ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
18
KIBERXAVFSIZLIK VA JAMOAT XAVFSIZLIGINI TA’MINLASHNING USTUVOR
YО‘NALISHLARI SIFATIDA
Batirov Farxod Avazovich
О‘zbekiston Respublikasi Jamoat xavfsizligi universiteti
О‘quv-uslubiy boshqarmasi, о‘quv jarayonini rejalashtirish
bо‘limi boshlig‘i, dotsent.
E-mail: Farxod-batirov@mail.ru
https://doi.org/10.5281/zenodo.8181009
ANNOTATSIYA:
Mazkur maqolada kiberxavfsizlik va jamoat xavfsizligini ta’minlashning
ustuvor yо‘nalishlari sifati haqida sо‘z yuritiladi.
Shuningdek, Milliy kiberxavfsizlik nafaqat
ushbu munosabatlar sohasini huquqiy tartibga solishni, balki
internet resurslaridan
foydalanish savodxonligini, raqamli madaniyatni rivojlantirishni ham nazarda tutadi, jismoniy
va moddiy resurslar bilan bir xil himoya qilishni talab qiladigan fuqaroning shaxsiy raqamli
ma’lumotlari haqida aniq tasavvurni shakllantirishuf qaratilgan.
Kalit sо‘zlar:
Milliy kiberxavfsizlik, axborot xavfsizligi,
xavfsiz internet makoni, suveren
kiberxavfsizlik, sun’iy intellekt, kibermakon.
Kirish.
Milliy kiberxavfsizlik siyosatini shakllantirish uzoq va murakkab jarayondir. Mustaqil,
ammo davlat va fuqarolar uchun xavfsiz internet makonining mavjudligi
nafaqat davlatning
iqtisodiy va siyosiy institutlarining muvaffaqiyatli ishlashining kalitidir (bu davlatning asosiy
funksiyalaridan biri hisoblanadi), balki butun jamiyat ham. Kiberxavfsizlik bо‘yicha davlat
siyosatining meyoriy-huquqiy bazasining muammoli yо‘nalishlarini о‘rganish xavfsiz internet
makonini yaratish uchun davlat va shaxsiy javobgarlikni aniqlashtirish va ajratish,
ushbu
makonni himoya qilishni chegaralash va davlat tomonidan muayyan maqsadlarda foydalanish
uchun asos bо‘lishi kerak. Milliy kiberxavfsizlik nafaqat ushbu munosabatlar sohasini huquqiy
tartibga solishni, balki internet resurslaridan foydalanish savodxonligini, raqamli madaniyatni
rivojlantirishni ham nazarda tutadi; jismoniy va moddiy resurslar bilan bir xil himoya qilishni
talab qiladigan fuqaroning shaxsiy raqamli ma’lumotlari haqida aniq tasavvurni
shakllantirishdan iborat.
Asosiy qism:
Zamonaviy dunyoda kiberxavfsizlik jarayonlarini boshqarish axborot
jamiyatining axloqiy va axloqiy asoslarini hisobga olmasdan mumkin emas. Demak, har
qanday jamiyatda “shaxsning halokat, yovuzlik va adolatsizlik ayblovini о‘z zimmasiga olgan
erkinlik о‘lchovini aniq anglashi davlat uchun muhimdir.
Axborot texnologiyalari va
kompyuter imkoniyatlari bu muammolarni yanada kuchaytiradi”. Shuning uchun davlat
ruxsat etilgan chegaralarni belgilash uchun vosita sifatida huquqiy vositalardan foydalanishi
kerak. Aynan shu nuqtai nazardan - axborot jamiyatining ilgari misli kо‘rilmagan
imkoniyatlariga erishish va eng sо‘nggi ma’lumotlardan foydalanish natijasida ochiladigan
yangi imkoniyatlar yordamida «ruxsat etilgan chegaralarni» kesib о‘tishning
oldini olish va
kommunikatsiya texnologiyalari (AKT), jadal tartibga soluvchi qonun ijodkorligi faoliyati
milliy va xalqaro miqyosda hamda mintaqaviy va global darajada amalga oshirilmoqda. Axir,
aynan yangi chaqiriq va tahdidlarning mavjudligi kiberxavfsizlik sohasini xalqaro huquqiy
tartibga solish uchun eng kuchli rag‘bat bо‘lib qolmoqda.
Shu munosabat bilan “Suveren kiberxavfsizlik: Global
muammolar internetdagi OAV
cheklovlariga qanday ta’sir qiladi tahliliy ma’ruzasi mualliflari ta’kidlaganidek, “uyushgan
