Ijtimoiy-madaniy masalalar / Mehnat. Aholining bandligi]

174-modda. Mehnat shartnomasini qonunga xilof ravishda bekor qilishning huquqiy oqibatlari
O‘zi bilan mehnat shartnomasi qonunga xilof ravishda bekor qilingan deb hisoblaydigan xodim bevosita ish beruvchiga murojaat qilishi yoki mehnat shartnomasining bekor qilinishi ustidan belgilangan tartibda, shu jumladan sud tartibida ham shikoyat qilishi mumkin.
O‘zi bilan mehnat shartnomasi qonunga xilof ravishda bekor qilingan xodimning unga avvalgi ishini taqdim etish hamda o‘ziga yetkazilgan moddiy zararning o‘rnini qoplash va ma’naviy ziyonni (agar mehnat shartnomasi qonunga xilof ravishda bekor qilinganligi natijasida xodimga ma’naviy yoki jismoniy azoblar yetkazilgan bo‘lsa) kompensatsiya qilish to‘g‘risidagi talablari qanoatlantirilishi lozim.
Xodim bilan mehnat shartnomasi bekor qilinganligini qonunga xilof deb e’tirof etgan ish beruvchi xodimni avvalgi ishiga (lavozimiga) tiklashi hamda xodimning o‘ziga yetkazilgan moddiy zararning o‘rnini qoplash va ma’naviy ziyonni kompensatsiya qilish to‘g‘risidagi talablarini qanoatlantirishi shart. Bunday holda xodimga tegishli bo‘lgan moddiy zararning o‘rnini qoplash va ma’naviy ziyonni kompensatsiya qilish miqdori to‘g‘risidagi masala xodim va ish beruvchi o‘rtasidagi kelishuvga ko‘ra hal etiladi. Bunda xodimga moddiy zararning o‘rnini qoplash ushbu Kodeksda nazarda tutilgan miqdordan kam bo‘lishi mumkin emas. Agar mehnat shartnomasining taraflari xodimga moddiy zararning o‘rnini qoplash va (yoki) ma’naviy ziyonni kompensatsiya qilish miqdori haqida kelishuvga erisha olmagan bo‘lsa, ish beruvchi xodimga shak-shubhasiz tegadigan summani to‘lashi shart, yakka tartibdagi mehnat nizosi esa ushbu Kodeksning VII bo‘limida nazarda tutilgan tartibda mediatsiya tartib-taomilidan foydalangan holda yoki sudda hal etiladi (tartibga solinadi).
Xodim bilan mehnat shartnomasi taraflarning ixtiyoriga bog‘liq bo‘lmagan holatlarga ko‘ra, davlat organlarining g‘ayriqonuniy qarorlari, ular mansabdor shaxslarining harakatlari (harakatsizligi) natijasida, shu jumladan xodimning qonunga xilof ravishda hukm qilinishi natijasida bekor qilingan taqdirda, unga yetkazilgan moddiy zararning o‘rnini qoplash va ma’naviy ziyonni kompensatsiya qilish qonunchilikda belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Mehnat shartnomasi qonunga xilof ravishda bekor qilinganligi oqibatida xodimga yetkazilgan moddiy zararning o‘rnini qoplash:
majburiy progul vaqti uchun haqni majburiy ravishda to‘lashdan;
mehnat shartnomasi bekor qilinganligi ustidan shikoyat qilish bilan bog‘liq qo‘shimcha xarajatlarni (mutaxassislarning maslahatlari, ish yuritishga doir xarajatlar va boshqalar) kompensatsiya qilishdan iborat.
Ma’naviy ziyonni kompensatsiya qilish miqdori ish beruvchining harakatlarini baholashni hisobga olgan holda sud tomonidan belgilanadi, lekin bu miqdor xodimning o‘rtacha oylik ish haqidan kam bo‘lishi mumkin emas.
Sud ishga tiklash o‘rniga xodimning iltimosiga ko‘ra uning foydasiga uch oylik ish haqidan kam bo‘lmagan miqdorda qo‘shimcha tovon (ushbu moddaning to‘rtinchi qismida nazarda tutilganidan tashqari) undirishi mumkin.
Nizolarni ko‘rib chiqish chog‘ida mehnat shartnomasi bekor qilinishining qonuniyligini isbotlash vazifasi ish beruvchining zimmasiga yuklatiladi.