Ilm-fan va innovatsiya ilmiy-amaliy konferensiyasi in-academy uz/index php/si 18 kiberxavfsizlik va jamoat xavfsizligini ta’minlashning ustuvor

ILM-FAN VA INNOVATSIYA 
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
 
in-academy.uz/index.php/si 
20 
Zamonaviy texnologiyalarning jadal rivojlanishi jarayoni taraqqiyot bilan birga qator 
muammolarni ham keltirib chiqardi va xalqaro hamjamiyatni tashvishga solmoqda. Insoniyat 
tomonidan kashf etilgan ba’zi yangi fan va texnika yutuqlari bugungi kunda sayyoramiz 
aholisi xavfsizligiga tahdid solmoqda. Aslida, kiberjinoyatchilik yangi hodisa bо‘lib, uning har 
bir davlatning milliy xavfsizligiga tahdidlari seziladi va Tojikiston ham bu tahdidlardan xoli 
yemas. Kiber jinoyatlar tushunchasi ostida kompyuter texnologiyalari, internet va ijtimoiy 
tarmoqlar orqali sodir etiladigan jinoyatlar tushuniladi. 
Kompyuter tizimlariga hujum qilish, shaxsiy ma’lumotlarni о‘zlashtirish, noqonuniy va yolg‘on 
ma’lumotlarni tarqatish, kiberterrorizm va hokazolar kiberjinoyatlar deb tushunilib, turli 
iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy muammolarni keltirib chiqaradi. Hozirgi zamonda davlat, 
tashkilot va internet foydalanuvchilari kiberjinoyatlar tahdidi va xavfidan uzoq turolmaydi. 
Chunki kiber jinoyatlar butun dunyoga tarqaldi va undan faqat himoyalanish orqali 
himoyalanish mumkin. 
Soha mutaxassislari har yili kiberjinoyatlar soni ortib borayotgani, tahlillarga kо‘ra, ayrim 
mamlakatlarda ijtimoiy tarmoqlar va internet foydalanuvchilari soni 4 dan 10 gacha kiber 
jinoyatlar qurboniga aylanayotganini ta’kidlamoqda. Aytish joizki, kibertahdidlarning 
kuchayishi mamlakatlarni о‘z axborot xavfsizligiga alohida e’tibor qaratishga majbur qildi, 
chunki fan-texnika asri bо‘lgan XXI asrda har bir davlat va xalqning milliy xavfsizligi uning 
axborot xavfsizligiga bog‘liq. Bizningcha, kiberjinoyatlarning yangi tahdid va xatarlarini 
inobatga olgan holda rivojlangan davlatlar uning xavf-xatarlaridan himoyalanish uchun 
kiberxavfsizlik bо‘yicha maxsus strategiyani amalga oshiradi. 
Bir qator ilg‘or davlatlarning sun’iy intellekt sohasidagi milliy strategiyalarini tahlil qilish 
mamlakatimiz uchun ustuvor yо‘nalish sifatida quyidagi beshta yо‘nalishni ajratib kо‘rsatish 
imkonini beradi. 
• Sun’iy intellekt sohasida fundamental amaliy tadqiqotlar о‘tkazish - matematik usullardan 
foydalangan holda yangi sun’iy intellekt algoritmlarini yaratish; 
• sun’iy intellekt injiniringini rivojlantirish - fundamental amaliy tadqiqotlar natijasida 
olingan algoritmlarni turli amaliy muammolarni hal qilishda qо‘llash, yangi dasturiy ta’minot 
va texnologik yechimlarni ishlab chiqish; 
• Ma’lumotlar – ma’lumotlarni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va optimallashtirish 
(algoritmlarni о‘rgatish uchun); 
• kadrlar tayyorlash – sun’iy intellekt sohasida yuqori malakali ilmiy kadrlar va 
mutaxassislarni tayyorlash, yangi ta’lim dasturlarini yaratish; 
•Qonunchilik bazasi – sun’iy intellekt texnologiyalarini rivojlantirishni qо‘llab-quvvatlovchi 
qonunlar, standartlar va axloqiy qoidalarni ishlab chiqish va amalga oshirish[4].
Mamlakatimizda sun’iy intellekt muhandisligining ustuvor yо‘nalishlarini aniqlash uchun bir 
qator omillarga e’tibor qaratish lozim. Sun’iy intellekt texnologiyalari odamlarni monoton 
ishlardan ozod qilish, qarorlar qabul qilishni qо‘llab-quvvatlash, xavfli ish joylarini 
avtomatlashtirish, odamlar о‘rtasidagi muloqotni qо‘llab-quvvatlash, ijtimoiy ta’sir va ijtimoiy 
integratsiyani kuchaytirish, mamlakatning ichki va tashqi xavfsizligini ta’minlash uchun 
qо‘llaniladi. Sun’iy intellekt texnologiyalari iqtisodiy rivojlanish vositasiga aylanib bormoqda 
va harbiy sohada hal qiluvchi ustunlikka erishish imkoniyatini berishi mumkin. Sun’iy 
intellekt muhandisligi ushbu kо‘p tarmoqli sohalardagi zaif nuqtalarni yengib о‘tadigan va 
chegaralarni yengib о‘tadigan texnologik yechimlarga e’tibor qaratishi kerak. Shu munosabat 

---