«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

9-mavzu bo’yicha tarqatma material 
 
“Funktsiya
” - bu lotincha so‘z bo‘lib biror kimsa yoki narsaning ish, faoliyat 
doirasi, vazifasi degan ma’nolarni bildiradi.
38
“
Vazifa
” - bu amalga oshirilishi, xal qilinishi lozim bo‘lgan masala, 
erishilishi lozim bo‘lgan, ko‘zda tutilgan maqsad. Yoki biror bir topshiriq, xizmat, 
yumush, xizmat lavozimi, mansab, amal. 
Boshqarishning asosiy funktsiyalari 
Rejalashtirish 

boshqarishning asosiy va dastlabki funktsiyasidir. ¥ar qanday boshqarish 
reja tuzishdan boshlanadi. 
Bu rejada: 

boshqaruv maqsadlari va vazifalari, ularni realizatsiya qilish muddatlari 
belgilanadi; 

vazifalarni amalga oshirish usullari ishlab chiqiladi; 

xalq xo‘jaligi bo‘g‘inlarining o‘zaro aloqalari o‘rnatiladi; 
Rejalashtirishning umumiylik xususiyati shundaki, bunda xar bir boshqaruv 
xodimi o‘zining shaxsiy ishini rejalashtiradi, o‘z ish joyining faoliyati 
ko‘rsatkichlarini ishlab chiqadi, rejalarni qanday bajarayotganini nazorat 
qilishni uyushtiradi. 
Tashkil qilish 

Bu funktsiya boshqaruv ob’ekti doirasida barcha boshqariluvchi va 
boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta’minlaydi. Shu nuqtai 
nazardan tashkil qilish ichki va tashqi shart-sharoitlarning o‘zgarib 
turishiga qarab amaldagi tizim tarkibini takomillashtirish yoki yangisini 
tuzish demak dir. Bu funktsiya joriy va strategik rejalarning ijrosini 
ta’minlash bo‘yicha birinchi qadamdir. 
Muvofiqlash-tirish 
va tartibga solish 

Rejalashtirish boshqarishning strategiyasi xisoblansa, muvofiqlashtirish 
boshqarishning taktik ma salalarini xal qilib beradi. Bu funktsiyaning 
asosiy vazifasi oqilona aloqalar o‘rnatish yo‘li bilan boshqariladigan 
tizimning turi qismlari o‘rtasida kelishib ish olib borishni ta’minlashdir. 
Muvofiqlashtirish mablag‘larni tejash maqsadida bashqaruvdagi 
paralelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi. 
Bundan tashqari, u turli tarmoqlar o‘rtasida resurslarni taqsimlash yo‘li 
bilan nisbat va mutanosiblikni, ishlab chiqarish bilan iste’mol o‘rtasidagi 
munosabatni o‘rnatadi. 

Tartibga solish muvofiqlashtirishning davomi bo‘lib, u sodir bo‘lib 
turadigan og‘ishlarni bartaraf qilish yo‘li bilan ishlab chiqarish 
jarayonlarini amalga oshirishni maqsad qilib qo‘yadi. Uning yordami 
bilan vujudga kelishi extimol tutilgan og‘ishlarning oldi olinadi. 
38
Qarang: o`zbek tilining izo¦li lu¨ati. M., “Rus tili”, 1981, T,II, 308 - bet. 

---

396 
Nazorat 

Bu funktsiyaning maqsadi “tutib olish”, “aybini ochish”, “ilintirish” 
emas, balki boshqaruv ob’ek tida sodir bo‘layotgan jarayonlarni xisobga 
olish, tekshirish, taxlil qilish va ma’lum tartibda shu ob’ekt faoliyatini o‘z 
vaqtida sozlab turishdir. Nazorat o‘rnatilgan me’yoriy xujjatlardan, reja 
lardan og‘ishlarni, ularning joyi, vaqti, sababi va xususiyatlarini aniqlash 
imkonini beradi. 

Ta’sirchan nazoratni tashkil qilish xar bir raxbarning funktsional ishidir. 
Muntazam nazorat yo‘q joyda yuksak pirovard natijalarga erishib 
bo‘lmaydi.