Ilyasov Botir Qodirovichning “Radioaloqaviy jihozlaridan texnik foydalanish” mavzusidagi

Zamonaviy uchish apparatlarida radiostatsiyalardan tashqari boshqaruv punkti bilan aloqa qilishda ekipaj a’zolari aro ichki aloqani ta’minlovchi qurilma, xizmat so‘zlashuvlarini xujjatlovchi qurilma, ekipajni aviatsiya texnika holatidan xabar beruvchi qurilma va shuningdek avariya holatidagi radiostansiyalarni qamrab oluvchi majmualardan tashkil topgan.

• Zamonaviy uchish apparatlarida radiostatsiyalardan tashqari boshqaruv punkti bilan aloqa qilishda ekipaj a’zolari aro ichki aloqani ta’minlovchi qurilma, xizmat so‘zlashuvlarini xujjatlovchi qurilma, ekipajni aviatsiya texnika holatidan xabar beruvchi qurilma va shuningdek avariya holatidagi radiostansiyalarni qamrab oluvchi majmualardan tashkil topgan.
• Aviatsiya radioaloqa radiostansiyalarining asosiy xarakteristikalari bu, ishchi diapazon chastotasi, uzatgichning quvvati va qabul qilgichning sezgirligi, signallar turlari, ishchi chastotaning doimiyligi, aloqa masofasi va boshqa ko‘rsatgichlar hisoblanadi.

Aviatsiyada aloqa uchun MT diapazonda (100-150 MGts), DMT (220-400 Mgs) va QT (2-30 MGts) ajratilgan nuqta MT va DMT diapazonlarda 25 kGts li oraliqda 9200 ta aloqa chastotasi, katta diapazonda esa 1000 Gts oraliqda 28000 ta aloqa chastotasi, 100Gts oraliqda esa 280000ta aloqa chastotasi joylashtirilgan.

• Aviatsiyada aloqa uchun MT diapazonda (100-150 MGts), DMT (220-400 Mgs) va QT (2-30 MGts) ajratilgan nuqta MT va DMT diapazonlarda 25 kGts li oraliqda 9200 ta aloqa chastotasi, katta diapazonda esa 1000 Gts oraliqda 28000 ta aloqa chastotasi, 100Gts oraliqda esa 280000ta aloqa chastotasi joylashtirilgan.
• 1-rasm. Retranslyator qo‘llagan holda radiyo‘nalish bo‘yicha radioaloqani tashkillashtirish.

2-Rasm. Havoda retranslyatorlarni qo‘llash turlari (a,b). Ishlashsiz va sozlashsiz aloqani ta’minlash uchun radiostansiyalarda 1x10-6 dan kam bo‘lmagan miqdorda ishchi chastotani doimiyligi ushlab turiladi.

Radiostansiyalarda amplitudali (AM) va chastotali (ChM) modulyatsiyani qo‘llagan holda ikki tomonlama MT-DMT diapazonlarda, shuningdek, chastotali telegraf (ChT) rejimida telekodlashda ma’lumotlarni uzatish va qabul qilishni taminlaydi. QT radiostansiyalarda amplitudani chiziqli (AM) va bir chiziqli (BCh) modulyatsiyalarni qullagan holda, telefon aloqasini va amplitudali (AT) va chastotali telegraf (ChT) rejimlarda telegraf aloqani ta’minlash ko‘zda tutilgan. Aloqa masofasi uzatgichning quvvati va qabul qilgichning sezgirligi, shuningdek UQT va QT bir xil bo‘lmagan radioto‘lqinlar tarqatish sharoiti bilan belgilanadi. Ma’lumki, UQT to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalib, MT va DMT diapazonlarda aloqa masofasi to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rish bilan chegaralanadi. UQT larda aloqa masofasini uzaytirish o‘ta samarali usul hisoblangan avtomatik faol retranslyatorlar qo‘llaniladi. Faol bir kanalli retranslyator ikkita UQT radiostansiyalardan tashkil qilish mumkin (1-rasm).

• Radiostansiyalarda amplitudali (AM) va chastotali (ChM) modulyatsiyani qo‘llagan holda ikki tomonlama MT-DMT diapazonlarda, shuningdek, chastotali telegraf (ChT) rejimida telekodlashda ma’lumotlarni uzatish va qabul qilishni taminlaydi. QT radiostansiyalarda amplitudani chiziqli (AM) va bir chiziqli (BCh) modulyatsiyalarni qullagan holda, telefon aloqasini va amplitudali (AT) va chastotali telegraf (ChT) rejimlarda telegraf aloqani ta’minlash ko‘zda tutilgan. Aloqa masofasi uzatgichning quvvati va qabul qilgichning sezgirligi, shuningdek UQT va QT bir xil bo‘lmagan radioto‘lqinlar tarqatish sharoiti bilan belgilanadi. Ma’lumki, UQT to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalib, MT va DMT diapazonlarda aloqa masofasi to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rish bilan chegaralanadi. UQT larda aloqa masofasini uzaytirish o‘ta samarali usul hisoblangan avtomatik faol retranslyatorlar qo‘llaniladi. Faol bir kanalli retranslyator ikkita UQT radiostansiyalardan tashkil qilish mumkin (1-rasm).