İlimi yizertlew metodologiyası pániniń tariyxı. temasi boyinsha islengen. ÓZbetinshe jumisi

Ájiniyaz atindaģi Nókis mámleketlik pedagogika instituti

Magistratura bólimi “ Mektepke shekemgi tálim ”
1-kurs magistranti
Yuldasheva Shoxidanin’
“Ilimiy izertlew metodologiyasi ” páni
İlimi yizertlew metodologiyası pániniń tariyxı.

temasi boyinsha islengen.

ÓZBETINSHE JUMISI

Qabillag’an: Z.Esnazarova

Tapsirdi: R.Japarova
2- İlimi yizertlew metodologiyası pániniń tariyxı.
Joba:
1. Áyyemgi dáwir hám Oyanıw dáwirinde Jańa dáwirde ilimiy izertlew metodologiyasınıń islep shıǵılıwı.
2. XX-XXI ásirlerde social hám ilimiy do'retiwshiliktiń rawajlanıwı filosofiya hám ilim.
3. XIX- ásirdiń eginwi yarımı XX ásir jetkiliklilerında ilim hám do'retiwshilik.
4. Ilimiy izertlewdiń do'retiwshilik shınıǵıwalalırın islep shıǵıwda Shıǵıs oyshıllarınıń qosqan úlesi
1. Áyyemgi hám Oyanıw dáwirinde ilimiy izertlew matodologiyasining islep shıǵilıwı
Pán ilimiy biliw hám ijodni óz ishine alǵan social institute subektning barǵan sayın artıp baratırǵan dóretiwshilik biliw aktivligin qandırıwǵa xızmet ete basladı. Áyyemgi dáwirde payda bolǵan pán insan iskerliginiń átirap -ortalıq haqqındaǵı tuwrı, xaqqoniy obiektiv bilimlerdi islep shıǵıw hám teoriyalıq tártipke salıw, saqlaw, alıw hám olardan paydalanıw boyınsha ayriqsha soha bolıp tabıladı.
Ilimiy ijodning túbirleri tikkeley insan ámeliyatına barıp taqaladı. Insan ámeliyatı degende dóretiwshilik, bilimlendiriw hám ózgertiriwshijihatlarning birikpesi túsiniledi. Áyyemgi dáwirdegi dáslepki bilimler ámeliy ózgeshelikke iye bolǵan hám insan iskerliginiń arnawlı bir túrlerine tiyisli metodikalıq qóllanbalar hám kórsetpeler wazıypasın atqarǵan. Sol dáwirde áyyemgi Shıǵıs mámleketlerinde ( Bobil, Egipet, Assiriya, Kitay, Xindistonda) júdá kóp bilimler jıynanǵan. Usı bilimler pánniń qáliplesiwi ushın jay xozirlagan. Mifologiyada insan dáslepki bar átirap -álem haqqında qıyallardıń pútin qamtılǵan sistemasın jaratılıwma háreket etken.
Áyyemgi dáwir sharayatlarında pánniń payda bolıwı ushın malum social shárt-shárayatlar islep chiuqarish jáne social munasábetler talay jaqsı rawajlanǵan bolıwı talap etilardi, sebebi bul intellektual hám fizikalıq miynettiń ajırasıwına alıp kelerdi hám fanda sozılmalı dóretiwshilik menen shuǵıllanıw imkaniyatın bererdi.
Áyyemgi dúnya qarawda eramızǵa shekemgi v arsgacha ápiwayı materialism jetekshilik etdi Platon (eramızǵa shekemgi 427-347 jıllar ) óz dúnya qarawın materializmga qarsı qoydı. Platonning biliw teoriyası júdá qızıqlı bolıp tabıladı. Onıń pikrine qaraǵanda bilim eskertiw bolıp esaplanadı, kúndelik qıyallarda yamasa qarawlarda zohir qarama-qarsılıqlardı anıqlaw arqalı dóretiwshilik pikirlew kórkem óneri “dialektika” kórkem óneri bolıp tabıladı.
Áyyemgi dáwirdiń ullı muatfakkiri Aristotel (Eramızǵa shekemgi 384-322 jıllar ) óz ustazı Platonning qarawları hám táliymatların dóretiwshilik rawajlantirdi. Insan ijodini jańa bilim alıw shárti retinde úyrengen Aristotel pikirlew juwmaq shıǵarıwdıń tuwrı xaqqoniy metodları hám usılları haqqındaǵı pán - logika haqqında táliymat jarattı. Logikanı Aristotel “orgaion” xaqqoniy bilimdiń universal quralı dep atadi.