z
o‘qlarga jism olchami 100 foiz o‘lchab
qo‘yilsa, u o‘qqa uning 50 foizi o‘lchab qo‘yilar ekan.
To‘g‘ri burchakli izometrik proyeksiya.
Kubni 3-chizma, a dagidek
aksonometrik proyeksiyalar tekisiigi P ga nisbatan bir xil qiyalikda joylashtirib, unga
kub uchlari orqali proyeksiyalash nurlarini perpendikular qilib o‘tkazilsa, kubning
to‘g‘ri burchakli izometrik proyeksiyasi hosil bo‘ladi.
To‘g‘ri burchakli izometrik proyeksiya qisqacha izometriya ham deyiladi.
Izometriya yunoncha so‘z bo‘lib, i s o s – bir xil (teng) degan ma’noni anglatadi.
Izometriyada Ox, Oy, Oz o‘qlar orasidagi burchaklar o‘zaro teng bo‘lib, ular
120° ni tashkil qiladi (3-chizma, b). Chunki ular P tekisligiga nisbatan bir xil
qiyalikda proyeksiyalanadi. Shunda, masalan, kub o‘zining haqiqiy kattaligiga
nisbatan ma’lum miqdorda o‘zgarib, ya’ni qisqarib, proyeksiyalanadi. Bu o‘zgarish
izometriyada uchala o‘qlar bo‘yicha bir xil bo‘lib, 0,82 ga teng.
“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida”
mavzusidagi 9-sonli respublika ilmiy konferensiyasi
64
2-chizma.
3-chizma
Izometrik o‘qlarni uchburchakliklar yordamida 3-chizma, d dagidek chizish
mumkin. Ularni chizmachilik daftarida kataklar yordamida ham chizish mumkin. O
nuqtadan gorizontal chiziqqa 5 katak, so‘ngra pastga 3 katak olinib O nuqta bilan
tutashtiriladi (3-chizma, e).
Chizmachilikka oid bilimlarni to‘liq egallashning asosiy shartlaridan biri
grafik savodxonlik (chizmalar chizish va o‘qishni bilish)dir. Chizmani o‘qish
va chizishni bilishning asosi chizmachilikda har bir narsaning shartli ravishda
soddalashtirib tasvirlanishini mukammal egallashdan iborat. Buning uchun
chizmachilik fanini egallashga harakat qilish lozim. Har bir mavzu bo‘yicha
mashqlarni to‘liq bajarib borilsa, fanni to‘liq o‘zlashtirish mumkin.
Adabiyotlar:
1.
Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik o‘zbekiston davlatini
birgalikda barpo etamiz T.: O‘zbekiston, 2016. 54 b.
2.
J. Yodgorov va boshqalar. Geometrik va proeksion chizmachilik. T. “Yangi
asr avlodi” 2008 yil.
3.
I. Rahmonov Chizmachilik 8-sinf o‘quv darsligi. “O‘qituvchi” nashriyot
matbaa ijodiy uyi. Toshkent – 2010 yil.
|
