Imkoniyati cheklangan bolalarni ta’lim- tarbiya olishida inklyuziv ta’limning ahamiyati xakimova Sayyora Adilovna

---

International Conference on Developments in Education 
Hosted from Bursa, Turkey 
https
: 
econferencezone.org April 25
th
2022 
121 
IMKONIYATI CHEKLANGAN BOLALARNI TA’LIM-
TARBIYA OLISHIDA INKLYUZIV TA’LIMNING 
AHAMIYATI 
Xakimova Sayyora Adilovna 
Toshkent shahar 
 
Utabaeva Shoira Yuldashbaevna 
Shayhontohur tumani maktabgacha ta’lim bolimi ta’lim tarbiya sifatini ta’minlash va metodik 
hizmatni tashkil etish sho’ basi mudiri 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada inklyuziv ta’lim modelining Milliy konsepsiyasi, mazkur 
modelning zamonaviyligi jihatidan o‘ziga xosligi, ta’lim tizimida imkoniyati cheklangan 
bolalar ta’lim olishida uzluksizlikni ta’minlash muammolari xususida fikrlar berilgan.
Kalit so‘zlar
. inklyuziv ta’lim, imkoniyati cheklangan, ijtimoiy himoya, model, loyiha, 
konsepsiya,
Inklyuziv ta’lim– ta’limni rivojlantirish jarayoni bo‘lib, ta’limning hammabopligini nazarda 
tutuvchi, barcha bolalarni turli ehtiyojlaridan kelib chiquvchi, alohida e’tiborga ega 
bolalarning bilim olishini ta’minlovchi ta’limning yangi shaklidir. Inklyuziv ta’lim nogiron 
bolalarni ta’lim jarayoniga integratsiya qilish hamda ta’lim tizimiga nogiron bolalarga 
moslashtirishni ko’zda tutadigan, ijtimoiy adolat va tenglikni bosh maqsad qilib olgan 
jarayondir.
Inklyuziv 
ta’lim 
bolalarga 
yo‘naltirilgan 
metodologiyani 
rivojlantirishga intiladi va barcha bolalar ta’limda, ta’lim jarayonida turlicha ehtiyojga ega 
individlar ekanligini tan oladi. Bunday ta’lim o‘qitish jarayonida turli mazkur ehtiyojlarni 
qondirish uchun qulay bo‘lgan ta’lim berish va o‘qitishga yondashuvni ishlab chiqishga 
intiladi. Agar ta’lim berish va o‘qitish inklyuziv ta’lim kiritadigan o‘zgarishlar natijasida 
yanada samaraliroq bo‘ladigan bo‘lsa, bu barcha bolalarning yutug‘i hisoblanadi. 
Shubhasiz, har qanday bolaning hech kim daxl qila olmaydigan huquqi bu – ta’lim olish 
huquqidir. Imkoniyati cheklangan bolalarning uyda, internatda va boshqa alohida davlat 
maxsus muassasalarida ta’lim-tarbiya olishining yuzaga kelgan tizimi bolaga yetarli darajada 
sifatli ta’lim-tarbiya olish imkoniyatini beradi, biroq muloqotga kirishish ko‘nikmasining 
yo‘qligi sababli, bu bilimlar talab qilinmay qolib ketadi. Shunday qilib, jamiyat moddiy va 
ma’naviy boyligini yo‘qotadi, cheklangan imkoniyatli odam esa, jamiyatni yo‘qotib, odamovi 
bo‘lib, o‘zini ortiqcha odamdek his qila boshlaydi. Bu muammoni yechishni hukumatimiz o‘z 
nazorati ostiga olishi haqida qaror qabul qilmaguncha, vaziyat shu holda davom etib keldi. 
Jamiyatning o‘zi va unda yuzaga kelgan holatlar imkoniyati cheklangan bolalarni o‘z 
jismoniy jihatdan sog‘lom tengdoshlari bilan muloqotda bo‘lishdan cheklab turishi tufayli bu 
yordam yanada kuchli zaruriyatga aylandi. 
“O‘zbekstonda inklyuziv ta’lim” loyihasi doirasida inklyuziv ta’lim modelining Milliy 
Konsepsiyasi ishlab chiqilgan. Ekspertlar va mutaxassislarning fikricha, Mazkur model 
zamonaviyligi bilan alohida ahamiyatga ega. Bu model O‘zbekison Respublikasi Xalq ta’limi 
Vazirligi tomonidan muvaffaqiyatli va samarali, deb tan olingan.
Inklyuziv ta’lim tizimining ishtirokchilari 
quyidagilardan iborat: 
– ota-ona oila, mahalla; 
–pedagoglar, tarbiyachilar, defektologlar; 

---