sodda, murakkab, murakkab - qisqartma turlarga bo’linadi.
Sodda sillogizm. Sodda sillogizm 3 qism (katta asos, kichik asos, xulosa) hamda 3 termin (R, M,
S) dan iborat bo’ladi. Shu bilan bir vaqtda sodda sillogizmlar har doim ham to’liq holda ham
uchrayvermaydi. Aksari hollarda sillogizmlarning sodda qisqartma shakllari uchraydi.
Sodda qisqartma sillogizmlar mantiqda entimema deb yuritiladilar.
Entimema – asoslardan biri
yoki xulosasi qoldirib ifoda etilgan sillogizm . Masalan:
Bu baliq - akula.
Demak, bu baliq - yirtqich.
Bu misolda katta asos (Ayrim baliqlar – yirtqich) tushurib qoldirilgan.
Murakkab sillogizm .
Murakkab sillogizm mantiqda
polisillogizm deb yuritiladi. Polisillogizmlar ikki va undan ortiq
sodda sillogizmlardan tashkil topadi. Masalan: Sport sog’liqni mustahkamlaydi. Gimnastika –
sport.
Demak, Gimnastika sog’liqni mustahkamlaydi. Ritmik
gimnastika – gimnastika.
Ritmik gimnastika - sog’liqni mustahkamlaydi.
Pollisiologizmning 2 turi mavjud: a)
Progressiv polisillogizm
b) Regressiv polisillogizm.
a)
Progressiv polisillogizmda ilgarigi sillogizmning xulosasi yangi sillogizm uchun asos
vazifasini bajaradi. Masalan: San’at qalbni davolaydi.
Teatr – san’at
Demak, teatr - qalbni davolaydi.
Drammatik teatr – teatr.
Demak, Drammatik teatr qalbni davolaydi.
b)
Regressiv polisillogizmda ilgarigi sillogizm xulosasi kichik asos vazifasini o’taydi. Masalan: Chinor – daraxt
Daraxt - o’simlik.
Chinor - o’simlik
O’simlik – organizm Chinor
– organizm Organizm –
parchalanadi. Chinor
parchalanadi.
Murakkab sillogizmlar a)
