1.3.Azərbaycan ərazisində son tunc və ilk dəmir dövrlərində əmlak bərabərsizliyinin yaranması və ibtidai icma quruluşunun dağılması.
Azərbaycan ərazisində tunc və dəmir dövrləri, sinifli cəmiyyətə keçidin başlanması.Son tunc dövrü e.ə. XIV - XII əsrləri, İlk Dəmir dövrü e.ə. XIII – XI əsrləri əhatə edir. Bu dövrdə təsərrüfatda mühüm irəliləyişlər baş verir və ibtidai icma quruluşu dağılmağa başlayır.
Tunca nisbətən daha möhkəm və keyfiyyətli olan dəmirdən hazırlanan əmək alətləri və silahlar yeni yüksəlişə səbəb oldu. Ancaq dəmirdən e.ə. VIII əsrdən başlayaraq, geniş istifadə edilməyə başlandı. Tarixçilərimiz tərəfindən son tunc və ilk dəmir dövrünə aid yaşayış məskənləri, qəbir abidələri (kurqanlar, daş qutu qəbirlər, torpaq qəbirləri), siklop tikililəri öyrənilmişdir. Şəmkir rayonunun Kür qəsəbəsində, Şəmkirçayın sağ sahilində yerləşən, sahəsi 2 hektardan artıq olan Bitdili yaşayış yerində iki qazıntı aparılmışdır. Birinci qazıntı sahəsində müxtəlif formalı küpə və bardaqların fraqmentləri, düz və dalğalı xətlərlə bəzədilmiş dərin və dayaz kasaların qırıqları, çəlləkvarı və kubformalı qabların parçaları tapılmışdır. İkinci qazıntı sahəsində üç dulus kürəsinin qalıqları aşkarlanıb təmizlənmişdir. Çiy kərpicdən hörülmüş bu kürələr yüksək hərarətin (1000-1200 dərəcə ) alınmasına imkan verən ikiqatlı quruluşa malik olmuşlar. Bu dulus kürələrində iri küplərdən tutmuş kiçik nəfis qablara qədər müxtəlif saxsı məmulat istehsal olunmuşdu. Faktiki materiallar Bitdili yaşayış yerini erkən dəmir dövrünə aid etməyə imkan vermişdir.
Dostları ilə paylaş: |
