IIV, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya il
ə
mübarizə
Programı
WWW.GFAIDS.AZ
B
əşə
riyy
ə
tin
QİÇS
v
ə
V
ə
r
ə
md
ə
n
xilası
h
ə
r birimizd
ən asılıdır!
İNFORMASİYA BÜLLETENİ
№
22,
13 İyun
2012-ci il
QİÇS
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya il
ə
mübarizə
üzrə
Qlobal Fondun
əsas iş prinsipi
ondan ibar
ə
tdir ki, o,
İİV
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya x
ə
st
ə
likl
ərinin müalicə
si
v
ə
bu x
ə
st
ə
likl
ərin qarşısının alınmasına də
st
ə
k olur
Zərərin azaldılması layihələrinin
qiymətləndirilməsi ilə bağlı beynəlxalq
ekspertlərin Bakıya səfəri
Qlobal Fondun 9-cu Ra
und İİV layihəsi çərçivə
sind
ə
Az
ə
rbaycanda
z
ə
r
ərin azaldılması layihə
l
ə
rinin
qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
si m
ə
qs
ə
di il
ə
iyul ayının 1
-d
ə
n 5-d
ə
k
beyn
ə
lxalq ekspertl
ə
r c
ə
nab Cakob Haber v
ə
xanım
Tanya Brombaçer Azə
rbaycana s
ə
f
ə
r edib. S
ə
f
ə
rin
ə
sas m
ə
qs
ə
di h
ə
ssas qruplar
arasında aparılan
z
ə
r
ərin
azaldılması
layihə
l
ə
rinin
keyfiyy
ə
tini
qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
k, z
ə
r
ərin azaldılması prinsiplə
ri v
ə
h
əssas qruplar üçün İİV profilaktikası üzrə
xidm
ə
tl
ə
rin
güclə
ndirilm
ə
si v
ə
t
ə
kmill
əşdirilmə
sin
ə
dair tövsiyə
l
ə
r
verm
ə
kd
ə
n ibar
ə
t idi. Bu m
ə
qs
ə
dl
ə
İİV sahə
sind
ə
çalışan
dövlə
t
v
ə
v
ə
t
əndaş
cə
miyy
ə
tinin
nümayə
nd
ə
l
ə
ri
il
ə
bir sıra görüşlər keçirilib.
Gorüşlə
rin
n
ə
tic
ə
si
kimi
Z
ə
r
ərin
Azaldılması
xidm
ə
tl
ərinin
güclü
və
z
ə
if
t
ə
r
ə
fl
ə
rin
müə
yy
ə
nl
əşdirilmiş, zə
r
ərin azaldılması sahə
sind
ə
f
ə
aliyy
ət gö
st
ə
r
ə
n QHT-l
ə
rin
ə
m
əkdaşlığının inkişafı,
h
ə
d
əf qrupu nümayə
nd
ə
l
ə
rin
ə
çıxış, göstə
ril
ə
n
xidm
ə
tl
ə
rin
keyfiyy
ə
ti,
t
əşkilatların
potensial
imkanlarının qiymə
tl
ə
ndirilm
ə
sin
ə
dair t
ə
klif v
ə
tovsiy
ə
l
ər verilmişdi. Bundan ə
lav
ə, görüşlər zamanı
ekspertl
ə
r t
ə
r
ə
find
ə
n z
ə
r
ərin azaldılması ilə
bağlı
t
ə
hlil v
ə
sisteml
əşdirilmiş formada olan mə
lumatlar,
bu sah
ə
d
ə
prioritet m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r il
ə
bağlı müzakirə
l
ə
r
aparılıb.
5 iyul 2012-ci il tarixind
ə
LƏB
-in ofisind
ə
QHT
nümayə
nd
ə
l
ərinin iştirakı ilə
keçirilmiş görüşdə
ekspert
ə
r t
ə
r
ə
find
ən hazırlanmış tövsiyə
l
ə
rl
ə
bağlı
t
əqdimat nümayiş etdirildi. Əsas diqqə
t z
ə
r
ə
rin
azaldılması, institusional quruculuq və
xidm
ə
tl
ə
rin
yaxşılaşdırılması sahə
sin
ə
yönəldilmişdi. Bütün
tövsiyə
l
əri müzakirə
ed
ə
r
ək sonda iştirakçılar
arasında fikir mübadiləsi aparıldı.
Aparılan işlə
rin
n
ə
tic
ə
si
v
ə
beyn
ə
lxalq
ekspertl
ərin verdiyi tövsiyə
l
ə
r
t
ə
qdim
olunan
hesabatda öz ə
ksini tapacaq.
İİV layihəsinin ikinci fazası ilə bağlı təklif ÖƏK
tərəfindən Qlobal Fonda təqdim edilib
4 Aprel 2012-ci il tarixind
ə, Qlobal Fondun 9
-cu raund
İİV layihəsinin ikinci fazada davam etdirilməsi üçün
Ölkə Əlaqələndirmə Komissiyası (ÖƏK) dəvət
məktubu almışdır.
QİÇS, vərəm və malyariya ilə mübarizə üzrə Qlobal
Fondun Heyətinin Qaana şəhərində keçirilmiş 25
-ci
görüşü zamanı
bütün layihələrin yenilənməsinə
müraciət və təstiqlənmə prosesinə yenidən baxılmış
və qaydalara müvafiq dəyişikliklər edilmişdir.
Yeni qaydalara əsasən, Azərbaycan Yuxarı Orta
Gəlirli və İİV/QİÇS xəstəliyinin yükü yüksək olan ölkə
olaraq Qlobal Fondun 9-
cu Raund İİV layihəsinin
yenilənməsinə müraciət etmək üçün müvafiq hesab
edilmişdir. İİV layihəsinin ikinci fazası üçün Qlobal
Fondun əsas tələblərindən biri layihə fəaliyyətlərinin
100% xüsusi əhali qruplarına yönəldilməsi və Milli
Proqramın maliyyələşdirilməsində ölkənin payının ən
azı 60% olmasıdır. Bundan başqa, ÖƏK
-
ə uyğunluq
üçün “altı” tələbin, o cümlədən ÖƏK
-
ə üzvlülük,
layihələrə nəzarət, maraq zidiyyəti hallarının idarə
olunması və s. kimi vacib məsələlərin yenilənmə
prosesində bir daha qiymətləndiriləcəyi bildirilmişdir.
Dəvət məktubunda yenilənməyə müraciət üçün vacib
olan sənədlərin siyahısı, o cümlədən müvafiq
formalar və nümunələr ÖƏK
-
ə təqdim edilmişdir.
Müraciət üçün son tarix 15 İyun 2012
-
ci il təyin
edilmişdir. Layihə təklifinin hazırlanması zamanı
maraqlı bütün tərəflərlə, o cümlədən dövlət və qeyri
-
hökümət təşkilatları, İİV
-
lə yaşayan insanlar, İİV
-
ə
həssas əhali qrupları nümayəndələri ilə görüşlər
keçirilmişdir. Ümumilikdə İİV layihəsinin birinci fazası
proqram
və
maliyyə
məsələləri
b
ax
ımından
qiymətləndirilmişdir.
Qiymətləndirmənin
nəticələrindən istifadə olunaraq və Qlobal Fondun
tələbləri nəzərə alınaraq AR Səhiyyə Nazirliyinin
Layihə Əlaqələndirmə Bürosu mütəxəssisləri və ÖƏK
katibliyi əməkdaşları tərəfindən 9
-
cu Raund İİV
Layihəsinin ikinci fazasına müraciət üçün lazım olan
bütün sənədlər hazırlanmış və Qlobal Fonda təqdim
edilmişdir.
Malyariya layihəsi üzrə rayonlara monitorinq
səfəri
3-7 iyul 2012-
ci tarixində rayonlardakı malyariogen
vəziyyəti qiymətləndirmək üçün malyariya
layihəsinin
əlaqələndiricisi Dr. X. Hacıyev Hacıqabul, Şirvan,
Masallı, Lənkəran və Astara rayonlarına monitorinq
səfəri etmişdir.
Səfərin məqsədi həmin rayonların gigiyena və
epidemiologiya mərkəzlərinin əməkdaşları ilə birlikdə
malyariya əleyhinə tədbirlərin keyfiyyətini və
müvafiqliyini, o cümlədən, bu sahədə olan problemləri
öyrənmək və həmin problemlərin həlli yollarını
araşdırmaq idi.
Səfərin
gedişində
göstərilən
rayonların
gigiyena və epidemiologiya mərkəzlərinə baxış
keçirilmişdir
və
layihə
çərçivəsində
verilmiş
avadanlığın mövcudluğu və ondan istifadənin
səmərəliliyi öyrənilmişdir. Bütün avadanlıq qeydiyyata
alınmış və onlardan hazırda lazımı qaydada istifadə
edilir. Son illər malyariya layihəsi üzrə aparılmış
məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində ə
sas malyariogen
potensiala malik bu mühüm rayonlarda xəstəliyin
səviyyəsi və fəal malyariya ocaqlarının sayı kəskin
surətdə aşağı düşmüşdür. Belə ki, Hacıqabul, Şirvan,
Masallı və Astara rayonlarının heç birində son 3 ildə
malyariya xəstəliyi ümumiyyətlə qeydə alınmamışdır.
Lənkərən rayonunda isə bu xəstəlik axırıncı dəfə 12
ay bundan əvvəl qeyd edilmişdir. Bu rayonların heç
birində yeni fəal malyariya ocağı qeydə alınmamışdır.
Bu rayonlarda malyariya xəstəliyi ilə əlaqədar bütün
profilaktik tədbirlər yüksək səviyyədə və vaxtında
aparılır, xəstəliyin digər şəxslərə ötürlməsi təhlükəsi
aradan qaldırılır. Mövcud malyariya ilə mübarizə
planları üzrə malyariya ocaqları üzərində müşahidə
və nəzarət tədbirləri müntəzəm surətdə həyata
keçirilir. Ocaqların entomoloji müayinəsi və su
durğunluqlarının pasportlaşdırılması təmin edilib.
Əhali arasında malyariya ilə mübarizə sahəsində
maariləndirmə tədbirləri mütəxəssislər tərəfindən
planlı şəkildə və yüksək səviyyədə aparılır.
Monitroinq zamanı səfər edilmiş rayonları
n gigiyena
və epidemiologiya mərkəzlərinin işçiləri ilə fikir
mübadiləsi aparılmış və onalara lazımi tövsiyələr
verilmişdir. Əldə edilmiş nəticələr və mövcud
problemlər malyariya işçi qrupunun iclaslarında
müzakirə ediləcək və Respublika Gigiyena və
Epidemiologiya Mərkəzinin rəhbərliyinin nəzərinə
çatdırılacaqdır.
Qlobal Fo
ndun Baş İnspektoru Ofisinin
nümayəndələrinin Bakıya səfəri
Nəzərinizə çatdıraq ki, Qlobal Fondun Baş
İnspektorunun ofisinin nümayəndələri Azərbaycanda
tətbiq edilən Qlobal Fondun qrantlarını yoxlamaq
ücün Azərbaycana səfər edəcəklər. Yoxlama zamanı
İİV, vərəm və malyariya qrantlarının Əsas
Resipiyentləri, Sub
-
resipiyentləri və layihədə iştirak
edən digər partnyorların fəaliyyətləri, onların Ölkə
Əlaqələndirmə Komissiyası, Lokal Fond Agenti və
Qlobal Fondun Katibliyi ilə qarşılıqlı əlaqələri
nəzərdən
keçiriləcək.
Bu
məqsədlə,
Layihə
Əlaqələndirmə
Bürosunun
mütəxəssisləri
sub
-
resipiyentlərlə görüşlər təşkil edərək onlara bu barədə
ətraflı məlumat verib. Görüşlər zamanı yerinə
yetiriləcək işin həcmi və məqsədini, diaqnostik
yoxlamanın icmalını, hazırlıq fazasının xüsusi vaxt
cədvəlini, sahə işləri, debrifinqlər və digər əlaqəli
məsələlər onlara izah edilib. Səfərin avqust ayında
baş tutacağı gözlənilir.
Regionlarda antiretrovirus m
ə
rk
ə
zl
ə
rin (ART)
f
ə
aliyy
ə
ti
Respublikanın
regionlarında
İİV
infeksiyasına
tutu
lmuş insanlara ixtisaslaşdırılmış müalicə
, qulluq
v
ə
d
ə
st
ə
yin
əlçatanlığının tə
min edilm
əsi üçün AR
S
ə
hiyy
ə
Nazirliyinin 18.03.2011-ci il tarixli 40
№
-li
əmrinə əsasən Qlobal Fondun İİV Proqramı
çərçivə
sind
ə
regionlarda
ART mərkəzləri fəaliyyət
göstərir. Ha
l-
hazırda Gəncə, Quba, Lənkaran, Şəki
və
Şirvan
rayonlarında
Mərkəzi
Rayon
Xəstəxanalarının İnfeksion şöbələrinin nəzdində ART
mərkəzləri Respublika QİÇS
-
lə Mübarizə Mərkəzinin
nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. 1 iyul 2012
-ci il
tarixindən etibarən Naxçivan QİÇS
-
lə Mübarizə və
Profilaktika Mərkəzində daha bir ART Mərkəzi öz
fəaliyyətinə başlamışdır. Bununla bağlı regional ART
mərkəzləri üçün tibbi heyət hazırlanıb, mərkəzlərin
fəaliyyəti üzrə müvafiq fərdi tibbi (ambulator İİV
-li
şəxsləri kart) və hesabat sənədləri tərtib edilib.
Antiretrovirus terapiyası ilə yanaşı ART mərkəzlərdə
İİV
-
li xəstələrə İİV infeksiyasının profilaktikası və
opportunistik infekiyaların müalicəsi aparılır. T
ə
chiz
olunmuş
diaqnostik
mə
rk
ə
zl
ə
rd
ə
yüksə
k
s
ə
viyy
ə
li
stasionar v
ə
ambulator
xidm
ə
tl
əri göstə
rilir.
Regional ART mərkəzlərində xəstələrin müalicəsilə
yanaşı
regionda
əhalinin
İİV
-
lə
bağlı
maarifləndirilməsi
də
aparılır.
Hal
-
hazırda
ümumiyyətlə, İİV
-
lə yaşayan 1126 nəfər (onlardan
825 nəfəri regionlardan) antiretrovirus müalicəsinə
cəlb olunub.
C
əzaçə
km
ə
müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
psixoloji yardım və
konsultasiya kabinetl
ə
rinin f
ə
aliyy
ə
ti
Artıq bir ildən çoxdur ki, cəzaçəkmə
müəssisələrində İİV/QİÇS və Zərərin azaldılması ilə
bağlı psixoloji yardım və məlumatlandırma xidməti
fəaliyyət
göstərir.
Məhkumlara zərərin azaldılması
layihələri ilə bağlı informasiya verilməsi və onlarla
psixokonsultasiyanın həyata keçirilməsi məqsədi ilə
1, 4, 6, 16 saylı cəzaçəkmə müəssisələrində anonim
psixoloji yardım və kosultasiya kabineti fəaliyyət
göstərir.
Ümumiyyətlə,
bu
iş
cəzaçəkmə
müəssisələrinin tibb idarələrinin əməkdaşları ilə birgə
“Gənclər inkişaf naminə” İctimai Birliyi tərəfindən
aparılır. Təşkilatın bir neçə təcrübəli psixoloqu
tərəfindən mütəmadı olaraq məhkumlara İİV/QİÇS,
yayılması, narkotik maddələrin ineksiyon yolla
istifadəsi zamanı yoluxma riskinin yüksək olması,
bununla əlaqədar olaraq
zərərin azaldılması
istiqamətində aparılan tədbirlərlə bağlı məhkumlara
fərdi və qrup şəklində məlumat verilir. Həmçinin İİV
daşıyıcısı olan, narkotik
maddə istifadəçisi olmuş və
eyni zamanda digər məhkumların cəzaçəkmə
müəssisəsində rastlaşdığı psixoloji problemlərin
müəyyən edilir və məsləhət verilir. Psixoloq Asəf
Kərimovun verdiyi məlumata görə, məhkumlar
arasında müəyyən stereotip qaydaların olması,
psixoloji gərginliklər, daxili narahatçılıq, psixosomatik
pozuntular, intihara meyllik, abstinensiya sindromu,
koqnitiv pozuntu, emosional stabilsizlik, verbal
aqressiya və s. kimi pozuntular müşahidə olunur.
Psixoloji xidmətin təşkili zamanı konfidensiallığın
təmin olunması məhkumlar üçün olduqca çox
vacibdir. Onların gözləntilərinin doğrulması kabinetə
müraciətlərin sayının artması ilə müşaidə olunur.
Kabinetin konfidensiallığı təmin etdiyi və burada
məhkumların
yaşantılarının
heç
bir
tənqidə,
qiymətləndirməyə
məruz
qalmadığı
üçün
məhkumların etibarını qazanmaq mümkün olub.
Məhkumlara İİV/QİÇS
-
lə bağlı daha ətraflı və
dərin məlumatın verilməsi, könüllü müayinədən
keçməyə həvəsləndirmə, məhkumlar arasında zərərin
azaldılması layihələrinin həyata keçirilməsinə hazırlıq,
məhkumlara, xüsusən İNİ və İİV daşıyıcısı olan
şəxslərə psixoloji yardımın təşkil edilməsində taydan
taya prinsipinə əsasən məhkumlar arasından
könüllülər bu işə cəlb edilir.
Məhkum
olan
narkotik
istifadəçilərinin
əksəriyyətində azad olunduqdan sonra yenidən
narkotik maddələrdən istifadəyə meyl olur. Müraciət
edənlərin əksəriyyəti bunu istəmədikləri lakin, özləri
ilə bacarmadıqları ilə bağlı etiraflar edir. Buna görə
cəzaçəkmə müəssisələrdən çıxarkan məhkumlarla
fəaliyyətin davam etdrilməsi üçün digər QHT
-
lər və bu
xidməti
göstərən
təşkilatlarla
əlaqələrin
gücləndirilməsi və
vahid məlumat bazasının
yaradılması vacib duyulur.
Cəzaçəkmə müəssisələrində psixoloji yardım
kabinetinin yeni açılmasına baxmayaraq bu günə kimi
kabinetə 500
-
ə yaxın
müraciət daxil olub və
psixokonsultativ işlər aparılıb.
Layihənin Əlaqələndirmə Bürosunun informasiya bülleteni Qlobal Fondun “Azərbaycanda İİV,
Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Proqramı çərçivəsində nəşr edilir.
Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi,
Layihənin Əlaqələndirmə Bürosu
Bakı ş., AZ1005,
T. Əliyarbəyov küçə
si 3
2-ci m
ə
rt
ə
b
ə
Tel:(+99412) 4982016
Faks:(+99412) 4982001
erasulova@gfaids.az
,
www.gfaids.az
Müalicə və diagnostika təyin edilməsi ilə bağlı
Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinə müraciət
edə bilərsiniz
Bakı ş., AZ1022,
Mir-
Kasımov küçə
si 1/8
Tel:(+99412) 5100869
Faks:(+99412) 4947353
office@aids.az
İİV
, V
ə
r
ə
m v
ə
Malyariya il
ə
mübarizə
Programı
Dostları ilə paylaş: |