. Az
ə
rbaycanda bu f
ə
aliyy
ə
t
“Gender və
T
ə
r
əqqi” Maariflə
ndirm
ə
İB
-i t
ə
r
ə
find
ə
n
h
əyata keçirilir. Layihə
nin
ə
sas
m
ə
qs
ədi İİV
infeksiyasına həssas olan icmaların fə
aliyy
ə
tini milli
v
ə
beyn
ə
lxalq t
əcrübə
l
ə
r
ə
əsasında toplamaq və
lazımi xidmə
tl
ər paketini ümumiləşdirə
r
ə
k h
ə
ssas
qruplar üçün ayrı ayrılıqda tə
rtib etm
ə
k, daha sonra
h
ə
min xidm
ə
tl
ə
r paketini epidemiyay
a qarşı milli
imkanların güclə
ndirilm
əsi üçün hökumə
t v
ə
v
ə
t
əndaş
c
ə
miyy
ə
ti
t
əşkilatları
arasında
koordinasiyanın
davamlılığını artırmaq üçün bir vasitə
kimi istifad
ə
etm
ə
kdir. Bundan
ə
lav
ə, profilaktika, müalicə
v
ə
qayğı işlə
rinin t
ə
kmill
əşdirilmə
si sah
ə
sind
ə
psixo-
sosial xidm
ə
tl
ə
r v
ə
psixoloji qayğı və
d
ə
st
ə
yin
göstə
rilm
ə
si xidm
ə
tl
ə
r paketin
ə
ə
lav
ə
edil
ə
c
ə
k.
Layih
ə
2014-
cü ilə
kimi davam ed
ə
c
ə
k. T
ə
dbirin
üçüncü günündə
t
əşkil olunan press
-konfransa
İİV/QIÇS sahə
sind
ə
çalışan QHT
-l
ər, QF LƏB,
UNAİDS və
KİV nümayə
nd
ə
l
əri qatılaraq layihə
nin
gedişatı ilə
yaxından tanış oldular.
Malyariya layih
əsi çərçivə
sind
ə
aparılmış Bilik,
Münasibə
t v
ə
T
əcrübə
(KAP) t
ədqiqatının
n
ə
tic
ə
l
əri açıqlandı
Az
ərbaycan Respublikası ilə
Qlobal Fond arasında
bağlanmış AZE
-704-G04-
M Qrant Sazişinə
ə
sas
ə
n
2008-ci ild
ə
n etibar
ə
n h
əyata keçirilə
n bu layih
ə
nin
maliyy
ə
d
ə
st
ə
yi il
ə
“Ictimai Də
y
ə
rl
ə
rin T
əbliği Mə
rk
ə
zi
İctimai Birliyi” 2012
-ci ilin may-
avqust aylarında
Respublikanın 6 ə
sas malyariogen rayonunda KAP
t
ədqiqatı aparılıb.
T
ədqiqat üçün bu rayonlar
malyariyaya
görə
yüksə
k
h
əssaslığa
malik
olduqlarına görə
seçilib. Tədqiqatın aparılmasında
m
ə
qs
ə
d, Az
ə
rbaycanda h
əyata keçirilə
n v
ə
QF
t
ə
r
ə
find
ə
n
d
ə
st
ə
kl
ə
n
ən “Davamiyyə
tli
malyariya
n
ə
zar
ə
ti v
ə
profilaktikası uğrunda yeni təşəbbüslər”
layih
əsi üzrə
h
ə
d
ə
f -
ə
halinin malyariya x
ə
st
ə
liyi
bar
ə
d
ə
biliyi v
ə
x
ə
st
ə
liy
ə
münasibə
ti, h
əmçinin,
praktik v
ərdişlə
rinin ilkin s
ə
viyy
əsinin öyrə
nilm
ə
si v
ə
ölçülmə
sidir. Bununla b
ə
rab
ə
r,
ə
ld
ə
edilmiş mə
lumat
sübut edilmiş də
lill
ə
r
ə
ə
saslanaraq, kommunikasiya
üzrə
strateji istiqam
ə
tin t
ə
yin edilm
ə
sind
ə
ə
sas rol
oynayacaq v
ə
ə
halid
ə
malyariya il
ə
mübarizə
t
ə
dbirl
ə
rin
ə
münasibə
tin v
ə
bu sah
ə
d
ə
praktik
v
ərdişlə
rin v
ə
malyariya yoluxma potensialının
azaldılmsına tə
sir ed
ə
n amill
ərin öyrə
nilm
ə
sin
ə
imkan
yaradacaq.
T
ədqiqatın sonunda aşağıdakı vacib nə
tic
ə
l
ə
r
ə
ld
ə
edilmişdir:
T
ədqiqatın nə
tic
ə
l
əri bir daha sübut edir ki,
əhali arasında malyariya xə
st
ə
liyi v
ə
onun
törə
dicil
ə
ri
bar
ə
d
ə
bilikl
ə
rin
s
ə
viyy
ə
si
yüksə
kdir v
ə
bel
ə
ki, sorğuda iştirak edə
nl
ə
rin
76,8%-
i
malyariyanın
yoluxucu
xə
st
ə
lik
olduğunu
və
onun
müalicə
sinin
mümkünlüyünü bilirlə
r.
Malyariyanın anofeles ağcaqanadları vasitə
si
il
ə
insanlara keçirildiyini respondentlə
rin
55,4%-
i bilir, lakin iştirakçıların 40,3%
malyariya
x
ə
st
ə
liyinin
yoluxdurucusunun
bütün ağcaqanadlar olduğunu düşünürlə
r.
Ümumi ə
halinin 51,5% -i fermer t
ə
s
ərrüfatında
çalışırlar və
malyariya mövsümündə
onlar
tarlalarda işlə
yirl
ə
r. Bu q
ə
bild
ə
n olan
ə
halinin
malyariya
il
ə
yoluxma
t
əhlükə
si
daha
yüksə
kdir v
ə
buna görə
d
ə
bel
ə
qrupdan olan
ə
haliy
ə
xüsusi qayğı ilə
yanaşılmalıdır. Onlar
arasında tarla mövsümündə
n
ə
vv
ə
l mayariya
keçiricilə
ri il
ə
mübarizə
y
ə
aid sanitariya
maarifl
ə
ndirilm
ə
si, bu sah
ə
d
ə
lazımı biliklə
rin
verilm
ə
si v
ə
miçə
tk
ən paylanması labüddür.
Sorğu
iştirakçılarının
tə
xmin
ə
n
60%-i
malyariya il
ə
mübarizəni dövlət strukturları və
yerli hakimiyy
ət orqanlarının üzə
rin
ə
qoyurlar
v
ə
dig
ə
r 27,4%-i is
ə
bunun tibb işçilə
rinin
v
ə
zif
əsi olduğunu düşünürlər. Əhalinin çox az
hiss
ə
si (7,1%) bu f
ə
aliyy
ə
tin bilvasit
ə
icma
t
ə
r
ə
find
ə
n
h
əyata
keçirilməli
olduğunu
düşünür. Belə
yanaşma qeyri
-m
ə
qbuldur v
ə
layih
ə
çərçivə
sind
ə
v
ə
yaxud,
s
ə
hiyy
ə
strukturları
tə
r
ə
find
ə
n
h
əyata
keçirilə
n
mübarizə
t
ə
dbirl
ərinin planlaşdırılmasında
n
ə
z
ə
r
ə
alınacaqdır.
Ə
razid
ə
ağcaqanadlar
ilə
mübarizə
aparılmasına
mane
olan
sə
b
ə
b
kimi
respondentl
ə
rin 22,5 %-i bunu nec
ə
etm
ə
yi
bilm
ə
dikl
ərini göstə
rirl
ər. Buna görə
d
ə
,
ə
hali
arasında və
icmalarla aparılan maariflə
ndirm
ə
işləri zamanı keçiricilə
r v
ə
onların malyariya
x
ə
st
əliyinin yayılmasında olan roluna dair
daha
geniş mə
lumat verilm
ə
lidir.
Əhali arasında maariflə
ndirm
ə
işinin təşkilində
konkret hansı maariflə
ndirm
ə
üsulundan daha
çox istifadə
edilm
ə
si il
ə
bağlı müə
yy
ə
n edildi
ki, bu c
ə
h
ə
td
ən televiziya verilişlə
rind
ə
n
istifad
ə
etm
ə
k
daha
m
ə
qs
ə
d
əuyğundur,
bununla b
ə
rab
ə
r, dig
ər üsullardan da istifadə
edilm
ə
lidir v
ə
bu sah
ə
d
ə
tibb işçilə
rinin rolu
güclə
ndirilm
ə
lidir.
Aparılan
tə
dqiqat
malyariya
layih
ə
sinin
davamlılığının tə
min edilm
əsi üçün mühüm ə
h
ə
miyy
ə
t
daşıyır.
Layihənin Əlaqələndirmə Bürosunun informasiya bülleteni Qlobal Fondun “Azərbaycanda İİV, Vərəm və
Malyariya ilə mübarizə” Proqramı çərçivəsində nəşr edilir.
Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi,
Layihənin Əlaqələndirmə Bürosu
Bakı ş., AZ1005,
T. Əliyarbəyov küçə
si 3
2-ci m
ə
rt
ə
b
ə
Tel:(+99412) 4982001
Faks:(+99412) 4982001
erasulova@gfatm.az
,
www.gfatm.az
Müalicə və diagnostika təyin edilməsi ilə bağlı
Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinə müraciət
edə bilərsiniz
Bakı ş., AZ1022,
Mir-
Kasımov küçə
si 1/8
Tel:(+99412) 5100869
Faks:(+99412) 4947353
office@aids.az
İİV
/
QİÇS
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya
il
ə
mübarizə
Programı
Dostları ilə paylaş: |