Ijtimoiylashuv — bu bizning jamiyatga qo‘shilib yashashimiz va shu
jamiyatda mavjud bo‘lgan ijtimoiy tajribalarni o ‘zlashtirishimizdan
iborat bo'lgan jarayondir. Bu jarayon uch bosqichdan iborat holda
kechadi:
Individ ijtimoiy tajribani
—
qabul qilishi
, singdirishi;
— o‘z hayoti, faoliyati, munosabati jarayonida
qo‘llashi;
— o‘zgalarga
uzatishi,
o‘z ta ’sirini o‘tkaza olish jarayonidii'.
Ijtimoiylashuvni quyidagi sxema orqali tushunish osonroq ke
chadi:
Ijtimoiylashuv
ikki tom onlam a jarayondir, bir tom ondan indi
vidning jamiyatga kirib borib, undagi m alakalarni o‘zlashtirish
jarayoni b o isa, ikkinchi tom ondan, inson faolligi ham da jam i
yatdagi faol ishtiroki orqali ijtimoiy aloqalarni o‘rnatishdir. Ijti
moiylashuv g‘oyasini psixologiya sohasiga kiritgan ham da bu
muam m oni ijtimoiy psixologik bilim larni rivojlantirish uchun
m uam m o sifatida olib kirgan olim lar ijtimoiylashuvning aynan
shu ikki tomoniga katta e’tibor qaratishgan.
Quyidagilarni o ‘z ichiga oladi:
Ijtimoiy tajribani
—
qabul qilishi,
singdirishi;
— o ‘z hayoti, faoliyati munosabati ja-
rayonida
qoHlashi
—
o‘zgalarga
o‘xshatishi,
o‘z ta ’sirini
o‘tkaza olish jarayoni
Ijtimoiy tajribalarni orttirishimiz
Jamiyatga qo‘shilib yashashimiz
Ijtimoiylashuv jarayonining birinchi tom oni — ijtimoiy
m alakalarni o ‘zlashtirish — bu jam iyatni insonga ta ’sir etuvchi
tavsifsi, ikkinchi tom oni esa — inson faolligi — insonning ja m i
yatga o ‘zining faoliyati orqali ta ’sir etishidir. Bunda inson faol
ligi pozitsiyasi — ijtimoiy aloqalarga har qanday ta ’sir m a’lum
bir qaror qabul qilish va keyinchalik shu qarorni bajarish uchun
m a’lum bir faoliyat strategiyasini ishlab chiqish orqali tushuntiri-
ladi. Ijtimoiylashuv jarayoni shu keltirilgan tushuntirishlar orqali
shaxs shakllanish jarayoniga qarshi chiqmaydi, lekin, bu m uam -
moga turli tom ondan yondashishni talab qiladi. G .M .A ndreye-
vaning fikriga ko‘ra, «Yosh psixologiyasi uchun bu m uam m o
«shaxs» mavzusiga taalluqli bo‘lsa, ijtimoiy psixologiya uchun
«shaxsning jam iyatga ta ’siri» tom ondan qiziqroq hisoblanadi».
Shu o‘rinda ijtimoiylashuv jarayoniga ta ’sir etuvchi om illarni
ko‘rsatib o ‘tishni lozim topdik. Bular: Biologik kontekst va M a-
daniy kontekst.
|
