Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida

“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” 
mavzusidagi 9-sonli respublika ilmiy konferensiyasi
 
227 
mavjud. Masalan, o‘quvchilar qiziqarli va ajoyib g‘oyalarga ega bo‘lsalarda 
o‘qituvchi o‘zi kreativ tarzda yondashmaganligi, dars jarayonida qo‘llanilayotgan 
metodlar o‘quvchilarda erkin mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirishga xizmat 
qilmasligi bundan tashqari auditoriyaning umumiy holatidan kelib chiqib 
tanlanmagan metodlar ta’lim samaradorligini pasayishiga hamda o’quvchilar 
salohiyatini rivojlanishida sustkashliklarga sabab bo’lmoqda. 2017-2021-yillarda 
O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasining 
“Ta’lim va fan sohasini rivojlanttirish” bandidan kelib chiqib aytishimiz mumkinki, 
bugungi kunda ta’limda o‘rganish bilan birga ijodiy faollik, tanqidiy yondashuv, 
kreativlik tushunchalari umumiylikda singdirib borish talab qilinmoqda. 
Aslida o‘quvchilardagi ijodiy faollik nima? Kreativlik (ijodiylik) (lot. creation –
yaratuvchanlik, ijodkorlik) – qandaydir yangi, betakror narsa yarata olish layoqati, 
badiiy shakl yaratish, fikrlash, g‘oya va yechimga olib keluvchi aqliy jarayon; 
shaxsning yangi g‘oyalarni yaratish va qabul qilishga tayyorligini tavsiflovchi ijodiy 
qobiliyati. Kreativlik o‘quvchi faoliyatida mustahkamlanib, samarali natijalarga 
erishish, yangiliklar yaratish, o‘z faoliyatining ijodiy yo‘nalishlarini aniqlashga 
imkoniyat beradi. Bundan tashqari, maktab o‘quvchilari uchun PIRLS dasturi orqali 
matnni o‘qib tushinish darajasini rivojlantirib borsa, PISA dasturi o‘quvchilarni 
ta’limiy yutuqlarini baholab natijalarga ko’ra rag‘batlantirib boradi. Ushbu 
dasturlarni deyarli barcha fanlar uchun tatbiq qilsa bo‘ladi ayniqsa, ijtimoy fanlar 
uchun mantiqiy fikrlash, matnni tushinish, voqeaga tanqidiy-tahliliy yondashuvni 
shakllantirishda PIRLS dasturlarini o‘rni katta. Yangicha metodlarning deyarli 
barchasi o‘quvchini o’z ustida ishlash qobiliyatini rivojlantiradi, mantiqiy fikrlashga 
o‘rgatadi, kreativligini oshiradi. Kreativ fikrlash bugungi yoshlar ega boʻlishi kerak 
boʻlgan muhim koʻnikma bo‘lib, bu koʻnikma ularga doimiy tarzda va shiddat bilan 
oʻzgarayotgan, oddiy savodxonlikdan tashqari yangilanayotgan davrga xos 
koʻnikmalarga ega kadrlarni talab etayotgan makonga moslashishga koʻmaklashadi. 
Umuman olganda, bugungi oʻquvchi kelajakda hozir hatto mavjud boʻlmagan 
sohalarda ishlashi, yangi muammolarni yangi koʻnikmasini shakllantirish ularga 
tobora murakkablashayotgan mahalliy va global muammolarni noodatiy yondashuv 

---