0 800 314 79 00
Not: Bu telefonu gerekli telefonların arasına kaydetmenizi öneririz.
13- SOKMA VE ISIRIKLAR
BÖCEK SOKMALARI:
Sokmalara, özellikle yaz aylarında Önemli bir sıklıkta rastlanmaktadır. Bu tür yaraların çoğu ciddi değildir ve geçici rahatsızlıklar (kızarıklık, sokma bölgesinde şişlik, kaşıntı) oluşturur.
Ancak, bazı durumlarda arı (bal arısı, yaban arısı, eşek arası) sokmaları ciddi olabilir:
Birden çok olduğunda, örneğin bir arı sürüsü soktuğunda,
• Ağız içinde olduğunda, bu durumda ağız şişer ve solunum güçlüğü ortaya çıkabilir.
• Kişi zehire karşı özellikle duyarlı olduğunda; bu durumda yaygın bir alerjik reaksiyon gelişebilir.
YAPILMASI GEREKENLER :
1- Deride İğne bulunup bulunmadığına bakın (örneğin bir an sokmasında), eğer varsa üst kısmını (zehir kesesine) bastırmama/a çalışarak iğneyi bir cımbız yardımıyla dikkatle çekin {Şekil 13.1).
2- Yarayı su ve sabunla temizleyin.
3- Yaranın üzerine soğuk suya batırılmış ve sıkılmış bir gazlı bez ya da buz koyun.
ÖNEMLİ:
• Ağız içindeki sokmaların solunumu güreştirdiği durumlarda, hasta/yaralıya emmesi için bir buz parçası verin ya da küçük yudumlarla su İçirin ve mümkün olduğu kadar çabuk tıbbi yardım sağlayın.
• Bir sokma üzerine çamur ya da tükürük sürmeyin, infeksiyona yol açabilir (Şekil 13.2).
• Sokma bölgesinin kaşınmaması ya da ovulmaması Önerilir (Şekil 13.2).
DENİZ HAYVANLARININ SOKMALARI
Bu yaralar ender olarak ciddiyet taşır, ancak çok ağrılıdır.
• Deniz anaları, az ya da çok şiddetli bîr kızarıklığın eşlik ettiği şiddetli bîr kasıntıya {"ürtiker") yol acarlar.
• Deniz kestaneleri batıcı dikenlere sahiptir ve kolay kırılmaları nedeniyle derinin içinde katırlar. Çıkarılmaları zahmetli ve güçtür.
• Deniz örümceği, iskorbît, yılan balığı vb. gibi balıklar, kurna gömülü olarak dururlar ve genellikle kıyıya yakın çok derin olmayan sularda bulunurlar. Zehirli dikenlerinin bulunduğu sırt ve baş kısımları kumun üzerinde kalır ve farkında olmadan üzerlerine basılırsa, sokulan bölge hızla şişer ve şiddetli bir ağrı ortaya çıkar. (Şekil 13.3)
YAPILMASI GEREKENLER :
1- Dikeni ya da İğneyi çıkarın (varsa)
2- Sokulan bölgeye sıcak suyla ıslatılmış bezler uygulayın ya da eğer varsa antiallerjik bir pomat sürün.
UNUTMAYIN :
Bu hayvanların zehiri ısıyla etkisiz olur. Bu nedenle, etkilenen ayağın 15 dakika kadar sıcak su (dayanılabilecek en yüksek sıcaklıkta) dolu bir kaba sokulması ağrının azalmasına yardımcı olacaktır.
EV HAYVANLARININ ISIRIKLARI:
Genellikle kedi ve köpeklerin ısırıklarıyla karşılaşırız ve ısırıkların yanında sıyrıklara da neden olabilirler. Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yaranın temizliğidir. Yara su ve sabunla iyice yıkanmalı ve bîr hekim tarafından görülmelidir. Hekim aşılamanın (tetanosa ya da kuduza karşı) gerekli olup olmadığını belirleyecektir.
Hayvanların ağzında çok sayıda mikrop bulunduğundan, kolaylıkla enfekte olan düzensiz ve kirli yaralar gelişebilir.
Hayvan ısırıklarının en önemli tehlike kuduz bulaştırma olasılığıdır. Kuduz virüsü hayvanın tükürüğünde bulunur ve ısırıkla bulaşır. Özellikle hayvanların beklenmedik saldırılarında bu risk yüksektir (Şekil 13.4).
Ev hayvanlarında kuduz genellikle enderdir, bununla birlikte bazı vahşi hayvanlar (tilki, yarasa vb) hastalığı bir ev hayvanına bulaştırabilir, oradan da insanlara bulaşabilir.
Isıran hayvan bir veteriner tarafından değerlendirilmeli ve özellikle aşılı degilse, gözlem altına alınmalıdır.
YILAN SOKMALARI :
Bu hayvanlarla ilgili bütün efsanelere rağmen yılanlar genel olarak çekingen hayvanlardır, insanlara yalnızca yakalanmaya kalktıkları ya da kapatıldıkları zaman saldırırlar.
Sokmanın ciddiyeti alınan zehirin miktarına (olguların yaklaşık % 50'sinde vücuda zehir girmez), zehirin gücüne, ısırığın bölgesine (en ciddi sokmalar boyun ve kollardaki sokmalardır) ve hasta/yaralının yaşına (çocuklarda ve yaşlılarda daha ciddidir) bağlıdır.
Isırık izi (engereklerde), aralarında yaklaşık 1 cm. mesafe bulunan iki kanamalı nokta halindedir; ısırık yerinde ağrı hemen ortaya çıkar. Birkaç dakika içinde ısırığın çevresindeki bölge şişer ve morarır (Şekil 13.5).
Ayrıca bulantı, kusma, karın ağrısı gibi genel belirtiler ya da şok belirtileri de ortaya çıkabilir
YAPILMASI GEREKENLER:
1- Hasta/yaralıyı yatıştırın ve onun için rahat bir pozisyonda etkilenen bölgenin hareketsiz olmasını sağlayın (eğer hareket ederse, kan dolaşımı yoluyla zehirin yayılması kolaylaşacaktır).
2- Zehirin vücuda girdiği yerin üzerine geniş bandaj uygulayabilirsiniz. (Şekil 13.6). Eğer ısırık yüzde ya da boyunda ise zehirin emilmesini geciktirmek için yaranın yanlarına bastırın (biraz kanatacak şekilde).
3- Yarayı su ve sabunla temizleyin.
4- Eğer mümkünse bölgeye soğuk uygulayın. Bu, bir yandan zehirin yayılmasını azaltırken diğer yandan sokmayı izleyen iltahabı reaksiyonu hafifletecektir.
5- Mümkün olduğu kadar çabuk tıbbî yardım almaya çalışın, ya da etkilenen bölgeyi hiç kıpırdatmadan hasta/yaralıyı bir sağlık kuruluşuna götürün.
ÖNEMLİ :
.• Yaranın üzerine hiçbir keşi yapmayın, bu, zehirin yayılması için yüzeyin ve yarada infeksiyon tehlikesinin artmasına yol açacaktır (Şekil 13.7).
• Yarayı emmeye kalkışmayın, etkili olmamasının yanı sıra {çok az miktarda zehir çıkacaktır) tehlikelidir, ağzınızda yaralar bulunabilir ve zehir bu yaralardan kana karışabilir (Şekil 13.7).
14-VÜCUDA YABANCI CİSİM KAÇMASI
Oldukça sık karşılaşılan bir durum, deriye kolaylıkla batabilen ya da başlıca burun ve kulak gibi doğal vücut boşluklarına tahta kıymıkları, metal parçaları, toz, toprak ya da kum parçalan, küçük cam kırıkları vb gibi yabancı cisimlerin girmesiyle oluşur.
Bu gibi durumlar genellikle ciddiyet taşımaz, ancak verdiği rahatsızlık ve taşıdığı enfeksiyon tehlikesi nedeniyle ne yapılması gerektiğini bilmek yararlı olacaktır.
Yabancı cisimlerin bulundukları yere göre neler yapmamız gerektiğini göreceğiz:
a) Deri , b) Göz , c) Burun , d) Kulak
A) DERİDE YABANCI CİSİM
Ellerimizi çok kullandığımız için yabancı cisimlerin en sık görüldüğü yer ellerimizdir (Şekil 14.1). Özellikle çocuklarda, deriye küçük toprak parçaları ya da taşların girmesine de sık rastlanır (örneğin bîr düşmeden sonra diz ve dirseklerde).
Bu gibi durumlarda, yabancı cisimler genellikle temiz olmadığı için enfeksiyon tehlikesi göz önünde bulundurmak gerekir.
Bu yabancı cisimleri, tercihen cımbız ya da pens yardımıyla, dikkatli bir şekilde çıkarmaya çalışmak gerekir. Bunun için:
1- Cımbız ya da pensi kibrit ya da çakmak alevine tutarak temizleyin ve soğutun. Cımbız işlendiyse bile silme/İn ve uçlarına ellerinizle dokunmayın (tekrar kirletebilirsiniz).
2- Yaranın yanında cımbızı sıkı bir şekilde tutabileceğiniz bir destek noktası bulun, yabancı cismin ucunu yakalayın ve yabancı çişimin deriye giriş yönünün tersine doğru dikkatle çekin. Daha sonra yarayı sabunlu suyla yıkayın (Şekil 14.2).
3- Yabancı cismin ucunu yakalamayı başaramazsanız (deriye tamamen girmiş olabilir) devam etmeyin; tıbbi yardım isteyin ya da bir sağlık kurlusuna ulaşmasını sağlayın.
ÖNEMLİ :
* Yabancı çişimi çıkarırken direnç hissederseniz devarn etmeyin, iyice saplanmış olabilir ve çıkarırken yeni yaralara yol açabilirsiniz. Bir Sağlık Kuruluşuna baş vurun!
* Tetanos aşısını yenilemenin önemini aklınızdan çıkarmayın, kuşkulu durumlarda doktora başvurun. Size gerekeni söyleyecektir.
B) Gözde yabancı cisim
Günlük hayatta oldukça sık karşılaşılan bir başka durum da göze küçük toprak parçalan, kum, kirpik, sinek vb kaçmasıdır. Bu gibi durumlarda:
1- Kişiye gözünü kırpıştırmasını söyleyin (çok ağrı verdiği durumlar hariç}. Bu, yabancı cismin gözün alt kısmına gelmesini sağlayacak ve çıkmasını kolaylaştıracaktır.
2- Rahatsızlığı geçmediyse hasta/ yaralıyı iyi aydınlanmış bir yerde bir sandalyeye oturtun ve başını hafifçe arkaya doğru eğin. Alt göz kapağını (Şekil 14.3) aşağı çekin ve hasta/yaralı yukarı doğru bakmasını isteyin ve alt göz kapağında yabancı cismi görmeye çalışın, eğer oradaysa temiz bir mendilin ucuyla ya da ıslak bir pamuk yardımıyla çekin (Şekil 14.4).
3- Yabancı cismi alt göz kapağında göremediyseniz muhtemelen üst göz kapağındadır. Hasta/yaralıdan aşağı doğru bakmasını ve göz kapaklarını gevşek bırakmasını isteyin, göz kapağının üzerine bir kürdan vb. yerleştirerek diğer elinizin işaret ve baş parmağıyla kirpikleri dışa ve yukarı çekin, bu şekilde üst göz kapağını (Şekil 14.5) tersine çevirin. Bu, üst göz kapağının içini görmemizi ve eğer oradaysa yabancı cismi ortaya çıkarmamızı sağlayacaktır.
4- Eğer hasta/yaralı hâlâ rahatsızlık duyuyorsa, gözü temiz bez ile kapatın ve bir sağlık kuruluşuna gönderin (Şekil 14.6)
UNUTMAYIN :
• Eğer yabancı cisim gözün renkli kısmı (iris) ya da göz bebeğindeyse (pupilla) dokunmayın, gözü temiz bir bezle kapatın ve uzmandan yardım isteyin ya da bir Sağlık Kuruluşuna başvurun.
• Bir yabancı çişimi gözden çıkarmak için hiçbir zaman sivri bir alet ya da cımbız kullanmayın.
• Göze batmış ya da saplanmış görünen hiçbir şeyi çıkarmaya çalışmayın, gözü kapatın ve bir sağlık kuruluşuna başvurun.
• Hasta/yaralının etkilenen gözünü ovuşturmasına izin vermeyin.
C) BURUNDA YABANCI CİSİM :
Genellikle küçük çocuklarda rastlanır, küçük çocuklar hiç tahmin edilmeyen şeyleri bile burunlarına sokabilirler. Dolayısıyla küçük oyuncak parçalan, sebzeler, teşbih tanelen, düğme vb. sık rastlanır.
YAPILMASI GEREKENLER :
1- Eğer yabancı cisim iyi bir aydınlatma İle görü leb iliyorsa, çocuğun burnundan hızla nefes vermesini sağlayın. Bu sırada tıkalı olmayan burun deliğini bastırın. Bu, bazen yabana cismin çıkmasını sağlayabilir.
2- Yabancı cismi çıkarmayı başaramadıysanız bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
ÖNEMLİ :
• Burun içine sivri uçlu ya da kesici cisimlerle müdahale etmeyin (Şekil 14.7).
• Yabancı cismi çıkarmak İçin su kullanmayın, rahatsızlık verebileceği gibi yabancı çisinin boyutlarını büyüterek zararlı olabilir (Örneğin sebzeler).
D) KULAKTA YABANCI CİSİM
Bu da çocuklarda sık rastlanan bir durumdur. Genellikle kulağın içine kalem vb. gibi sivri uçlu cisimlerin sokulmasından kaynaklanır.
YAPILMASI GEREKENLER:
1- İyi bir ışık kaynağıyla inceleyin, bîr pens yardımıyla ulaşılıp ulaşılmadığına bakın, eğer ulaşılabiliyorsa dikkatle çekin.
UNUTMAYIN:
• Kulağın içinden hiçbir şeyi iğne ya da delici/kesici herhangi bir nesneyle çıkarmaya kalkışmayın, yabancı cismi içeriye doğru itebilir ve kulak zarına zarar verebilirsiniz (Şekil 14,8).
• Kulağın içine soğuk su akıtmayın, içindeki hassas yapılara zarar verebilirsiniz.
15-İLKYARDIM ÇANTASI
İlk yardım için, bir ilk yardım çantası bulunması çok yararlı olacaktır. Çoğumuz evde, arabada vb. bir ilk yardım çantası bulundurmak gerektiğini düşünmüşüzdür. Ancak, genellikle bir ilk yardım çantasının ne işe yarayacağını, nerede tutulması gerektiğini ya da içinde ne bulunması gerektiğini bilmeyiz.
Küçük çocukların erişmesini önleyecek iyi kapanan kilitli bir metal ya da plastik kutu işimize yarayabilir. Kilitlerin anahtarlı olmaması tercih edilir, kullanacağımız zaman anahtarın nerede olduğunu hatırlamamız gerekecektir.
İlk yardım çantası, direkt bir ısı kaynağından ve çocukların erişebileceği yerlerden uzak ne çok nemli ne de kuru bir yerde tutulmalıdır. Mutfak ya da banyo bîr ilk yardım çantası bulundurmak için uygun ortamlar değildir.
Evde yaşayanların ilk yardım çantasının nerede olduğunu bilmeleri gerekir. Kullanılanları tekrar yerine koymalıyız ve düzenli aralıklarla kontrol ederek tüketilen ya da zamanı geçen ürünleri yenilemeliyiz. (son kullanma tarihi).
İlk yardım çantasının içindekiler duruma göre değişiklik gösterebilir. Ancak, genel olarak aşağıdakilerin bulunması yeterli olacaktır.
Steril gazlı bez (4-5 gazlı bez içeren bir kutu ya da çeşitli zarflar).
Hidrofil pamuk.
Oksijenli su.
Alkol.
Renksiz (klorheksidin) ya da renkli (povidon iyot içeren) bir antiseptik.
Terdhan alerji yapmayan flaster.
Çeşitli boyutlarda yara bandı.
Değişik boyutlarda sargı bezi.
Bir kol askısı yapmak için sargı (1 m x 1 m gazlı bez).
Ağrı kesiciler (parasetamol ya da asetil salisîlik asit), ağrıyı geçirirler ve
ateşi düşürürler.
Ufak darbelerde kullanmak için bir İltihap önleyici pomat.
Antialerjikler bir krem, sokmalarda çok yararlıdır.
Ateş ölçmek için derece.
• Tercihen uçları yuvarlak bir makas.
• Küçük bir cımbız.
Arabadaki ilk yardım çantası için aşağıdakiler eklenebilir:
• Bulantıya karşı hap.
• Bîr kutu kağıt mendil.
• Bir çift plastik eldiven.
• Isı yalıtımlı bir örtü.
• Bir fener.
Ayrıca, şunları da bulundurmanız önerilir:
• Bir yangın söndürücü.
• Tehlike işaretleri.
GEREKLİ TELEFONLAR
Bu Telefonları not ediniz ve gerektiğinde kolaca ulaşabileceğiniz bir yerde (Örneğin telefonun yanında) bulundurunuz.
İTFAİYE : 110
ACİL YARDIM : 112
POLİS : 155
JANDARMA : 156
ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ : 0 800 314 79 00
Dostları ilə paylaş: |